Yπογονιμότητα

[Peter Thanos]

Ανδρική Υπογονιμότητα

Για περισσότερα θέματα δείτε http://www.uromed.gr/

Η μη ικανότητα σύλληψης μετά από ένα ολόκληρο χρόνο ελεύθερων σεξουαλικών επαφών, ενός ζευγαριού χαρακτηρίζει την υπογονιμότητα. Αφορά το 15% περίπου των περιπτώσεων. Αιτιολογικά αποδίδεται ισομερώς στους 3 επί μέρους παράγοντες, δηλαδή τον άνδρα, τη γυναίκα ή και τους δύο μαζί. Αυτό δείχνει ότι ο άνδρας και η γυναίκα πρέπει να εξετάζονται και να εκτιμώνται ταυτόχρονα.

Μία απλή εξέταση του σπέρματος μας δίνει γρήγορα πληροφορίες για την κατάσταση του άνδρα. Ο Ουρολόγος ασχολείται με την υπογονιμότητα του άνδρα που χαρακτηρίζεται και ως ανδρική διαταραχή της αναπαραγωγής.

Τι μας ενδιαφέρει ,

Πριν από οποιαδήποτε θεραπεία χρειάζεται να τεθεί μια σαφής διάγνωση. Η διάγνωση της υπογονιμότητας τίθεται από εξειδικευμένο ιατρό (γυναικολόγο, ουρολόγο-ανδρολόγο ή ενδοκρινολόγο, ανάλογα με την περίπτωση). Εκτός από την κλινική εξέταση και την λεπτομερή λήψη του ιατρικού ιστορικού του ζευγαριού, ο διαγνωστικός έλεγχος μπορεί να συμπεριλάβει:

• μικροβιολογικές εξετάσεις (συνήθως καλλιέργεια σπέρματος και κολπικού υγρού)

• εργαστηριακές αναλύσεις αίματος, σπέρματος και τραχηλικής βλέννης

• ειδικές απεικονιστικές εξετάσεις (υπερηχογράφημα κάτω κοιλίας ή οσχέου, υστεροσαλπιγγογραφία, αξονική ή μαγνητική τομογραφία)

• κολποσκόπηση, πεοσκόπηση

• χειρουργικές επεμβάσεις (υστεροσκόπηση, λαπαροσκόπηση)

• άλλες ειδικές εξετάσεις και αναλύσεις (ανοσολογικές, σπέρματος, κ.λπ.)

Οι Σεξουαλικές συνήθειες δηλαδή η συχνότητα επαφών, οι γόνιμες ημέρες ,ορμονικές διαταραχές όπως η γυναικομαστία ,ο τραυματισμός των όρχεων,ησυστροφή ,η ατροφία, η κιρσοκήλη ,τα αντισπερματικά αντισώματα θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψην.Επίσης χειρουργικές επεμβάσεις στο παρελθόν όπως π.χ. βουβωνοκήλη ,ορχεοπηξία ,εκτομή του κυστικού αυχένα, προστατεκτομή (παλίνδρομη εκσ/ση) κ.λ.π. επίσης λοιμώξεις των επιδιδυμίδων του προστάτη και της ουρήθρας.

Σύμφωνα με τον ορισμό της υγείας, όπως αυτός έχει διατυπωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), η υπογονιμότητα αποτελεί διαταραχή της υγείας και χρήζει αντιμετώπισης. Η τεκνοποίηση και η δημιουργία οικογένειας θεωρούνται δικαίωμα του κάθε ανθρώπου.Παρ'όλη τη δημόσια ανησυχία και συζήτηση, κυρίως απο τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η επίπτωση της υπογονιμότητας στο πέρασμα των χρόνων παραμένει ουσιαστικά στα ίδια ποσοστά. Η υπογονιμότητα αυξάνει με την ηλικία. Το 33% των ζευγαριών στα προχωρημένα 30 τους έχουν πρόβλημα υπογονιμότητας και αυτό στις αναπτυγμένες χώρες έχει να κάνει με τις επαγγελματικές επιδιώξεις και στόχους που θέτει το ζευγάρι.

Συχνότητα της υπογονιμότητας

Σύμφωνα με διάφορες επιδημιολογικές μελέτες και εκτιμήσεις του Π.Ο.Υ., περίπου το 8-12% των ζευγαριών που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία αντιμετωπίζει κάποιας μορφής δυσκολία στην προσπάθειά του να αποκτήσει απογόνους. Παγκοσμίως, υπολογίζεται ότι υπάρχουν 50-80 εκατομμύρια υπογόνιμα ζευγάρια, στα οποία προστίθενται περίπου 2 εκατομμύρια νέα ζευγάρια ετησίως, με τάση για αύξηση. Σημειωτέον ότι ο καρκίνος προσβάλλει περίπου 6 εκατομμύρια άτομα ετησίως και η ελονοσία περίπου 100 εκατομμύρια: επομένως, η υπογονιμότητα, χωρίς να αποτελεί μείζονα διαταραχή της υγείας, δεν είναι διόλου αμελητέα, σε παγκόσμια κλίμακα. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ακόμη πλήρεις επιδημιολογικές μελέτες της υπογονιμότητας, αλλά εκτιμάται ότι περίπου 300.000 ζευγάρια δυσκολεύονται να αποκτήσουν παιδιά.Η συχνότητα της υπογονιμότητας μπορεί να ποικίλλει από περιοχή σε περιοχή και από πληθυσμό σε πληθυσμό. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υπάρχει ειδικό «προφίλ» του υπογόνιμου ζευγαριού. Η υπογονιμότητα είναι πολυσύνθετη και ρευστή κατάσταση: το ίδιο άτομο, ή ζευγάρι, μπορεί να διανύσει μεγάλες χρονικές περιόδους στις οποίες αδυνατεί να συλλάβει και η αδυναμία αυτή μπορεί να επέλθει, ή να λήξει, χωρίς προειδοποίηση. Τις περισσότερες φορές η υπογονιμότητα δεν έχει ειδικά συμπτώματα κι έτσι δεν την αντιλαμβανόμαστε.

Πιθανότητα φυσιολογικής σύλληψης

Η μέση φυσιολογική πιθανότητα επιτυχίας κυήσεως από ένα γόνιμο ζευγάρι με κανονική σεξουαλική ζωή δεν υπερβαίνει το 20% ανά έμμηνο κύκλο. Το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο όταν η ηλικία της γυναίκας είναι μικρή (κάτω των 25 ετών), παραμένει περίπου σταθερό μέχρι την ηλικία των 30 και μειώνεται προοδευτικά μέχρι την ηλικία των 40 ετών. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, το ποσοστό φυσιολογικής σύλληψης είναι πολύ μικρό, της τάξεως του 5% το πολύ. Περίπου το 50% των φυσιολογικών γόνιμων ζευγαριών επιτυγχάνει κύηση κατά το πρώτο έτος προσπαθειών και 20-35% των ζευγαριών αυτών επιτυγχάνει κύηση κατά το δεύτερο έτος προσπαθειών. Το υπόλοιπο 15% είναι τα «υπογόνιμα» ζευγάρια.

Αιτιολογία της υπογονιμότητας

‘Infertility_2Οσον αφορά την αιτιολογία της ανδρικής υπογονιμότητας, διακρίνουμε σ΄ αυτήν αίτια που οφείλονται στους παράγοντες που επηρεάζουν ή ρυθμίζουν τη λειτουργία των όρχεων προορχικά αίτια, αίτια που οφείλονται ή προέρχονται από τη λειτουργία των όρχεων ορχικά αίτια και αίτια μεταορχικά, που σχετίζονται με την απαγωγή του σπέρματος και την εκσπερμάτιση.

Προορχικά αίτια. Τα προορχικά αίτια είναι στην πλειονότητά τους ορμονικές διαταραχές και διακρίνονται σε παθήσεις του υποθαλάμου και σε παθήσεις της υπόφυσης. Οι παθήσεις του υποθαλάμου χαρακτηρίζονται από την απουσία της έκκρισης του παράγοντα που απελευθερώνει τις γοναδοτροπίνες (Gonatotropin-Releasing Factor ή GnRH) και καταλήγει στην ανεπάρκεια αμφοτέρων των γοναδοτροπινών, της θυλακιοτρόπου ορμόνης δηλαδή ή FSH (Folicle Stimulating Hormone) και της ωχρινοποιητικής ή LH (Leuteneizing Hormone). Η διαταραχή αυτή προσδιορίζει το σύνδρομο Kallman, κύριο χαρακτηριστικό του οποίου είναι η καθυστέρηση της ήβης, η ανοσμία, η κρανιακή ασυμμετρία και η αχρωματοψία και όπου ο ορμονικός προσδιορισμός αποδεικνύει χαμηλή την τιμή της τεστοστερόνης, αλλά και των γοναδοτροπινών (υπογοναδοτροφικός υπογοναδισμός). Η κατάσταση είναι αναστρέψιμη με την εξωγενή χορήγηση FSH και LH. Σπανιώτερα οι παθήσεις του υποθαλάμου μπορεί να καταλήγουν σε μεμονωμένη ανεπάρκεια της LH, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να παρουσιάζουν ελαττωμένα τα επίπεδά της στο αίμα, όπως και τα επίπεδα της τεστοστερόνης, ενώ τα επίπεδα της FSH είναι φυσιολογικά (σύνδρομο του γόνιμου ευνούχου). Το ίδιο μπορεί να παρατηρείται και σαν μεμονωμένη ανεπάρκεια της FSH, οπότε τα επίπεδα της στο αίμα είναι χαμηλά, ενώ εκείνα της LH και της τεστοστερόνης είναι φυσιολογικά. Τα άτομα της πρώτης κατηγορίας, έχουν ευνουχοειδή δευτερογενή χαρακτηριστικά και μειωμένο αριθμό σπερματοζωαρίων, ενώ εκείνα της δεύτερης ομάδας, έχουν φυσιολογικά τα δευτερογενή χαρακτηριστικά και συνήθως αζωοσπερμία. Οι παθήσεις της υπόφυσης που καταλήγουν σε ανεπάρκεια των ορμονών που επηρεάζουν τη λειτουργία των όρχεων (FSH και LH), μπορεί να οφείλονται σε όγκους, έμφρακτα (δρεπανοκυτταρική αναιμία, θαλασσαναιμία), σε χειρουργικές επεμβάσεις ή σε ακτινοβολία. Συνηθέστερη όμως αιτία είναι η υπερπρολακτιναιμία, η αύξηση δηλαδή της προλακτίνης στο αίμα, που παρατηρείται σε αδενώματα της υπόφυσης (προλακτινώματα) και οδηγεί σε μείωση της FSH, της LH και της τεστοστερόνης, με συνέπεια τη μείωση της libido, τη στυτική δυσλειτουργία και την υπογονιμότητα. Η διάγνωση επεβεβαιώνεται με την αξονική ή τη μαγνητική τομογραφία του τουρκικού εφιππίου. Η αύξηση των οιστρογόνων από διάφορα αίτια (κίρρωση ήπατος, όγκοι επινεφριδίων, όγκοι των όρχεων από τα διάμεσα κύτταρα ή τα κύτταρα του Sertoli) προκαλεί μείωση των γοναδοτροπινών από την υπόφυση και άρα ορχική ανεπάρκεια, όπως και η αύξηση των ανδρογόνων, από διάφορες παθήσεις (ανδρογεννετικό σύνδρομο) ή από τη χρήση αναβολικών φαρμάκων, μπορεί να καταστείλουν την έκκριση γοναδοτροπινών και να προκαλέσουν μείωση της σπερματογένεσης.

Ορχικά αίτια υπογονιμότητας. Εδώ υπάγονται οι ενδογενείς βλάβες που οφείλονται ή προκύπτουν από διάφορες χρωματοσωμικές ανωμαλίες και οι βλάβες που οφείλονται σε εξωτερικά αίτια, εξωγενείς παράγοντες που δρούν βλαπτικά και επηρεάζουν τη λειτουργία των όρχων και χαρακτηρίζονται ως γοναδοτοξίνες .

Infertility_4Το ποσοστό συμμετοχής των χρωματοσωμικών ανωμαλιών στις διαταραχές της σπερματογένεσης ανέρχεται στο 5% περίπου των αιτίων της υπογονιμότητας, που διπλασιάζεται (10% περίπου), σε ολιγοσπερμίες κάτω των 10Χ106 /ml και τετραπλασιάζεται (20%) σε αζωοσπερμικούς άνδρες. Παρουσιάζονται οι συχνότερα απαντώμενες χρωματοσωμικές ανωμαλίες. Το σύνδρομο Klinefelter, που χαρακτηρίζεται από την κλασσική τριάδα των μικρών σκληρών όρχεων, της γυναικομαστίας και της αζωοσπερμίας και οφείλεται στην παρουσία ενός επιπλέον Χ χρωμοσώματος (47ΧΧΥ), αποτελεί τη συχνότερα απαντώμενη χρωματοσωμική ανωμαλία σε παρόμοιες περιπτώσεις και εμφανίζεται με συχνότητα ενός στα 500 άρρενα άτομα. Στα άτομα αυτά τα επίπεδα της τεστοστερόνης είναι συνήθως φυσιολογικά, ενώ εκείνα της FSH και της LH είναι αυξημένα. Άλλες χρωματοσωμικές ανωμαλίες, σπανιώτερα απαντώμενες με αζωοσπερμία είναι το σύνδρομο Noonan, που ονομάζεται και ανδρικό σύνδρομο Turner και έχει παρόμοια ευρήματα με το γυναικείο σύνδρομο Turner, που χαρακτηρίζεται από έλλειψη ενός χρωματοσώματος Χ, το σύνδρομο της αμφοτερόπλευρης ανορχίας (vanishing testis syndrome), που οφείλεται σε ενδοεμβρυϊκή απώλεια, καταστροφή των όρχεων, από διάφορα αίτια και το σύνδρομο «Sertoli only cell», που χαρακτηρίζεται από απλασία των γεννητικών κυττάρων στα ορχικά σωληνάρια. Οσον αφορά τις γοναδοτοξίνες, τους εξωτερικούς παράγοντες που επιδρούν βλαπτικά στη λειτουργία των όρχεων, είναι γνωστή η δυσμενής επίδραση της ακτινοβολίας, διαφόρων φαρμάκων, όπως και συστηματικών παθήσεων, που επηρεάζουν αρνητικά την σπερματογένεση. Δόσεις ακτινοβολίας 400cGy μπορεί να προκαλέσουν αζωοσπερμία, η οποία είναι αντιστρεπτή και μπορεί να διαρκέσει ως και 40 εβδομάδες. Ασθενείς, που υπόκεινται σε ακτινοθεραπεία για καρκίνο πρέπει να χρησιμοποιούν ειδικές ασπίδες προστασίας των όρχεων. Διάφορα φάρμακα χημειοθεραπευτικά έχουν ενοχοποιηθεί για την πρόκληση υπογονιμότητας στους άνδρες και οι ασθενείς θα πρέπει να περιμένουν τουλάχιστον 6 μήνες μετά τη διακοπή της θεραπείας, πριν προσπαθήσουν να κάνουν παιδιά. Καλό είναι πριν την εφαρμογή της ακτινοθεραπείας και της χημειοθεραπείας να γίνεται έλεγχος του σπέρματος και ιδιαίτερα στα νέα άτομα να φυλάσσεται σπέρμα σε τράπεζα σπέρματος. Από τις συστηματικές παθήσεις η νεφρική ανεπάρκεια, η κίρρωση του ήπατος και η δρεπανοκυτταρική αναιμία, συνοδεύονται συνήθως από υπογονιμότητα και στυτική δυσλειτουργία. Οι κακώσεις των όρχεων, που προέρχονται από φλεγμονές (βακτηριακές, όπως η κοινή ορχίτιδα ή ιογενείς, όπως η μεταπαρωτιδική ορχίτιδα, που συχνά είναι αμφοτερόπλευρη), μπορεί να καταλήξουν σε αζωοσπερμία, όπως και οι κακώσεις που προέρχονται από συστροφή των όρχεων ή εξωτερικούς τραυματισμούς, μπορεί να προκαλέσουν ανοσολογικής αιτίας υπογονιμότητα, λόγω ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος και παραγωγής αντοιεσπερματικών αντισωμάτων. Διαταραχές της σπερματογένεσης και υπογονιμότητα παρουσιάζουν και οι πάσχοντες από κρυψορχία, που πρέπει να αντιμετωπίζεται χειρουργικά έγκαιρα, με τη συμπλήρωση του πρώτου χρόνου της ζωής, χωρίς να είναι ξεκάθαρο ότι αυτό μπορεί να προστατεύσει μελλοντικά.

Η κιρσοκήλη που χαρακτηρίζεται από διάταση του φλεβικού πλέγματος των όρχεων και οφείλεται σε παλινδρόμηση αίματος από τις νεφρικές φλέβες προς τους όρχεις λόγω ανεπαρκών φλεβικών βαλβίδων των έσω σπερματικών φλεβών, που αποχετεύονται στις νεφρικές φλέβες, είναι η πιο συχνά χειρουργικά διορθώσιμη αιτία της ανδρικής υπογονιμότητας. Στο 90% των περιπτώσεων εμφανίζεται στον αριστερό όρχη για ανατομικούς λόγους, που εξηγείται από την κάθετη πορεία της αριστερής σπερματικής φλέβας, που εκβάλλει στην αριστερή νεφρική φλέβα, σε αντίθεση με τη δεξιά, που παρουσιάζει μία λοξή προς τα έσω πορεία και εκβάλλει απ΄ ευθείας στην κάτω κοίλη φλέβα .Η συχνότητα της κιρσοκήλης μεταξύ των νεαρών ενηλίκων ανέρχεται στο 20%, όμως το το ένα τέταρτο από αυτούς, δηλαδή οι 5 στους 100 εξεταζόμενους παρουσιάζουν υπογονιμότητα. Η κιρσοκήλη σχετίζεται με ατροφία των όρχεων και μπορεί να προκαλέσει μείωση του αριθμού, της κινητικότητας και του ποσοστού των φυσιολογικών μορφών των σπερματοζωαρίων. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες, που προσπαθούν να εξηγήσουν το λόγο, που συμβαίνει αυτό. Οι θεωρίες αυτές περιλαμβάνουν την αύξηση της θερμοκρασίας στον πάσχοντα όρχη, από τη στάση και λίμναση του φλεβικού αίματος, την πιθανή παλινδρόμηση νεφρικών και επινεφριδιακών μεταβολιτών και την αύξηση της υδροστατικής πίεσης του όρχη, που καταλήγουν σε δυσλειτουργία της υπόφυσης και των γονάδων. Βέβαια όπως συμβαίνει με όλες τις παθήσεις, δεν πρέπει να ξεχνάμε τις ιδιοπαθείς περιπτώσεις, που αναφέρονται στο 25-50% των περιπτώσεων ανδρικής υπογονιμότητας, όπου δεν υπάρχει καμία αναγνωρίσιμη αιτία και τα αίτια αποδίδονται σε άγνωστους γενετικούς και περιβαλλοντολογικούς παράγοντες.

Μεταορχικά αίτια υπογονιμότητας. Τα μεταορχικά αίτια αναφέρονται στην παρεμπόδιση της εξόδου του σπέρματος, που οφείλεται στην απόφραξη της αποχετευτικής του οδού και διακρίνονται σε συγγενή, επίκτητα και λειτουργικά αίτια.

Η συγγενής απόφραξη μπορεί να οφείλεται στην απουσία της διάπλασης τμημάτων της επιδιδυμίδας ή στην ατροφία και την απουσία του σπερματικού πόρου, όπως αυτό πολύ συχνά συμβαίνει σε ασθενείς με κυστική ίνωση των πνευμόνων, που χαρακτηρίζεται από χρόνια απόφραξη των βροχιολίων. Το ίδιο μπορεί να συμβαίνει λόγω της παρουσίας πολλαπλών μικρών κύστεων στην επιδιδυμίδα που την απποφράσσουν, όπως συχνά παρατηρείται σε ασθενείς με πολυκυστική νόσο των νεφρών του τύπου του ενήλικα, που χαρακτηρίζεται από την παρουσία πολλαπλών κύστεων στους νεφρούς, στο ήπαρ και το πάγκρεας. Η συγγενής απόφραξη μπορεί ακόμη να οφείλεται στην ατρησία των εκσπερματιστικών πόρων ή στη συμπίεσή τους, από την παρουσία αποφραγμένου και διατεταμένου προστατικού κόλπου .

Infertility_5Η επίκτητη απόφραξη της εκφορητικής οδού είναι η πιο συχνή μορφή απόφραξης και οφείλεται κύρια σε φλεγμονές και ίνωση της επιδιδυμίδας από βακτηρίδια, όπως το κολοβακτηρίδιο (esherihia coli), ο γονόκοκκος και τα χλαμύδια. Μπορεί ακόμη να συμβεί και μετά χειρουργική διόρθωση βουβωνοκήλης, από τυχαία κάκωσή του ή ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιείται πλέγμα για τη διόρθωση, που μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή, όπως και κατά την απολίνωση των σπερματικών πόρων, που γίνεται για αντισύλληψη. Η λειτουργική απόφραξη χαρακτηρίζεται από την απουσία εξόδου του σπέρματος (εσπερμάτισης), που μπορεί να οφείλεται είτε στην αδυναμία μεταφοράς του στην οπίσθια ουρήθρα ή στην παλίνδρομη εκσπερμάτιση προς την ουροδόχο κύστη. Στην πρώτη περίπτωση αιτία είναι η αδυναμία σύσπασης των λείων μυϊκών ινών της αποχετευτικής οδού του σπέρματος, που παρατηρείται σε νευρολογικές διαταραχές από διάφορα νοσήματα (σκλήρυνση κατά πλάκας, διαβήτης) ή και στον τραυματισμό της παραορτικής συμπαθητικής αλύσου κατά λεμφαδενικό καθαρισμό για καρκίνο των όρχεων. Οι βλάβες που προκαλούν τα νοσήματα αυτά, μπορεί να συνοδεύονται από ή και από παλίνδρομη εκσπερμάτιση. Στην περίπτωση αυτή το σπέρμα φθάνει στην οπίσθια ουρήθρα, αλλά δεν εκτοξεύεται στη βολβώδη και παλινδρομεί στην κύστη ακολουθώντας την εύκολη οδό, διότι ανοίγει ταυτόχρονα ο αυχένας της κύστης, από τη νευρολογική βλάβη που προκαλείται. Παλίνδρομη εκσπερμάτιση μπορεί να προκαλείται και από τη χρήση διαφόρων φαρμάκων, όπως οι ανταγωνιστές των α-υποδοχέων (αλφουζοσίνη, ταμσουλοσίνη, τεραζοσίνη, ντοξαζοσίνη) και διάφορα αντιψυχωσικά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα (ιμιπραμίνη, αμιτριπτυλίνη), λόγω της χαλάρωσης των μυϊκών ινών του αυχένα της ουροδόχου κύστης.Στα μεταορχικά αίτια υπογονιμότητας περιλαμβάνονται και οι διάφορες καταστάσεις που προκαλούν διαταραχές στην κινητικότητα του σπέρματος και στη σεξουαλική επαφή. Διαταραχές της κινητικότητας και της λειτουργικότητας του σπέρματος, όπως παρατηρούνται στο σύνδρομο Kartagener (παραρινοκολπίτιδα, βρογχεκτασία και αναστροφή σπλάγχνων), που χαρακτηρίζεται από σημαντικά μειωμένη κινητικότητα του σπέρματος ή σε υπογονιμότητα ανοσολογικής αιτιολογίας, που οφείλεται στην παρουσία αντισπερματικών αντισωμάτων, λόγω τραυματισμού των όρχεων (συστροφή όρχεος, βιοψία, ορχεοπηξία ή άλλη κάκωση), τα οποία προκαλούν συγκολλήσεις των σπερματοζωαρίων και ασθενοσπερμία, καθώς και σε φλεγμονές των γεννητικών οργάνων, που προκαλούν ασθενοσπερμία ή βλάβες στην εκφορητική οδό του σπέρματος, οι διαταραχές αυτές του σπέρματος μπορεί να οδηγήσουν σε υπογονιμότητα. Οι διαταραχές της σεξουαλικής επαφής, που προκαλούνται από ανατομικές ανωμαλίες (υποσπαδίας, επισπαδίας, συγγενής κάμψη του πέους) ή από στυτική δυσλειτουργία (ανικανότητα), εμποδίζουν τη φυσιολογική εισχώρηση των σπερματοζωαρίων στον τράχηλο της μήτρας και ως εκ τούτου αποτελούν μεταορχικά αίτια υπογονιμότητας στον άνδρα.

Η κλινική εκτίμηση του υπογόνιμου άνδρα

Η κλινική εκτίμηση αρχίζει με τη λήψη του ιστορικού, για να προσδιοριστούν η διάρκεια, η συχνότητα και ο χρόνος των χωρίς προφύλαξη σεξουαλικών επαφών και να επιβεβαιωθεί ότι η libido, η στύση, η επαφή και η εκσπερμάτιση είναι σε φυσιολογική κατάσταση. Καταγράφονται οι προηγηθείσες ασθένειες, οι εγχειρήσεις, όπως και η τυχόν λήψη φαρμάκων, που θεωρούνται δυνητικά αίτια της υπογονιμότητας. Προηγηθείσα εγκυμοσύνη, με την παρούσα σύντροφο ή με προηγούμενη, δείχνει ότι η υπογονιμότητα είναι επίκτητη, ενώ η παρουσία γνωστής κυστικής ίνωσης στην οικογένεια, θα μπορούσε να οδηγήσει τη σκέψη μας σε απουσία των σπερματικών πόρων (αποφρακτική αζωοσπερμία).

H κλινική εξέταση αρχίζει με την επισκόπηση, για την αναζήτηση σημείων κάποιας χρόνιας πάθησης ή συγγενών ανωμαλιών, για τη μελέτη της κατανομής της τριχοφυϊας ή την παρουσία γυναικομαστίας. Η εξέταση των γεννητικών οργάνων μας πληροφορεί για την κατάσταση των όρχεων, το μέγεθος και τη σύστασή τους και η απουσία τους (κρυψορχία) ή το μικρό μέγεθος και η μαλακή τους σύσταση είναι ενδεικτικά της ορχικής ανεπάρκειας. Οι διογκωμένοι όρχεις και οι συμφορητικές επιδιδυμίδες σε άτομα με αζωοσπερμία ομιλούν για απόφραξη των πόρων, που αναζητούνται επίσης σε όλη τους την πορεία στον τόνο, όπου επίσης προσεκτικά ελέγχουμε την ύπαρξη διογκωμένων φλεβών, στην ύπτια θέση (όπου μία μεγάλη κιρσοκήλη είναι εμφανής) και στη συνέχεια σε όρθια θέση. Στη θέση αυτή γίνεται φανερή η παρουσία μέτριου βαθμού διάτασης των φλεβών του όρχι, που διογκώνονται όταν ο ασθενής στέκεται όρθιος Μία μικρή κιρσοκήλη (υποκλινική τη χαρακτηρίζουμε) αποκαλύπτεται με την εξέταση Doppler, που εφαρμόζεται στην πορεία των φλεβών ενώ παραγγέλεται στον ασθενή να βήξει ή να εκπνεύσει με κλειστό το στόμα (δοκιμασία Valsalva,). Η εξέταση του πέους δείχνει αν υπάρχει φίμωση ή υποσπαδίας, που παρεμποδίζουν τη φυσιολογική εκσπεράτιση, ενώ η δακτυλική από το ορθό εξέταση, μας πληροφορεί για την κατάσταση του προστάτη (digital rectal examination), για το αν είναι διογκωμένος, ζυμώδης ή επώδυνος, σημείων ενδεικτικών φλεγμονής του προστάτη.

Εργαστηριακή διερεύνηση του υπογόνιμου άνδρα

Infertility_6Η εργαστηριακή διερεύνηση αρχίζει με την εξέταση (ανάλυση) του σπέρματος. Η συλλογή του σπέρματος γίνεται καλύτερα με αυνανισμό μετά από αποχή 3-5 ημερών, γιατί ο χρόνος συλλογής επηρεάζει τον αριθμό και την κινητικότητα του σπέρματος. Το σπέρμα πρέπει να εξετάζεται το πολύ μέσα σε μισή έως μία ώρα από τη συλλογή του. Οι παράμετροι το σπέρματος παρουσιάζουν φυσιολογικά σημαντική διακύμανση γι’αυτό, πρέπει να ελέγχονται 2 δείγματα με διαφορά μεταξύ τους 15 ημερών. Φυσιολογικά το σπέρμα έχει όγκο 1,5-5 ml και υγροποιείται (ρευστοποιείται) σε 5-30 λεπτά, χωρίς συγκολλήσεις σπερματοζωαρίων, που είναι ενδεικτικές για την παρουσία φλεγμονής ή αντισπερμικών αντισωμάτων. Η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων εκφράζεται με το κλάσμα των κινητών, που φυσιολογικά το ποσοστό τους στο τέλος της 1ης ώρας είναι > 65%. Εξετάζεται επίσης η μορφολογία των σπερματοζωαρίων που φυσιολογικά αντιπροσωπεύεται από ποσοστά μεγαλύτερα του 60%. Τέλος στο σπέρμα ελέγχεται ο αριθμός των λευκοκυττάρων και των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Φυσιολογικά πρέπει να μην υπάρχουν πάνω από 0-2 πυοσφαίρια και ερυθρά κατά οπτικό πεδίο ή περισσότερα από 1Χ106 πυοσφαίρια/ml σπέρματος. Η παρουσία πυοσπερμίας (πυοσφαιρίων στο σπέρμα) και αιμοσπερμίας (ερυθρών αιμοσφαιρίων στο σπέρμα) είναι ενδεικτική συνήθως προστατίτιδας και μπορεί να επηρεάζει κύρια την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων.

Ο ορμονικός έλεγχος του υπογόνιμου άνδρα, που γίνεται πέραν του κοινού αιματολογικού και βιοχημικού ελέγχου, προσδιορίζει τις τιμές των γοναδοτροπινών (FSH και LH), της τεστοστερόνης και της προλακτίνης. Χαμηλές τιμές της FSH και της LH, είναι ενδεικτικές υπογοναδοτροφικού υπογοναδισμού. Τιμές της FSH ιδιαίτερα υψηλές, πάνω από το 3πλάσιο έως 4πλάσιο του φυσιολογικού σε ασθενείς με αζωοσπερμία, δηλώνουν πρωτοπαθή ορχική βλάβη.Η άνοδος της προλακτίνης, η οποία προκαλεί δευτεροπαθή υπογοναδισμό, πάνω από το 2πλάσιο έως 3πλάσιο του φυσιολογικού απαιτεί την ανεύρεση της υποκείμενης αιτίας (πιθανή ύπαρξη όγκου στην υπόφυση) και την αντιμετώπιση της με νευροχειρουργική επέμβαση ή φάρμακα. Η χρωματοσωμική μελέτη στα κύτταρα των στοματικών εκκρίσεων αναζητείται όταν εξετάζονται ασθενείς με πιθανό σύνδρομο Klinefelter ή Noonan, ενώ η αναζήτηση των αντισπερμικών αντισωμάτων, ελέγχεται σε ασθενείς με ιστορικό προηγούμενης κάκωσης των όρχεων. Ο έλεγχος με το υπερηχογράφημα των όρχεων μπορεί να αναδείξει βλάβες των όρχεων και των επιδιδυμίδων, όπως όγκους ή διόγκωση των επιδιδυμίδων, που οφείλεται σε απόφραξη των σπερματικών πόρων, ενώ το διορθικό υπερηχογράφημα μπορεί να απεικονίσει ανωμαλίες του προστάτη, των σπερματοδόχων κύστεων και των εκσπερματιστιστικών πόρων. Η ορχική βιοψία με τη βοήθεια μικρής τομής υπό τοπική ή γενική αναισθησία, ενδείκνυται σε ασθενείς με αζωοσπερμία και FSH, που κυμαίνεται κοντά στα φυσιολογικά επίπεδα ή παρουσιάζει μικρή αύξηση, για να ξεχωρίσει κανείς την αποφρακτικού τύπου αζωοσπερμία από την πρωτοπαθή ορχική βλάβη, ενώ η απεικόνιση με έγχυση σκιαγραφικού του ενός ή και των δύο σπερματικών πόρων μετά από καθετηριασμό τους με έναν 20G φλεβοκαθετήρα στο όσχεο, μπορεί να δείξει το επίπεδο της απόφραξης .

Η αντιμετώπιση της υπογονιμότητας

Η αντιμετώπιση κάθε μιάς περίπτωσης είναι ξεχωριστή και όπου υπάρχει προφανής αιτία, κατευθύνεται στη διόρθωσή της, που μπορεί να είναι φαρμακευτική ή χειρουργική. Όμως υπάρχουν και γενικά μέτρα τα οποία αλλάζουν τις υπάρχουσες πιθανόν βλαπτικές καταστάσεις, όπως η χρήση φαρμάκων, το κάπνισμα, η αλόγιστη χρήση οινοπνευματωδών ποτών ή η αλλαγή της κατάστασης στα έσω γεννητικά όργανα, με την κατάργηση των στενών εσωρούχων και παντελονιών, που κρατούν τους όρχεις σε άμεση επαφή με το σώμα και τους θερμαίνουν. Συστήνεται ακόμη στους υπογόνιμους άνδρες να εφαρμόζουν τα ψυχρά «ντούζ» στο όσχεο, να προσέχουν τις πιθανές ημέρες της ωορρηξίας της γυναίκας τους και να μην έρχονται σε επαφή συχνότερα από δύο φορές την εβδομάδα.

Όταν διαπιστώνεται φλεγμονή, όπως σε χρόνια προστατίτιδα χορηγείται η κατάλληλη αγωγή με κινιλόνες, τετρακυκλίνες και κοτριμοξαζόλη, για 2 έως 3 μήνες ή όταν ανιχνεύονται αντισπερμικά αντισώματα χορηγούνται κορτιζονούχα σκευάσματα, όπως και όταν υπάρχουν ορμονικές διαταραχές γίνεται θεραπεία υποκατάστασης, φυσικά σε συνενόηση και με τους ενδοκρινολόγους. H παλίνδρομη εκσπερμάτιση, που επιβεβαιώνεται με την αναζήτηση των σπερματοζωαρίων στο πρώτο δείγμα ούρων μετά την επαφή ή την εκσπεράτιση, αντιμετωπίζεται με συμπαθητικομιμητικά φάρμακα, που είναι τα συνήθη από του στόματος αποσυμφορητικά και το αντικαταθλιπτικό ιμιπραμίνη. Όταν υπάρχει ανατομική βλάβη, συνιστάται και εφαρμόζεται η χειρουργική της διόρθωση, όπως αυτό συμβαίνει με την κιρσοκήλη, την απόφραξη των σπερματικών πόρτων ή των εκσπερματιστικών στο ύψος του σπερματικού λοφιδίου. Σε περίπτωση κιρσοκήλης, που ανευρίσκεται σε ποσσοτά μέχρι 40% στους υπογόνιμους άνδρες, συνιστάται η χειρουργική απολίνωση όλων των φλεβών με βουβωνική τομή ή των στελεχών της έσω σπερματικής φλέβας, ψηλότερα από το κοιλιακό στόμιο του βουβωνικού πόρου (μέθοδος Palomo), που βελτιώνει το σπέρμα στο 70% περίπου των ασθενών, από τους οποίους τα δύο τρίτα, επιτυγχάνουν και εγκυμοσύνη. Η τελικοτελική αναστόμωση των πόρων, μετά την αφαίρεση του αποφραγμένου τμήματος, συνοδεύεται από θετικό αποτέλεσμα στο 50% των περιπτώσεων, ενώ τα ποσοστά είναι ακόμη μεγαλύτερα (60-70%) σε απόφραξη στο ύψος του σπερματικού λοφιδίου, με τη διουρηθρική εκτομή του τελευταίου. Σε περιπτώσεις ιδιοπαθούς υπογονιμότητας, όπου δεν αναγνωρίζεται κάποια εμφανής αιτία και αυτό συμβαίνει στο 40% των υπογόνιμων ανδρών, χορηγείται η καλούμενη εμπειρική θεραπεία, με την κιτρική κλομιφαίνη (συνθετικό μη στεροειδές φάρμακο, που οδηγεί σε αύξηση των γοναδοτροπινών), την ταμοξιφαίνη (αντιοιστρογόνο), προς έμμεση ενίσχυση και υπεροχή των ανδρογόνων και οι καλλικρεϊνες, παγκρεατικά ένζυμα, που προάγουν την κινητικότητα του σπέρματος και διεγείρουν την σπερματογένεση. Όταν όλες οι προσπάθειες που αναφέρθηκαν αποτύχουν ή ακόμη και εξ αρχής σε περιπτώσεις αμφίβολης εξέλιξης ή περιπτώσεις με μικρά αναμενόμενα ποσοστά επιτυχίας, καταφεύγουμε στην καλούμενη υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Οι λεπτομέρειες της και οι διάφορες τεχνικές που χρησιμοποιούνται, ξεφεύγουν των πλαισίων της περιγραφής που επιχειρήθηκε και περιλαμβάνονται στην αρμοδιότητα των Γυναικολόγων, όπου αποστέλλονται οι ασθενείς και με τους οποίους πρέπει να συνεργαζόμαστε, προκειμένου να επιτύχουμε ένα καλό και επιθυμητό αποτέλεσμα, που θα βελτιώσει και την ψυχολογική κατάσταση του ζεύγους, αλλά και τη μεταξύ τους σχέση, χωρίς την άσκοπη δαπάνη χρημάτων, κόπου, χρόνου και ανικανοποίητων προσδοκιών.

Τα συνηθέστερα αίτια υπογονιμότητας τα οποία και θεραπεύονται είναι τα παρακάτω:

Κιρσοκήλη, προστατίτιδα, φίμωση, υποσπαδίας (κάποιες μορφές), υπερπρολακτιναιμία, υπογοναδοτροφικός υπογοναδισμός, αντισπερματικά αντισώματα.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΙΤΙΩΝ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ

Θεραπεύσιμα

Δυνητικά θεραπεύσιμα

Αθεράπευτα

Κιρσοκήλη

Ιδιοπαθή αίτια

Αμφοτερόπλευρη ανορχία

Φίμωση

Απουσία ή απόφραξη σπερματικών πόρων

Συστροφή όρχεος

Υποσπαδίας

Κρυψορχία

Τραύματα όρχεων

Προστατίτιδα

Χρήση φαρμάκων

Υπερπρολακτιναιμία

Επαγγελματικά αίτια

Υπογοναδοτροφικός υπογοναδισμός

Αντισπερματικά αντισώματα

Δύο καταστάσεις που θεωρούμε πολύ σημαντικές και αγκαλιάζουν το μεγαλύτερο ποσοστό των υπογόνιμςν ανδρών είναι η προστατίτιδα και η κιρσοκήλη γι΄ αυτό και θα κάνουμε ειδική αναφορά παρακάτω.

Προστατίτιδα

Infertility_7Όταν αναφερόμαστε στην προστατίτιδα ουσιαστικά μιλάμε για φλεγμονή του προστάτη αδένα. Είναι η χρόνια ή η οξεία φλεγμονή του προστάτη. Ο συχνότερος τρόπος μόλυνσης του προστάτη είναι κυρίως μέσω της ουρήθρας. Τα συνηθέστερα μικρόβια που βρίκουμε στην προστατίτιδα είναι το κολοβακτηρίδιο (Escherichia coli)και διάφορα είδη του Πρωτέα, ενώ λιγότερο συχνά είναι η ψευδομονάδα (Pseudomonas) και ο εντερόκοκκος (Enterococcus).

Η οξεία προστατίτιδα χαρακτηρίζεται από τη ξαφνική εμφάνιση έντονων συμπτωμάτων, ενώ στη χρόνια προστατίτιδα τα συμπτώματα είναι επίμονα και μικρής έντασης. Στην χρόνια προστατίτιδα, ενδέχεται να μην υπάρχουν συμπτώματα και η διάγνωση να γίνει τυχαία. Η φλεγμονή του προστάτη μπορεί να πιέζει την ουρήθρα και να εμποδίζει την ροή των ούρων. Αν η οξεία προστατίτιδα δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να δημιουργήσει απόστημα στον προστάτη (δηλαδή να συσσωρευτεί πύο). Χαρακτηρίζεται από πόνο, χαμηλά στο περίνεο, συχνουρία και καύσο στην ούρηση, από δυσουρία και αποφρακτικά φαινόμενα, όπως και από αιφνίδιο, υψηλό πυρετό με ρίγος και γενική κακουχία. Συχνά οι ασθενείς παρουσιάζουν και επίσχεση των ούρων, διότι ο προστάτης τους διογκώνεται και στη δακτυλική από το ορθό εξέταση, που πρέπει να γίνεται ήπια και προσεκτικά, είναι ο προστάτης επώδυνος αλλά και θερμός.

Μας ενδιαφέρει η χρόνια προστατίτιδα,

Διότι είναι ύπουλη και συμβάλλει ,ειδικότερα στον νέο άνδρα, αρνητικά στην γονιμότητα,τον καθιστά υπογόνιμο.

Η χρόνια προστατίτιδα αποτελεί συνήθως εξέλιξη της οξείας προστατίτιδας και προκαλείται με τον ίδιο τρόπο όπως και εκείνη και από τα ίδια μικρόβια, όμως η οξεία προσβολή μπορεί να μείνει «σιγηλή» ή να είναι ήπια και να ξεχαστεί, για να εκδηλωθεί αργότερα με τα συμπτώματα της χρόνιας προστατίτιδας.

Tα συμπτώματα που προκαλεί η χρόνια προστατίτιδα μπορεί να είναι ερεθιστικά ενοχλήματα στη διάρκεια της ούρησης (καύσος, συχνουρία, επιτακτική ούρηση και δυσουρία) και οι βύθιοι και ενοχλητικοί πόνοι στο περίνεο, την υπερηβική χώρα ή κατά μήκος του σπερματικού τόνου και τους όρχεις. Στη δακτυλική εξέταση ο προστάτης μπορεί να είναι φυσιολογικός ή να παρουσιάζει κατά θέσεις σκληρίες ή κλυδάζουσες περιοχές, με ένα επώδυνο και δυσάρεστο αίσθημα πίεσης ή πόνο, που επεκτείνεται κατά μήκος της ουρήθρας και που συχνά συνοδεύεται από την έξοδο εκκρίματος, συνήθως θολού ή ορώδους και διαυγούς.Στη χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα, ανευρίσκονται gram αρνητικά βακτηρίδια, αλλά και gram θετικοί κόκκοι, χλαμύδια και μύκητες. Στη μη βακτηριδιακή χρόνια προστατίτιδα ανευρίσκονται στο έκκριμα φλεγμονώδη κύτταρα και ιδίως μακροφάγα, απουσιάζει όμως η ανάπτυξη και η ανεύρεση μικροβίων.

Η θεραπεία,

πρέπει να διαρκεί για 2-3 μήνες, στη μεν βακτηριακή προστατίτιδα γίνεται με τη χορήγηση κινολόνης και κοτριμοξαζόλης, που είναι τα μόνα αντιβιοτικά που διέρχονται τον αιματοπροστατικό φραγμό με υψηλά ποσοστά επιτυχίας (70-90%), στη δε μη βακτηριακή μορφή με τετρακυκλίνη, ερυθρομυκίνη και αζιθρομυκίνη.

Όσον αφορά την προστατοδυνία, η αντιμετώπιση γίνεται με φάρμακα που καταλαμβάνουν τους α-αδρενεργικούς υποδοχείς (αλφουζοσίνη, ταμσουλοσίνη, ντοξαζοσίνη) και με μυοχαλαρωτικά, βοηθάει στην ανακούφιση των ασθενών από τα ενοχλητικά συμπτώματα.

Ποια τα αίτια;

• Η αιτία είναι άγνωστη στις περισσότερες περιπτώσεις

• Το 5% των περιπτώσεων προέρχεται από βακτηριακή μόλυνση (δηλαδή την ύπαρξη κάποιου βακτηριδίου). Η μόλυνση συνήθως περνά μέσα από την ουρήθρα και φτάνει τελικά στον προστάτη. Επίσης, μπορεί να μεταδοθεί από την σεξουαλική επαφή

• Η χρήση ουροκαθετήρων αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης προστατίτιδας.

• Σπάνια, η οξεία προστατίτιδα οδηγεί σε χρόνια προστατίτιδα.

• Η πιθανότητα εμφάνισης οξείας προστατίτιδας είναι υψηλότερη σε νέους άνδρες ηλικίας 20-40 ετών που έχουν πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους και δεν χρησιμοποιούν προφυλάξεις.

Συμπτώματα

• Πυρετός και ρίγος

• Δυσκολία στην ούρηση, συχνουρία, επιτακτική ανάγκη ούρησης

Πόνος κατά την ούρηση

• Έκκριση πυώδες υγρού από την ουρήθρα

• Αίμα στα ούρα

• Αίσθηση ότι η κύστη είναι γεμάτη

• Πόνος κατά την εκσπερμάτιση, αίμα στο σπέρμα

• Πρόωρη εκσπερμάτιση ή στυτική δυσλειτουργία (στην περίπτωση χρόνιας προστατίτιδας)

• Πόνος στην περιοχή της λεκάνης ή την οσφυϊκή χώρα (δηλαδή στο κάτω μέρος της πλάτης)

Πρόληψη

• Να αντιμετωπίζονται άμεσα οι μολύνσεις του ουροποιητικού συστήματος

• Να χρησιμοποιείται προφυλακτικό για την αποφυγή σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νόσων

Διάγνωση

Επειδή ο αδένας βρίσκεται στο εσωτερικό του σώματος του άνδρα, οποιαδήποτε βλάβη του είναι δύσκολο να παρατηρηθεί. Οι τρόποι που χρησιμοποιούνται σήμερα για να διαγνωσθεί μια φλεγμονή του προστάτη είναι:

• Δακτυλική εξέταση του προστάτη. Ο ιατρός σας, φορώντας γάντια και με λιπαντική αλοιφή, εισάγει ένα δάκτυλο (τον δείκτη) στο ορθό (παχύ έντερο) προκειμένου να ψηλαφίσει τον προστάτη και να διαπιστώσει αν υπάρχουν ανωμαλίες στο μέγεθος, στο σχήμα και στην υφή του. Αν και η εξέταση αυτή μπορεί να προκαλέσει κάποια δυσφορία, ειδικά σε άνδρες που δεν είναι επαρκώς πληροφορημένοι για την σημασία της εξέτασης, διαρκεί λίγα μόνο λεπτά και δεν είναι επίπονη.

• Μικροσκοπική ανάλυση και καλλιέργεια των εκκρίσεων που απελευθερώνονται από το πέος κατά την διάρκεια της δακτυλικής εξέτασης.

• Μικροσκοπική ανάλυση και καλλιέργεια ούρων.

• Απεικονιστικές μέθοδοι (διορθικό υπερηχογράφημα) για να αποκαλυφθούν τυχόν αποστηματικές κοιλότητες του προστάτη.

 Ο διορθικός υπέρηχος αξιολογεί τον προστάτη αδένα και ανιχνεύει φλεγμονές (π.χ.προστατίτιδα), αποστήματα,επασβεστώσεις ενώ συμβάλει στον προσδιορισμό των αιτίων της υπογονιμότητας.

KΙΡΣΟΚΗΛΗ

Infertility_8Η κιρσοκήλη χαρακτηρίζεται από την διάταση του φλεβικού πλέγματος των όρχεων και οφείλεται σε παλινδρόμηση αίματος από τις νεφρικές φλέβες προς τους όρχεις Είναι η πιο συχνά χειρουργικά διορθώσιμη αιτία της ανδρικής υπογονιμότητας.

Στο 90% των περιπτώσεων εμφανίζεται στον αριστερό όρχη για ανατομικούς λόγους.Η συχνότητα της κιρσοκήλης μεταξύ των νεαρών ενηλίκων ανέρχεται στο 20%. Η κιρσοκήλη μπορεί να προκαλέσει μείωση του αριθμού, της κινητικότητας και του ποσοστού των φυσιολογικών μορφών των σπερματοζωαρίων.

Βέβαια όπως συμβαίνει με όλες τις παθήσεις, δεν πρέπει να ξεχνάμε τις ιδιοπαθείς περιπτώσεις, που αναφέρονται στο 25-50% των περιπτώσεων ανδρικής υπογονιμότητας, όπου δεν υπάρχει καμία αναγνωρίσιμη αιτία και τα αίτια αποδίδονται σε άγνωστους γενετικούς και περιβαλλοντολογικούς παράγοντες.

Σε περίπτωση κιρσοκήλης, που ανευρίσκεται σε ποσοστά μέχρι 40% στους υπογόνιμους άνδρες, συνιστάται η χειρουργική αποκατάσταση που βελτιώνει το σπέρμα στο 70% περίπου των ασθενών, από τους οποίους τα δύο τρίτα, επιτυγχάνουν και εγκυμοσύνη.

Το σπερμοδιάγραμμα

Η εργαστηριακή διερεύνηση αρχίζει με την εξέταση του σπέρματος. Η συλλογή του σπέρματος γίνεται καλύτερα με αυνανισμό μετά από αποχή 3-5 ημερών,γιατί ο χρόνος συλλογής επηρεάζει τον αριθμό και την κινητικότητα του σπέρματος. Το σπέρμα πρέπει να εξετάζεται το πολύ μέσα σε μισή ώρα από τη συλλογή του.

Φυσιολογικά το σπέρμα έχει όγκο 1,5-5 ml και υγροποιείται σε 5-30 λεπτά, χωρίς συγκολλήσεις σπερματοζωαρίων, που είναι ενδεικτικές για την παρουσία φλεγμονής ή αντισπερμικών αντισωμάτων. Η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων εκφράζεται με το κλάσμα των κινητών, που φυσιολογικά το ποσοστό τους στο τέλος της 1ης ώρας είναι > 65%. Εξετάζεται επίσης η μορφολογία των σπερματοζωαρίων που φυσιολογικά αντιπροσωπεύεται από ποσοστά μεγαλύτερα του 60%.

Τέλος στο σπέρμα ελέγχεται ο αριθμός των λευκοκυττάρων και των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Φυσιολογικά πρέπει να μην υπάρχουν πάνω από 0-2 πυοσφαίρια καιερυθρά κατά οπτικό πεδίο ή περισσότερα από 1Χ106 πυοσφαίρια/ml σπέρματος. Η παρουσία πυοσπερμίας (πυοσφαιρίων στο σπέρμα) και αιμοσπερμίας (ερυθρών αιμοσφαιρίων στο σπέρμα) είναι ενδεικτική συνήθως προστατίτιδας και μπορεί να επηρεάζει κύρια την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων.

Παρακάτω δίδονται τα κριτήρια αξιολόγησης ενός σπέρματος ως φυσιολογικού από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ)

Κριτήρια Αξιολόγησης Φυσιολογικού Σπέρματος κατά ΠΟΥ

Κριτήρια

Παράμετροι

Όγκος

2,0-5,0 ml

pH

7,2 - 7,8

Συγκέντρωση

περισσότερα από 20 εκατομμύρια / ml

Συνολικός Αριθμός Σπερματοζωαρίων

περισσότερα από 40 εκατομμύρια σπερματοζωάρια

Κινητικότητα

περισσότερα από 50% των σπερματοζωαρίων με προωθητική κίνηση ή 25% των σπερματοζωαρίων με γρήγορη προωθητική κίνηση εντός 60 min από τη συλλογή

Μορφολογία

περισσότερα από 50% με φυσιολογική μορφολογία

Βιωσιμότητα

περισσότερα από 75% ζωντανά σπερματοζωάρια

Λευκοκύτταρα

λιγότερα από 1 εκατομμύριο /ml

Ψευδάργυρος (ολικός)

περισσότερα από 2,4 mol ανά εκσπερμάτιση

Κιτρικό Οξύ (ολικό)

περισσότερα από 52 mol (10 mg) ανά εκσπερμάτιση

Φρουκτόζη (ολική)

περισσότερα από 13 mol ανά εκσπερμάτιση

Παρόλο που η ποσότητα του σπέρματος (ο αριθμός ή η πυκνότητα σπέρματος στο δείγμα) είναι σημαντική, άλλοι παράγοντες όπως η κινητικότητα, η προωθητική κίνηση κ.λ.π. παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην αξιολόγηση της γονιμοποιητικής ικανότητας του σπέρματος.Έτσι, άνδρες με σπερματοζωάρια καλής ποιότητας (υψηλή βιωσιμότητα και κινητικότητα) μπορεί να είναι γόνιμοι παρόλη τη μικρή ποσότητα σπέρματος. Επιπρόσθετα, τιμές που στο παρελθόν θεωρούνταν ως ένδειξη υπογονιμότητας (π.χ. αριθμός σπερματοζωαρίων ίσος με 5 εκατομμύρια / ml ή προωθητική ικανότητα μικρότερη του 20%) μπορεί στην πραγματικότητα να είναι συμβατές με γονιμότητα.Για την αξιολόγηση του σπέρματος ενός άνδρα θα πρέπει να ληφθούν 2 ή 3 δείγματα καθώς ουσιαστικές διαφορές στον αριθμό και την κινητικότητα του σπέρματος μπορούν να παρατηρηθούν στον ίδιο άνδρα.

Θεραπεία της υπογονιμότητας

Για την επιλογή της κατάλληλης θεραπευτικής στρατηγικής πρέπει να σταθμιστούν προσεκτικά όλα τα δεδομένα και το ζευγάρι να οδηγηθεί,

[ΠίτερΠαν]

Καλησπέρα

Πολύ ενδιαφέρον άρθρο, και κατατοπιστικό!!

[gorgina]

gia sou poli simantikes i pliroforiesou.se efxaristo pou pou tis prosferes.

[erifilh]

Σε ευχαριστώ για το εξαιρετικό και κατατοπιστικό άρθρο σου!

Πολύ χρήσιμα και ενδιαφέροντα και τα υπόλοιπα θέματα στη ιστοσελίδα http://www.uromed.gr