Aκράτεια Ούρων μετά την Γέννα

[Peter Thanos]

είτε για περισσότερα στο http://www.uromed.gr/

Χαρακτηρίζεται ως η ακούσια (μη ηθελημένη) απώλεια ούρων, η οποία αποτελεί ένα κοινωνικό πρόβλημα ή ακόμη και πρόβλημα υγιεινής.

Δύο είναι οι κύριες λειτουργίες της ουροδόχου κύστης: H συγκέντρωση και η διατήρηση των ούρων, καθώς και η κένωσή της με την ούρηση. Αυτά επιτυγχάνονται υπό τον έλεγχο του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, μέσω περιφερικών και κεντρικών αντανακλαστικών. Εδώ μας ενδιαφέρει να ξέρουμε δύο απλά πράματα που αφορούν την φυσιολογία της εγκράτειας. Η εγκράτεια των ούρων στηρίζεται στην φυσιολογική λειτουργία της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας (η πρώτη χαλαρώνει η δεύτερη συσπάται).Πρέπει να υπάρχει απόλυτη αρμονική συνεργασία έτσι ώστε η ουρήθρα να είναι κλειστή όταν τα ούρα συγκεντρώνονται στην κύστη και ανοικτή όταν συσπάται (η κύστη) και κατ επέκταση εξωθεί το περιεχόμενό της προς τα έξω. Η ουροδόχος κύστη, διατείνεται, επιτρέπει την πλήρωσή της με επαρκείς ποσότητες ούρων και με μικρή αύξηση της ενδοκυστικής πίεσης (ικανότητα προσαρμογής της κύστης – compliance) .Ο μοναδικός τρόπος για να πει ο Ουρολόγος ότι πρόκειται για ακράτεια πέραν του ιστορικού και της κλινικής εκτίμησης είναι ο Ουροδυναμικός έλεγχος. Υπάρχουν διάφοροι τύποι ακράτειας , ανάλογα τον τύπο που θα μας ταυτοποιήσει ο Ουροδυναμικός έλεγχος θα δώσουμε την κατάλληλη θεραπεία η οποία καμιά φορά μπορεί να είναι χειρουργική με άριστα αποτελέσματα.

Mορφές (τύποι) της ακράτειας

Α.Ακράτεια από προσπάθεια , B. Ακράτεια από έπειξη, Γ. Μεικτή ακράτεια ή ακράτεια μεικτού τύπου, Δ. Ακράτεια από υπερπλήρωση, E. Ολική ακράτεια ή ακράτεια από ανατομική ανωμαλία ή από τραυματισμό

Ακράτεια από προσπάθεια stress incontinence

Η ακούσια απώλεια ούρων από την ουρήθρα κατά την απότομη αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης π.χ γέλιο, βήχα, σωματική προσπάθεια. Συμβαίνει λόγω της αδυναμίας των στηρικτικών δομών του πυελικού εδάφους (περιτονίες ανελκτήρα μυ, ορθού και ηβο-ουρηθρικών συνδέσμων). Η ουρήθρα ολισθαίνει έξω από το κύτος της κοιλιάς, προς τον κόλπο κάθε φορά που αυξάνεται η ενδοκοιλιακή πίεση όπως σε κολπικό τοκετό, εμμηνόπαυση, προηγηθείσες χ/κες επεμβάσεις, ακτινοβολία στην περιοχή .Η θεραπεία της ακράτειας από προσπάθεια κατευθύνεται στην ενίσχυση της ουρηθρικής αντίστασης με την διακολπική τοποθέτηση και εφαρμογή των ταινιών ελεύθερης τάσης (TVT,IVS και άλλων).

Υπάρχουν δύο τύποι σφιγκτηριακής ανωμαλίας που προκαλούν ακράτεια από προσπάθεια. Η υπερκινητικότητα της ουρήθρας και η ενδογενής δυσλειτουργία του σφιγκτηριακού μηχανισμού. Στην υπερκινητική ουρήθρα η βασική διαταραχή είναι η αδυναμία του πυελικού εδάφους.Στην ενδογενή δυσλειτουργία η πιο αντικειμενική διαγνωστική εξέταση είναι το σημείο πίεσης διαφυγής κατά την δοκιμασία Valsava που εκπροσωπεί την χαμηλότερη πίεση που απαιτείται για να προκληθεί η ακράτεια.

Το κοιλιακό σημείο πίεσης διαφυγής είναι η πίεση της ουροδόχου κύστης (άθροισμα της εξωστηριακής και κοιλιακής πίεσης) την στιγμή της διαφυγής των ούρων και γίνεται κατά την διάρκεια χειρισμών που αυξάνουν την ενδοκοιλιακή πίεση.

Η πίεση του εξωστήρα κατά την διάρκεια των δοκιμασιών για την κατάδειξη της ακράτειας από προσπάθεια πρέπει να είναι χαμηλή. Υψηλή πίεση εξωστήρα θα δημιουργήσει την εσφαλμένη εντύπωση οτί η λειτουργία της ουρήθρας είναι ελλατωματική. Η διάγνωση της γνήσιας ακράτειας από προσπάθεια τύπου ΙΙΙ θα γίνει όταν η ουρήθρα είναι ακίνητη και το Valsalva σημείο πίεσης διαφυγής (VΣΠΔ) είναι χαμηλό (0-65 cm H2O).Στην γνήσια ακράτεια από προσπάθεια ΙΙ τύπου το VΣΠΔ είναι σχετικά υψηλό (65-120 cm H2O).Οι video μελέτες είναι οι πλέον ακριβείς για τον καθορισμό του VΣΠΔ. Η κύστη πληρούται με 200ml και είναι δεδομένη η φυσιολογική συμπεριφορά του εξωστήρα.Υπενθυμίζουμε πάλι ότι σε αντίθεση με το VΣΠΔ το κυστικό σημείο πίεσης διαφυγής ( ΚΣΠΔ )είναι η πίεση του εξωστήρα όπου συμβαίνει απώλεια των ούρων κατά την διάρκεια πλήρωσης της ουροδόχου χωρίς να γίνονται χειρισμοί αύξησης της ενδοκοιλιακής πίεσης.

Ακράτεια από έπειξη urge incontinence

Η απώλεια ούρων που συμβαίνει μετά από έντονη επιθυμία για ούρηση (έπειξη για ούρηση). Εδώ υπάρχει αστάθεια του εξωστήρα μυ, ο οποίος συσπάται σε μικρότερες χωρητικότητες της κύστης.Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ακράτεια των ούρων αλλά και την συχνουρία (υπερδραστήρια κύστη) .Μπορεί να συμβεί μετά από ουρολοιμώξεις, λιθίαση της κύστεως, ξένα σώματα, ακτινοβολία στην περιοχή κ.α.

Η θεραπεία της κατευθύνεται στην χαλάρωση του εξωστήρα μυ με την χρήση αντιχολινεργικών φαρμάκων όπως η οξυβουτίνη (ditropan) και η τολτεροδίνη (detrusitol) , που είναι αναστολείς των χολινεργικών υποδοχέων του εξωστήρα μυ.

Μεικτή ακράτεια ή ακράτεια μεικτού τύπου mixed incontinence

Είναι η ακράτεια, η οποία συνδυάζει τα χαρακτηριστικά των δύο προηγούμενων μορφών δηλαδή της ακράτειας προσπαθείας και έπειξης. Η θεραπεία της κατευθύνεται στις δυο αιτίες που ενοχοποιούνται για την εμφάνισή της δηλαδή στην χρήση αντιχολινεργικών φαρμάκων και στην εφαρμογή ταινιών ελεύθερης τάσης (ΤVT).

Ακράτεια από υπερπλήρωση overflow incontinence

Συνοδεύει την υπερδιάταση, την υπερπλήρωση της κύστης όταν αυτή αδυνατεί να συσπαστεί λόγω νευρογενούς βλάβης – άτονη νευρογενής κύστη – ή έχει κουραστεί λόγω υποκυστικού κωλύματος – φάση πλήρους ατονίας της κύστης. Υπάρχουν διάφορα αίτια όπως είναι η χρήση φαρμάκων (αντικαταθλιπτικά) , ο σακχαρώδης διαβήτης, η σκλήρυνση κατά πλάκας και οι επεμβάσεις στην πύελο.

Η θεραπεία είναι αιτιολογική, με την χειρουργική δηλαδή διόρθωση του αιτίου που την προκαλεί.

Ολική ακράτεια (total incontinence)

Η ακράτεια η οποία συμβαίνει διαρκώς και αδιαλείπτως κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Οφείλεται στην παρουσία κυστεοκολπικών, ουρητηροκολπικών ή κυστεομητρικών συριγγίων (μετά συνήθως από γυναικολογικές επεμβάσεις),σε συγγενείς ανωμαλίες (εκστροφή της κύστης,έκτοπη εκβολή του ουρητήρα).Η θεραπεία είναι χειρουργική και αποσκοπεί στην διόρθωση της υπάρχουσας συγγενούς ή επίκτητης ανατομικής ανωμαλίας.

ΑΣΤΑΘΕΙΑ ΤΟΥ ΕΞΩΣΤΗΡΑ ,ΜΕΙΚΤΗ ΑΚΡΑΤΕΙΑ , ΚΑΙ ΔΙΑΜΕΣΗ ΚΥΣΤΙΤΙΣ

Η Ασταθής κύστη είναι μια αινιγματική κατάσταση , αλλά και ένα μεγάλο κεφάλαιο της Ουρολογίας που μελετήθηκε επαρκώς τα τελευταία χρόνια.Πολλές μελέτες κατέδειξαν ότι το 30-50% των γυναικών με ακράτεια από προσπάθεια έχουν συνοδό αστάθεια του εξωστήρα. Εμπλέκεται η αστάθεια του εξωστήρα επίσης σε πληθώρα παθολογικών καταστάσεων της ούρησης . Κατά πολλούς η βασική συνεισφορά της Ουροδυναμικής είναι η αποκάλυψη της υπερλειτουργικότητας (η υπεραντανακλαστικότητας του εξωστήρα εφ όσον υπάρχει νευρολογικό υπόβαθρο),σύμφωνα με την Διεθνή Εταιρεία Εγκράτειας των Ούρων (ICS)

Ο συνήθης Ουροδυναμικός έλεγχος αποκαλύπτει στις μισές μόνον περιπτώσεις την αστάθεια του εξωστήρα. Οπωσδήποτε συμβατικές ουρολογικές εξετάσεις όπως η κυστεοσκόπηση αποκλείουν άλλες παθολογικές καταστάσεις της Ουροδόχου κύστης.

Ενίοτε αναπτύσσεται εμμένουσα αστάθεια του εξωστήρα μετά από εγχειρήσεις για την διόρθωση της ακράτειας από προσπάθεια.( de novo αστάθεια ) η συνέπεια απόφραξης της ουρήθρας συνήθως απο ταινίες ελεύθερες τάσης.

ΑΠΟΦΡΑΞΗ ΤΗΣ ΟΥΡΗΘΡΑΣ ΣΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η συνήθης αιτία είναι προηγηθείσες επεμβάσεις περί την γυναικεία ουρήθρα. Η πρωτοπαθής απόφραξη είναι εξαιρετικά σπάνια . Η μελέτη ροής και πίεσης θα αποκαλύψει μη συσπώμενο εξωστήρα

ΚΥΣΤΕΟΚΗΛΗ ΚΑΙ ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΑΠΟ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ

Η παρουσία μέτριας εώς μεγάλης κυστεοκήλης μπορεί να καλύψει την παρουσία ακράτειας από προσπάθεια. Η ανάταξη της κυστεοκήλης από το χέρι του εξετάζοντος και η συνήθης δοκιμασία του βήχα θα αποκαλύψουν την ακράτεια από προσπάθεια.

Η κυστεοκήλη πρέπει να πρέπει να αποκατασταθεί ταυτόχρονα με την ακράτεια από προσπάθεια.Διάμεση κυστίτιδα, επείγουσα αναγκαστική ούρηση , και επώδυνη κυστική συμπτωματολογία.

Ο Ουροδυναμικός έλεγχος αποκλείει μάλλον , και δεν βάζει διάγνωση στις παραπάνω καταστάσεις.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η ακράτεια από προσπάθεια οφείλεται σε αρκετούς παράγοντες, πολλοί από τους οποίους προλαμβάνονται με απλά μέτρα. Ενώ πολλές φορές η διάγνωση και θεραπεία είναι απλές, εν τούτοις είναι σημαντικό να υπάρχει μια προσεκτική και εμπεριστατωμένη ουροδυναμική μελέτη, όταν η χειρουργική θεραπεία έχει αποτύχει μια φορά ή όταν η συμπτωματολογία είναι πιο περίπλοκη.Η συντηρητική αγωγή έχει τη θέση της, όταν η άρρωστη δεν είναι σε θέση να υποστεί επέμβαση ή δεν χρειάζεται επέμβαση. Οι χειρουργικές επεμβάσεις είναι πολλές και ο χειρουργός μπορεί να επιλέξει. Οι ασθενείς θα πρέπει να παρακολουθούνται για δύο ή θεωρητικά για πέντε χρόνια για να θεωρηθεί ότι θεραπεύτηκαν.

Ο χειρουργός που ασχολείται με την ΑΠ πρέπει να είναι ικανός να χρησιμοποιήσει όλη την γκάμα των συντηρητικών και χειρουργικών θεραπευτικών μεθόδων που έχει στην διάθεση του.

Με την χρήση των σύγχρονων τεχνικών όλες σχεδόν οι ασθενείς με ΑΠ είναι δυνατό να θεραπευθούν και να παραμείνουν στεγνές για πάντα.

ΟΥΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Μερικές απλές ουροδυναμικές εξετάσεις θα δώσουν συμπλη- ρωματικά και πολύτιμα στοιχεία, ακόμα και σε εμφανή ακράτεια από προσπάθεια. Οι ουροδυναμικές εξετάσεις και την έκβαση της εγχείρησης θα προδικάσουν και τυχόν διαφορετική από την αναμενόμενη ομαλή μετεγχειρητική πορεία θα προβλέψουν και ο γιατρός θα μπορεί γνωρίζοντας πριν από την εγχείρηση ορισμένα στοιχεία να προετοιμάσει κατάλληλα την άρρωστη προεγχειρητικά, καθώς και να την αντιμετωπίσει μετεγχειρητικά.

Αν η κλινική εξέταση δεν έχει καταδείξει την ακράτεια από προσπάθεια, πάλι η ουροδυναμική έρευνα θα δώσει λύση, και θα τεκμηριώσει τη συνθήκη "ακράτεια από προσπάθεια".

Ας δούμε λοιπόν πόσο βοηθούν οι ουροδυναμικές εξετάσεις στην έρευνα και θεραπεία της ακράτειας αρχίζοντας από τις πιο απλές και προχωρώντας στις πιο πολύπλοκες. Η ροή των ούρων θα μας αποκαλύψει με το εύρημα της "χαμηλής ροής", τυχούσα απόφραξη από πιθανό υποκυστικό κώλυμα ή μία ατονία του εξωστήρα. Και τα δύο αυτά παθολογοφυσιολογικά ευρήματα επηρεάζουν άμεσα την έκβαση εγχείρησης ακράτειας.

Η απόφραξη θα πρέπει να τεκμηριωθεί και με τις λοιπές κλασικές μεθόδους έρευνας (ουρηθροσκόπηση, bourinage) και να εκτιμηθούν με ενδοφλέβια πυελογραφία οι επιπτώσεις της στο ανώτερο και κατώτερο ουροποιητικό (Διατάσεις ανωτέρου ουροποιητικού, δοκίδωση κατώτερου, εκκολπώματα κύστεως, ουρήθρας) που θα αντιμετωπισθούν ταυτόχρονα με την εγχείρηση της ακράτειας.

Να ληφθεί υπόψη ότι η απόφραξη της ροής των ούρων α) ευθύνεται για την αστάθεια της κύστεως που τυχόν θα συνυπάρξει στην εξεταζόμενη άρρωστη και β) θα επιβαρύνει τη δυσχέρεια ούρησης που θα προκαλέσει η ίδια η εγχείρηση της ακράτειας των ούρων. Η χαμηλή ροή ούρων από πιθανή υποτονία του εξωστήρα θα προωθήσει την έρευνα σε περαιτέρω ουροδυναμική μελέτη για την τεκμηρίωση της υποτονίας, σε ενδοφλέβια πυελογραφία για τη μορφολογία του ανωτέρου κατωτέρου ουροποιητικού και σε νευρολογική έρευνα για ανίχνευση νευρολογικών παθήσεων, αν και συνήθως είναι γνωστή η προϋπάρχουσα πάθηση πχ κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου. Η μελέτη ροής των ούρων πριν από την εγχείρηση ακράτειας είναι λοιπόν σημαντική. Στις περιπτώσεις που προαναφέρθηκαν θα προειδοποιηθεί η ασθενής πως πιθανόν μετά την εγχείρηση θα πρέπει να παίρνει μόνη της τα ούρα της με διαλείποντες καθετηριασμούς τους οποίους θα διδαχθεί ακόμη και προεγχειρητικά, και ότι θα έχει ταυτόχρονα και μία άλλη εγχείρηση πχ. εσωτερική ουρηθροτομή.

Η κυστεομανομέτρηση θα "πιάσει" την αστάθεια του εξωστήρα, ίσως μετά από ειδικές τεχνικές και έτσι θα είναι αναμενόμενη η τυχόν παραμένουσα ακράτεια από επείγουσα αναγκαστική ούρηση μετά την εγχείρηση της ακράτειας από προσπάθεια. Επίσης θα βρεί το λόγο που απέτυχε η "κολποραφή" να σταματήσει την ακράτεια των ούρων, όταν υπάρχει υπεραντανακλαστικός και μόνο εξωστήρας χωρίς να υπάρχει σφικτηριακή ανεπάρκεια. Έτσι γίνεται βασική εξέταση για επανεγχείρηση ή όχι στην ακράτεια των ούρων.

Στη φάση πλήρωσης μπορεί να καταγραφεί κατά τη διάρκεια βήχα της ασθενούς η απώλεια των ούρων στο κανάλι της ροής, ταυτόχρονη με την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης στην αμιγή ακράτεια από προσπάθεια και μετά από λίγα δευτερόλεπτα και με μια μη αναστελλόμενη συστολή του εξωστήρα στην ακράτεια από αστάθεια του εξωστήρα.

Στη φάση ούρησης μπορεί να γίνει το Ρίso τεστ που θα μας αποκαλύψει α) αστάθεια του εξωστήρα που αλλιώς δεν "πιάνεται" εύκολα πχ. σε γυναίκες που χάνουν ούρα μόνο στη συνουσία και β) παραμένουσες μυϊκές εφεδρείες , όταν υπάρχει προβληματισμός κατά πόσο θα καταφέρει ο εξωστήρας να ξεπεράσει την απόφραξη της εγχείρησης και να επαναλάβει η άρρωστη την ούρηση μετεγχειρητικά. Η ηλεκτρομυογραφία δεν είναι στην καθ' ημέρα έρευνα σε περιπτώσεις ΑΠ. θα τεκμηριώσει τη δυσενέργεια σφιγκτήρα/ εξωστήρα που τυχόν να συνυπάρχει με ΑΠ.