Συγχαρητήρια, περιμένετε ..δίδυμα!

[zouzou291]

ο υπερηχος δεν εχει ακτινοβολια...

[zouzou291]

ο υπερηχος δεν εχει ακτινοβολια...

[zouzou291]

ο υπερηχος δεν εχει ακτινοβολια...

[zouzou291]

ο υπερηχος δεν εχει ακτινοβολια...

[yiotaki!!!!]

ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ Κ ΑΠΟ ΜΕΝΑ. ΚΥΟΦΟΡΩ ΕΝΑ ΑΓΟΡΑΚΙ Κ ΤΟΝ ΕΠΟΜΕΝΟ ΜΗΝΑ ΜΕ ΤΟ

ΚΑΛΟ ΓΕΝΝΑΩ. ΕΙΜΑΙ ΣΤΟΝ ΙΑΤΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Κ ΤΟ ΥΠΕΡΗΧΟ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

ΤΟΣΟ ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΟ ΜΩΡΟ. ΔΕΥΤΕΡΟΝ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΞΕΤΑΖΕΙ ΜΕ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΗ ΚΟΙΛΙΑ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΥΨΟΣ ΤΟΥ,

ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΚΙ ΤΟΥ Κ ΟΛΑ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ. ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ Ο ΥΠΕΡΗΧΟΣ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ Κ Η

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΗΝ ΔΥΔΙΜΗ ΚΥΗΣΗ.

Κ ΤΕΛΟΣ ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΠΕΡΗΧΟ ΔΕΝ ΣΟΥ ΛΕΝΕ ΟΤΙ ΟΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ 100% ΑΛΛΑ ΠΟΣΟ ΠΛΗΣΙΑΖΟΥΝ ΣΤΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ Η ΟΧΙ.

[yiotaki!!!!]

ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ Κ ΑΠΟ ΜΕΝΑ. ΚΥΟΦΟΡΩ ΕΝΑ ΑΓΟΡΑΚΙ Κ ΤΟΝ ΕΠΟΜΕΝΟ ΜΗΝΑ ΜΕ ΤΟ

ΚΑΛΟ ΓΕΝΝΑΩ. ΕΙΜΑΙ ΣΤΟΝ ΙΑΤΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Κ ΤΟ ΥΠΕΡΗΧΟ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

ΤΟΣΟ ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΟ ΜΩΡΟ. ΔΕΥΤΕΡΟΝ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΞΕΤΑΖΕΙ ΜΕ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΗ ΚΟΙΛΙΑ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΥΨΟΣ ΤΟΥ,

ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΚΙ ΤΟΥ Κ ΟΛΑ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ. ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ Ο ΥΠΕΡΗΧΟΣ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ Κ Η

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΗΝ ΔΥΔΙΜΗ ΚΥΗΣΗ.

Κ ΤΕΛΟΣ ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΠΕΡΗΧΟ ΔΕΝ ΣΟΥ ΛΕΝΕ ΟΤΙ ΟΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ 100% ΑΛΛΑ ΠΟΣΟ ΠΛΗΣΙΑΖΟΥΝ ΣΤΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ Η ΟΧΙ.

[yiotaki!!!!]

ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ Κ ΑΠΟ ΜΕΝΑ. ΚΥΟΦΟΡΩ ΕΝΑ ΑΓΟΡΑΚΙ Κ ΤΟΝ ΕΠΟΜΕΝΟ ΜΗΝΑ ΜΕ ΤΟ

ΚΑΛΟ ΓΕΝΝΑΩ. ΕΙΜΑΙ ΣΤΟΝ ΙΑΤΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Κ ΤΟ ΥΠΕΡΗΧΟ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

ΤΟΣΟ ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΟ ΜΩΡΟ. ΔΕΥΤΕΡΟΝ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΞΕΤΑΖΕΙ ΜΕ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΗ ΚΟΙΛΙΑ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΥΨΟΣ ΤΟΥ,

ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΚΙ ΤΟΥ Κ ΟΛΑ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ. ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ Ο ΥΠΕΡΗΧΟΣ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ Κ Η

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΗΝ ΔΥΔΙΜΗ ΚΥΗΣΗ.

Κ ΤΕΛΟΣ ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΠΕΡΗΧΟ ΔΕΝ ΣΟΥ ΛΕΝΕ ΟΤΙ ΟΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ 100% ΑΛΛΑ ΠΟΣΟ ΠΛΗΣΙΑΖΟΥΝ ΣΤΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ Η ΟΧΙ.

[yiotaki!!!!]

ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ Κ ΑΠΟ ΜΕΝΑ. ΚΥΟΦΟΡΩ ΕΝΑ ΑΓΟΡΑΚΙ Κ ΤΟΝ ΕΠΟΜΕΝΟ ΜΗΝΑ ΜΕ ΤΟ

ΚΑΛΟ ΓΕΝΝΑΩ. ΕΙΜΑΙ ΣΤΟΝ ΙΑΤΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Κ ΤΟ ΥΠΕΡΗΧΟ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

ΤΟΣΟ ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΟ ΜΩΡΟ. ΔΕΥΤΕΡΟΝ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΞΕΤΑΖΕΙ ΜΕ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΗ ΚΟΙΛΙΑ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΥΨΟΣ ΤΟΥ,

ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΚΙ ΤΟΥ Κ ΟΛΑ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ. ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ Ο ΥΠΕΡΗΧΟΣ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ Κ Η

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΗΝ ΔΥΔΙΜΗ ΚΥΗΣΗ.

Κ ΤΕΛΟΣ ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΠΕΡΗΧΟ ΔΕΝ ΣΟΥ ΛΕΝΕ ΟΤΙ ΟΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ 100% ΑΛΛΑ ΠΟΣΟ ΠΛΗΣΙΑΖΟΥΝ ΣΤΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ Η ΟΧΙ.

[ΕΛΕΝΑ.Ρ]

yiotaki μου συγνώμη αλλά επειδή έχω διάφορες μαρτυρίες απο φίλες και γνωστές που είχαν η καθεμία άλλο γιατρό και κάνανε αλλού τις εξετάσεις τους η καθεμία επίσης έχω μία ένσταση.Τις μετρήσεις δεν τις κάνει ο γιατρός αλλά το μηχάνημα.Απο μηχάνημα σε μηχάνημα υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις.Μου έχει συμβεί κι εμένα.Την ίδια μέρα 3 Β επιπέδου σε διαφορετικά μηχανήματα και άλλανταλλον το ένα με το άλλο.Η γυναίκα επισης που είναι υπεύθυνη στους υπερήχους που έκανα είναι φίλη της μαμας μου.Μου έχει πει κι αυτή οτι πέφτουν πολύ έξω.Φυσικά καμία εξέταση δεν σου λένε οτι είναι 100%.Αν ήταν έτσι θα ήταν και Θεοί.¨Εχω γνωστή που της είπαν οτι το παιδί της θα γεννιόταν νανάκι και γέννησε η κοπέλα έναν παίδαρο...Τώρα όσον αφορά τη δίδυμη κύηση δεν ξέρω και δεν μιλάω.Αλλα για μια απλή κύηση χωρίς επιπλοκές δεν νομίζω οτι πρέπει να τρελλαινόμαστε τόσο.Συγνώμη αλλά αυτή είναι η γνώμη μου σύμφωνα με την εμπειρία μου και με αυτά που ξέρω απο το περιβάλον μου.

[ΕΛΕΝΑ.Ρ]

yiotaki μου συγνώμη αλλά επειδή έχω διάφορες μαρτυρίες απο φίλες και γνωστές που είχαν η καθεμία άλλο γιατρό και κάνανε αλλού τις εξετάσεις τους η καθεμία επίσης έχω μία ένσταση.Τις μετρήσεις δεν τις κάνει ο γιατρός αλλά το μηχάνημα.Απο μηχάνημα σε μηχάνημα υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις.Μου έχει συμβεί κι εμένα.Την ίδια μέρα 3 Β επιπέδου σε διαφορετικά μηχανήματα και άλλανταλλον το ένα με το άλλο.Η γυναίκα επισης που είναι υπεύθυνη στους υπερήχους που έκανα είναι φίλη της μαμας μου.Μου έχει πει κι αυτή οτι πέφτουν πολύ έξω.Φυσικά καμία εξέταση δεν σου λένε οτι είναι 100%.Αν ήταν έτσι θα ήταν και Θεοί.¨Εχω γνωστή που της είπαν οτι το παιδί της θα γεννιόταν νανάκι και γέννησε η κοπέλα έναν παίδαρο...Τώρα όσον αφορά τη δίδυμη κύηση δεν ξέρω και δεν μιλάω.Αλλα για μια απλή κύηση χωρίς επιπλοκές δεν νομίζω οτι πρέπει να τρελλαινόμαστε τόσο.Συγνώμη αλλά αυτή είναι η γνώμη μου σύμφωνα με την εμπειρία μου και με αυτά που ξέρω απο το περιβάλον μου.

[ΕΛΕΝΑ.Ρ]

yiotaki μου συγνώμη αλλά επειδή έχω διάφορες μαρτυρίες απο φίλες και γνωστές που είχαν η καθεμία άλλο γιατρό και κάνανε αλλού τις εξετάσεις τους η καθεμία επίσης έχω μία ένσταση.Τις μετρήσεις δεν τις κάνει ο γιατρός αλλά το μηχάνημα.Απο μηχάνημα σε μηχάνημα υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις.Μου έχει συμβεί κι εμένα.Την ίδια μέρα 3 Β επιπέδου σε διαφορετικά μηχανήματα και άλλανταλλον το ένα με το άλλο.Η γυναίκα επισης που είναι υπεύθυνη στους υπερήχους που έκανα είναι φίλη της μαμας μου.Μου έχει πει κι αυτή οτι πέφτουν πολύ έξω.Φυσικά καμία εξέταση δεν σου λένε οτι είναι 100%.Αν ήταν έτσι θα ήταν και Θεοί.¨Εχω γνωστή που της είπαν οτι το παιδί της θα γεννιόταν νανάκι και γέννησε η κοπέλα έναν παίδαρο...Τώρα όσον αφορά τη δίδυμη κύηση δεν ξέρω και δεν μιλάω.Αλλα για μια απλή κύηση χωρίς επιπλοκές δεν νομίζω οτι πρέπει να τρελλαινόμαστε τόσο.Συγνώμη αλλά αυτή είναι η γνώμη μου σύμφωνα με την εμπειρία μου και με αυτά που ξέρω απο το περιβάλον μου.

[ΕΛΕΝΑ.Ρ]

yiotaki μου συγνώμη αλλά επειδή έχω διάφορες μαρτυρίες απο φίλες και γνωστές που είχαν η καθεμία άλλο γιατρό και κάνανε αλλού τις εξετάσεις τους η καθεμία επίσης έχω μία ένσταση.Τις μετρήσεις δεν τις κάνει ο γιατρός αλλά το μηχάνημα.Απο μηχάνημα σε μηχάνημα υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις.Μου έχει συμβεί κι εμένα.Την ίδια μέρα 3 Β επιπέδου σε διαφορετικά μηχανήματα και άλλανταλλον το ένα με το άλλο.Η γυναίκα επισης που είναι υπεύθυνη στους υπερήχους που έκανα είναι φίλη της μαμας μου.Μου έχει πει κι αυτή οτι πέφτουν πολύ έξω.Φυσικά καμία εξέταση δεν σου λένε οτι είναι 100%.Αν ήταν έτσι θα ήταν και Θεοί.¨Εχω γνωστή που της είπαν οτι το παιδί της θα γεννιόταν νανάκι και γέννησε η κοπέλα έναν παίδαρο...Τώρα όσον αφορά τη δίδυμη κύηση δεν ξέρω και δεν μιλάω.Αλλα για μια απλή κύηση χωρίς επιπλοκές δεν νομίζω οτι πρέπει να τρελλαινόμαστε τόσο.Συγνώμη αλλά αυτή είναι η γνώμη μου σύμφωνα με την εμπειρία μου και με αυτά που ξέρω απο το περιβάλον μου.

[Κάσση]

Πιο πρόσφατα, έρευνες έδειξαν ότι οι υπέρηχοι προκαλούν μεταλλάξεις, διαφορετικού όμως τύπου από ότι οι Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες (Υψηλής συχνότητες υπεριώδες ακτίνες, Ακτίνες Χ, Ραδιενέργεια, Κοσμικές Ακτίνες) και με πολύ μικρότερη συχνότητα εμφάνισης. Το εύρημα αυτό έρχεται σε αντίθεση με την άποψη ότι οι υπέρηχοι δεν προκαλούν μεταλλάξεις, παρά μόνο θανατηφόρες.

Βρέθηκε επίσης ότι ακτινοβόληση με υπέρηχους επίμυων στη μήτρα, είχε σαν αποτέλεσμα κάποια καθυστέρηση στην ανάπτυξη.

Σωστότερο, λοιπόν, είναι να εξετασθεί το πρόβλημα της χρήσης των υπέρηχων για διαγνωστικούς σκοπούς από τη σκοπιά του βιολογικού κινδύνου, τον οποίο ενέχουν και να γίνει σύγκριση με το όφελος, το οποίο παρέχουν οι πληροφορίες, τις οποίες παίρνουμε, όπως άλλωστε γίνεται με τις άλλες διαγνωστικές μεθόδους, οι οποίες χρησιμοποιούν Ιοντίζουσα Ακτινοβολία. Το θέμα αυτό συνεχίζει να ερευνάται και το μόνο, το οποίο μπορούμε να πούμε σήμερα, είναι ότι πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί στην εκτεταμένη χρήση των υπέρηχων, ιδιαίτερα σε παιδιά και έγκυες γυναίκες.

*Ο Γεώργιος Χουτζαίος είναι Φυσικός – Μαθηματικός, τ. Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αθηνών.

[Κάσση]

Πιο πρόσφατα, έρευνες έδειξαν ότι οι υπέρηχοι προκαλούν μεταλλάξεις, διαφορετικού όμως τύπου από ότι οι Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες (Υψηλής συχνότητες υπεριώδες ακτίνες, Ακτίνες Χ, Ραδιενέργεια, Κοσμικές Ακτίνες) και με πολύ μικρότερη συχνότητα εμφάνισης. Το εύρημα αυτό έρχεται σε αντίθεση με την άποψη ότι οι υπέρηχοι δεν προκαλούν μεταλλάξεις, παρά μόνο θανατηφόρες.

Βρέθηκε επίσης ότι ακτινοβόληση με υπέρηχους επίμυων στη μήτρα, είχε σαν αποτέλεσμα κάποια καθυστέρηση στην ανάπτυξη.

Σωστότερο, λοιπόν, είναι να εξετασθεί το πρόβλημα της χρήσης των υπέρηχων για διαγνωστικούς σκοπούς από τη σκοπιά του βιολογικού κινδύνου, τον οποίο ενέχουν και να γίνει σύγκριση με το όφελος, το οποίο παρέχουν οι πληροφορίες, τις οποίες παίρνουμε, όπως άλλωστε γίνεται με τις άλλες διαγνωστικές μεθόδους, οι οποίες χρησιμοποιούν Ιοντίζουσα Ακτινοβολία. Το θέμα αυτό συνεχίζει να ερευνάται και το μόνο, το οποίο μπορούμε να πούμε σήμερα, είναι ότι πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί στην εκτεταμένη χρήση των υπέρηχων, ιδιαίτερα σε παιδιά και έγκυες γυναίκες.

*Ο Γεώργιος Χουτζαίος είναι Φυσικός – Μαθηματικός, τ. Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αθηνών.

[Κάσση]

Πιο πρόσφατα, έρευνες έδειξαν ότι οι υπέρηχοι προκαλούν μεταλλάξεις, διαφορετικού όμως τύπου από ότι οι Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες (Υψηλής συχνότητες υπεριώδες ακτίνες, Ακτίνες Χ, Ραδιενέργεια, Κοσμικές Ακτίνες) και με πολύ μικρότερη συχνότητα εμφάνισης. Το εύρημα αυτό έρχεται σε αντίθεση με την άποψη ότι οι υπέρηχοι δεν προκαλούν μεταλλάξεις, παρά μόνο θανατηφόρες.

Βρέθηκε επίσης ότι ακτινοβόληση με υπέρηχους επίμυων στη μήτρα, είχε σαν αποτέλεσμα κάποια καθυστέρηση στην ανάπτυξη.

Σωστότερο, λοιπόν, είναι να εξετασθεί το πρόβλημα της χρήσης των υπέρηχων για διαγνωστικούς σκοπούς από τη σκοπιά του βιολογικού κινδύνου, τον οποίο ενέχουν και να γίνει σύγκριση με το όφελος, το οποίο παρέχουν οι πληροφορίες, τις οποίες παίρνουμε, όπως άλλωστε γίνεται με τις άλλες διαγνωστικές μεθόδους, οι οποίες χρησιμοποιούν Ιοντίζουσα Ακτινοβολία. Το θέμα αυτό συνεχίζει να ερευνάται και το μόνο, το οποίο μπορούμε να πούμε σήμερα, είναι ότι πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί στην εκτεταμένη χρήση των υπέρηχων, ιδιαίτερα σε παιδιά και έγκυες γυναίκες.

*Ο Γεώργιος Χουτζαίος είναι Φυσικός – Μαθηματικός, τ. Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αθηνών.

[Κάσση]

Πιο πρόσφατα, έρευνες έδειξαν ότι οι υπέρηχοι προκαλούν μεταλλάξεις, διαφορετικού όμως τύπου από ότι οι Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες (Υψηλής συχνότητες υπεριώδες ακτίνες, Ακτίνες Χ, Ραδιενέργεια, Κοσμικές Ακτίνες) και με πολύ μικρότερη συχνότητα εμφάνισης. Το εύρημα αυτό έρχεται σε αντίθεση με την άποψη ότι οι υπέρηχοι δεν προκαλούν μεταλλάξεις, παρά μόνο θανατηφόρες.

Βρέθηκε επίσης ότι ακτινοβόληση με υπέρηχους επίμυων στη μήτρα, είχε σαν αποτέλεσμα κάποια καθυστέρηση στην ανάπτυξη.

Σωστότερο, λοιπόν, είναι να εξετασθεί το πρόβλημα της χρήσης των υπέρηχων για διαγνωστικούς σκοπούς από τη σκοπιά του βιολογικού κινδύνου, τον οποίο ενέχουν και να γίνει σύγκριση με το όφελος, το οποίο παρέχουν οι πληροφορίες, τις οποίες παίρνουμε, όπως άλλωστε γίνεται με τις άλλες διαγνωστικές μεθόδους, οι οποίες χρησιμοποιούν Ιοντίζουσα Ακτινοβολία. Το θέμα αυτό συνεχίζει να ερευνάται και το μόνο, το οποίο μπορούμε να πούμε σήμερα, είναι ότι πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί στην εκτεταμένη χρήση των υπέρηχων, ιδιαίτερα σε παιδιά και έγκυες γυναίκες.

*Ο Γεώργιος Χουτζαίος είναι Φυσικός – Μαθηματικός, τ. Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αθηνών.

[Κάσση]

Επιπτώσεις των υπερηχογραφημάτων στην υγεία και η σχετική έρευνα

* Η έρευνα

* Κόστος και αποτελεσματικότητα

Πολλοί γονείς ρωτούν αν η χρήση των υπερηχογραφημάτων είναι ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η απάντηση είναι: σε αυτό το στάδιο νομίζουμε πως ναι, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι, καθώς δεν έχει γίνει αρκετή έρευνα για να το επιβεβαιώσει. Τα παρακάτω εξηγούν τις γνωστές σε εμάς σωματικές επιπτώσεις των υπερηχογραφημάτων και το πώς οι γυναικολόγοι προσπαθούν να τις ελαχιστοποιήσουν όταν χρησιμοποιούν αυτό το είδος τεχνολογίας σε εγκύους γυναίκες και αγέννητα μωρά.

Πολλοί γονείς ρωτούν αν η χρήση των υπερηχογραφημάτων είναι ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η απάντηση είναι: σε αυτό το στάδιο νομίζουμε πως ναι, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι, καθώς δεν έχει γίνει αρκετή έρευνα για να το επιβεβαιώσει. Τα παρακάτω εξηγούν τις γνωστές σε εμάς σωματικές επιπτώσεις των υπερηχογραφημάτων και το πώς οι γυναικολόγοι προσπαθούν να τις ελαχιστοποιήσουν όταν χρησιμοποιούν αυτό το είδος τεχνολογίας σε εγκύους γυναίκες και αγέννητα μωρά.

Παραγωγή θερμότητας

Σπηλαίωση (Cavitation)

Δημιουργία ρευμάτων (Streaming)

Παραγωγή θερμότητας. Το υπερηχογράφημα θερμαίνει τους βιολογικούς ιστούς, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι προκαλεί μεταβολές της θερμοκρασίας μέχρι 40-45 0C σε συχνότητα 1 MHz και σε βάθος έως 5 cm. Όσο υψηλότερη είναι η συχνότητα των υπερήχων, τόσο γρηγορότερα μπορεί να θερμανθεί ο ιστός, με τα 3 MHz να ζεσταίνουν ένα ιστό 3 φορές γρηγορότερα απ’ ό,τι το 1 MHz, αλλά σε μικρότερο βάθος. Η αύξηση της θερμοκρασίας εξαρτάται από το είδος του ιστού που απορροφά τα υπερηχητικά κύματα, με την μεγαλύτερη απορρόφηση να γίνεται από τα οστά και τη μικρότερη από το αμνιακό υγρό, ενώ άλλοι βιολογικοί ιστοί παρουσιάζουν διάφορα επίπεδα απορρόφησης.

Η παραγωγή θερμότητας αποτελεί τη βάση μεθόδων που χρησιμοποιούν υπερήχους για τη θεραπεία τραυματισμένων μυών και ιστών (καθώς και για άλλες ιατρικές εφαρμογές), γνωστές ως «θεραπευτικοί υπέρηχοι». Ωστόσο, οι θεραπευτικοί υπέρηχοι συνήθως συμπεριλαμβάνουν συνεχή υπερηχητικά κύματα και μακρές περιόδους παραμονής σε μια περιοχή του σώματος. Οι διαγνωστικοί υπέρηχοι (για τη δημιουργία εικόνων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης) «πάλλονται» περιοδικά με σκοπό να θερμαίνονται λιγότερο οι βιολογικοί ιστοί και με την ελπίδα να γίνουν τα υπερηχογραφήματα ασφαλέστερα για το αγέννητο μωρό. Τα κολπικά υπερηχογραφήματα τείνουν να χρησιμοποιούν υψηλότερες συχνότητες έτσι ώστε να μη φθάνουν σε μεγάλο βάθος, επειδή o αισθητήρας είναι πιο κοντά στο μωρό, όμως είναι ενδεχομένως πιο πιθανό να θερμάνουν το μωρό ή τους ιστούς που το περιβάλλουν.

Τα μηχανήματα υπερήχων που χρησιμοποιούνταν στις δεκαετίες του ’70 και του ’80 είχαν μικρότερη ισχύ εκπομπής σε σύγκριση με τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται σήμερα. Πολλά σύγχρονα μηχανήματα είναι τώρα εξοπλισμένα με ενσωματωμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας για να βοηθούν στην αποφυγή της υπέρβασης των ορίων της ισχύος εκπομπής, όμως δεν υπάρχουν «πρότυπα όρια», ούτε κανονισμοί. Υπάρχουν ανησυχίες στην Αυστραλία (και σε άλλες χώρες) για το ότι δεν υπάρχουν πρότυπα όρια, με το επίπεδο των υπερήχων κάθε δόσης να κυμαίνεται έως και κατά 5000 φορές (ανάλογα με το μηχάνημα που χρησιμοποιείται), αν και το επίπεδο της δόσης που χρησιμοποιείται γενικά δεν επηρεάζει την ακρίβεια των αποτελεσμάτων του υπερηχογραφήματος.

Η Παγκόσμια Ομοσπονδία για τους υπερήχους στην Ιατρική και τη Βιολογία (WFUMB) δηλώνει ότι οι υπέρηχοι που αυξάνουν τη θερμοκρασία λιγότερο από 1,50C μπορούν να χρησιμοποιηθούν χωρίς επιφύλαξη, αλλά αυξήσεις της θερμοκρασίας μεγαλύτερες από 40C για περισσότερα από 5 λεπτά πρέπει να θεωρούνται δυνητικώς επικίνδυνες. Ωστόσο, οι αυξήσεις της θερμοκρασίας είναι δύσκολο να μετρηθούν και αυτή η οδηγία αφήνει ένα ευρύ φάσμα αλλαγών στη θερμοκρασία (από 1,6 ως 3,9 0C) χωρίς καθορισμένα χρονικά όρια, στην επιλογή του ειδικού στη χρήση υπερήχων ιατρού.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ενδέχεται να είναι δύσκολο να υπολογιστεί η ακριβής «δόση» υπερήχων που δίνεται από κάθε τύπο μηχανήματος. Οι εκτιμήσεις βασίζονται στον τρόπο που ο χειριστής χρησιμοποιεί τις συσκευές και οι «εκτιμήσεις των δόσεων» οδηγούν σε υποθέσεις για τις «ανώτατες» και τις «μέσες τιμές» ενεργείας. Ο υπολογισμός μιας δόσης περιπλέκεται περισσότερο από το γεγονός ότι οι δέσμες των υπερήχων διαχέονται και ανακλώνται σε κάποιους ιστούς ενώ απορροφώνται σε διαφορετικούς βαθμούς από άλλους ιστούς.

Ως γενικός κανόνας προτείνεται στους ειδικούς ιατρούς να διατηρούν την έκθεση των αγέννητων μωρών σε υπερήχους «τόσο χαμηλή όσο είναι λογικά εφικτό» (το οποίο ονομάζεται «αρχή της ελαχιστοποίησης» ή «ALARA: As Low As Reasonably Achievable»). Αυτό επιτυγχάνεται με τη διενέργεια της απαιτούμενης εξέτασης στο μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα, έτσι ώστε να ελαττωθεί η μη απαραίτητη έκθεση. Οι ειδικοί στη χρήση υπερήχων ιατροί επίσης προσέχουν ώστε να διατηρείται στο ελάχιστο ο «χρόνος συγκέντρωσης» σε μία συγκεκριμένη περιοχή, για τη μείωση της παραγωγής θερμότητας στους ιστούς.

Η χρήση του υπερηχογραφήματος Doppler περιλαμβάνει υψηλότερες εντάσεις υπερήχων και συχνά συνεχείς συχνότητες (αντί παλμικών). Οι σωματικές επιπτώσεις του ακόμα παραμένουν παράγοντας ανησυχίας εξαιτίας της μεγάλης πιθανότητας θέρμανσης των ιστών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ασφάλεια στις Ακτινοβολίες Υπερήχων (European Committe for Ultrasound Radiaton Safety) έχει δημοσιεύσει θέσεις για τη χρήση του παλμικού Doppler σε αγέννητα μωρά και αναφέρει ότι η ευρύτερη χρήση του κατά τις πρώτες 12 εβδομάδες της εγκυμοσύνης θεωρείται αποφευκτέα με τα τωρινά δεδομένα. Οι επιπτώσεις των αυξημένων θερμοκρασιών μπορούν να ελαχιστοποιηθούν αν ο χειριστής διατηρεί το χρονικό διάστημα κατά το οποίο η δέσμη διαπερνά κάθε μεμονωμένο σημείο των ιστών όσο το δυνατόν συντομότερο.

Σπηλαίωση (Cavitation). Σπηλαίωση ονομάζεται το φαινόμενο κατά το οποίο, εξαιτίας της θέρμανσης που προκαλείται από τα υπερηχητικά κύματα, σχηματίζονται μικρές φυσαλίδες από τα διαλυμένα στα υγρά του σώματος αέρια, οι οποίες εξέρχονται από το διάλυμα. Οι φυσαλίδες σχηματίζονται, διαστέλλονται και συστέλλονται, έπειτα αστοχούν ασκώντας πίεση στα κυτταρικά τοιχώματα. Αυτό μπορεί ενδεχομένως να προκαλέσει βλάβη στα κύτταρα, ενώ έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί αιμορραγία στην επένδυση των πνευμόνων και των εντέρων των ζώων. Δεν είναι γνωστές οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει η σπηλαίωση (αν υπάρχουν) σε ένα αναπτυσσόμενο μωρό, έχει όμως τεθεί σε συζήτηση ως πιθανή αιτία «αριστερόχειρων τάσεων» σε αγόρια που έχουν εκτεθεί σε υπερήχους.

Δημιουργία ρευμάτων (Streaming). «Δημιουργία ρευμάτων» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγραφεί μια κάποια πίεση που ασκείται από υπερηχητικά κύματα τα οποία κινούνται διά μέσου των ιστών του σώματος και ωθεί τα υγρά του σώματος να ρέουν προς την κατεύθυνση των υπερηχητικών κυμάτων. Αυτό δύναται να λειτουργήσει ενάντια στη φυσιολογική ροή του αίματος διά των αιμοφόρων αγγείων. Σε αυτό το στάδιο, θεωρείται ότι οι ταχύτητες των υγρών είναι μικρές και ότι είναι σχετικά απίθανο να προκαλέσουν βλάβη στο αγέννητο μωρό.

Η έρευνα

Η ιατρική χρήση των υπερήχων ανακαλύφθηκε τον Ιούλιο του 1955, όταν ένας Σκωτσέζος μαιευτήρας (ο Δρ. Ian Donald) δανείστηκε ένα βιομηχανικό μηχάνημα υπερήχων (που χρησιμοποιείτο για την ανίχνευση ελαττωμάτων σε μέταλλα) για να εξετάσει γαστρικούς όγκους σε μερικούς από τους ασθενείς του. Κάνοντας αυτό, παρατήρησε ότι οι όγκοι παρήγαν διαφορετικές σκιασμένες εικόνες ή «αντηχήσεις». Σύντομα άρχισε να χρησιμοποιεί τη συσκευή σε εγκύους γυναίκες για να εξετάζει τα αγέννητα μωρά τους. Μετά από σύντομο χρονικό διάστημα, δημοσιεύθηκαν άρθρα σε ιατρικά περιοδικά και μέσα σε λίγα χρόνια η χρήση των υπερήχων επεκτάθηκε σε όλο τον κόσμο. Επομένως, η χρήση των υπερήχων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έγινε ευρέως αποδεκτή πολύ πριν διεξαχθεί οποιαδήποτε έρευνα που να κατοχυρώνει την ασφάλειά τους.

Κάποιοι γυναικολόγοι, καθώς και κάποιες ομάδες καταναλωτών, εξέφρασαν ανησυχίες για την έλλειψη έρευνας σχετικής με τους υπέρηχους και μερικοί συνέκριναν τη χρήση τους με αυτή των ακτίνων Χ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς οι ακτίνες Χ θεωρούνταν ασφαλείς για περίπου 50 χρόνια, μέχρι που μακροχρόνια έρευνα αποκάλυψε ότι μπορούσαν να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης λευχαιμίας στην πορεία της ζωής ενός παιδιού που είχε εκτεθεί σε αυτές. Από τη στιγμή που ανακαλύφθηκε αυτό, η ευρεία χρήση των ακτίνων Χ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σχεδόν έπαυσε εντελώς.

Έρευνες σχετικές με τη χρήση υπερήχων (κυρίως μελέτες σε ζώα) δεν άρχισαν να δημοσιεύονται παρά κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’70 και μελέτες σε ανθρώπους άρχισαν να δημοσιεύονται στη δεκαετία του ’80, ενώ πιο αυστηρές (μεθοδολογικά) ελεγχόμενες τυχαιοποιημένες δοκιμές και πιο μακροπρόθεσμες μελέτες άρχισαν να δημοσιεύονται στη διάρκεια της δεκαετίας του ’90.

Όσο κι αν προκαλεί έκπληξη, ακόμα και έπειτα από σχεδόν 50 χρόνια χρήσης των υπερήχων σε εγκύους γυναίκες (και με σχεδόν παγκόσμια αποδοχή), δεν διαθέτουμε ακόμα ικανοποιητική, εκτεταμένη έρευνα, η οποία να μπορεί πραγματικά να αξιολογήσει τις επιπτώσεις της έκθεσης των εγκύων και των αγέννητων μωρών σε ακτινοβολία υπερήχων. Αυτό κάνει πολύ δύσκολη την εξαγωγή αξιόπιστων συμπερασμάτων σχετικά με την ασφάλεια των διαγνωστικών υπερηχογραφημάτων που χρησιμοποιούνται κατά την εγκυμοσύνη και την διατύπωση σαφών οδηγιών για την υπεύθυνη χρήση τους. Επί του παρόντος, οι περισσότερες αναφορές καταλήγουν στο ότι δεν υπάρχει ΚΑΜΙΑ φανερή αρνητική επίπτωση, ΑΛΛΑ συνιστούν προσοχή και τονίζουν την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα για να επιβεβαιωθεί αυτό.

Δυστυχώς, η διαδεδομένη χρήση των υπερήχων στις μέρες μας καθιστά τη συμπληρωματική έρευνα όλο και πιο δύσκολη. Αυτό συμβαίνει γιατί θα χρειαζόταν μία μεγάλη ομάδα γυναικών που θα επέτρεπαν την τυχαία τοποθέτησή τους σε ομάδες επιλεγμένες για να μην κάνουν χρήση υπερήχων (εκτός αν κρινόταν απολύτως απαραίτητο), έτσι ώστε να συγκριθούν με μια αντίστοιχη ομάδα γυναικών και μωρών που εκτίθενται σε υπερήχους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ακόμα και αν το υπερηχογράφημα θεωρείται πιθανώς ασφαλές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τα παρακάτω αναφερόμενα στοιχεία έχουν σκοπό να περιγράψουν κάποιες από τις βασικές έρευνες που δημιούργησαν ανησυχίες σε γυναικολόγους και ομάδες καταναλωτών στο παρελθόν, και οριοθετούν το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε μέχρι σήμερα. Αυτή η περίληψη δεν έχει σκοπό να σας φοβίσει, αλλά να σας ενημερώσει για κάποια ζητήματα σχετικά με τη χρήση υπερήχων.

1975 – Δημοσιεύθηκε μια μελέτη που συνέκρινε μωρά που είχαν εκτεθεί σε υπερηχογράφημα Doppler και άλλα που δεν είχαν εκτεθεί σε τέτοιο (η μητέρα δεν γνώριζε αν το μηχάνημα ήταν σε λειτουργία ή όχι). Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, τα μωρά που εκτέθηκαν σε υπερήχους ήταν κατά 90% περισσότερο ενεργά από τα μωρά που δεν εκτέθηκαν. Αυτό προκάλεσε ερωτήματα σχετικά με το αν τα μωρά «αντιδρούσαν» στους υπερήχους ή μπορούσαν να τους ακούσουν. Καμμία μελέτη δεν έγινε από τότε για να αξιολογηθεί αυτό το εύρημα.

1979 - Δημοσιεύτηκε μια μελέτη που διερευνούσε τη χρήση υπερήχων και τις πιθανές παρενέργειές τους σε κύτταρα ζώων που εκτέθηκαν σε υπέρηχους υπό εργαστηριακές συνθήκες. Το DNA και ο τρόπος ανάπτυξης των κυττάρων άλλαξε ανώμαλα και διατηρήθηκε επί πολλές γενιές (Liebeskind et al. 1979). Μια άλλη επιστημονική δημοσίευση έδειξε μεταβολές του DNA στην επιφάνεια ανθρώπινων κυττάρων (Liebeskind et al. 1979). Στάθηκε αδύνατο να επαναληφθούν αυτές οι μελέτες από άλλους, όμως εκτιμήθηκε θεωρητικά ότι μακρά και/ή επαναλαμβανόμενη έκθεση σε υπερήχους ενδέχεται να έχει παρενέργειες για τα αγέννητα μωρά (Baker και Dalrymple 1978).

1984 – Αμερικανοί γυναικολόγοι δημοσίευσαν μελέτη παρακολούθησης (follow up study) παιδιών ηλικίας 7 έως 12 ετών, τα οποία είχαν εκτεθεί σε υπερήχους πριν τη γέννησή τους σε 3 διαφορετικά νοσοκομεία στο Ντένβερ και τη Φλόριντα. Τα εκτεθειμένα παιδιά ήταν πιθανότερο να παρουσιάσουν δυσλεξία και να εισαχθούν σε νοσοκομείο κατά την παιδική ηλικία (Stark et al 1984). Αυτή δεν ήταν τυχαιοποιημένη μελέτη και δεν υπήρχαν αρκετές πληροφορίες σχετικά με το χρόνο κατά τον οποίο έγιναν τα υπερηχογραφήματα.

Δύο μελέτες σχεδόν απέκλεισαν οποιοδήποτε πιθανό συσχετισμό με καρκίνο σε παιδιά ηλικίας μέχρι 5 ετών τα οποία είχαν εκτεθεί σε υπερήχους (Kinnier Wilson και Waterhouse 1984, Cartwright 1984), αλλά υπέδειξαν πιθανότητα ελάχιστα αυξημένου συσχετισμού με λευχαιμία σε παιδιά ηλικίας άνω των 5 ετών. Αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί.

1987 – Μια μελέτη σε νεογέννητα ποντίκια 3 ως 5 ημερών, τα οποία είχαν εκτεθεί σε υπερήχους, έδειξε ότι αυτά είχαν βλάβη στην επικάλυψη των νεύρων τους (το οποίο ονομάζεται «περικάλυμμα μυελίνης» (myelin sheath)), προκαλώντας ανησυχίες για πιθανές βλάβες στο νευρικό σύστημα των αγέννητων μωρών (Ellisman 1987). Αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί.

1990 – Μια μελέτη που εξέταζε φυσιοθεραπευτές που χρησιμοποιούσαν συσκευές υπερήχων επί 5 έως 20 ώρες την εβδομάδα υπέδειξε ότι ενδέχεται να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αποβολής (Taskinen et al. 1990). Μια άλλη μελέτη 9000 γυναικών από το Ελσίνκι έδειξε αύξηση των αποβολών μετά το υπερηχογράφημα που πραγματοποιείται μεταξύ 16ης και 20ής εβδομάδος – έγιναν αποβολές 20 μωρών από την ομάδα που υποβλήθηκε σε υπερήχους έναντι 0 μωρών στην ομάδα ελέγχου (Saari-Kemppainen et al 1990). Μια μικρή μελέτη στις ΗΠΑ υπέδειξε αύξηση των πρόωρων τοκετών από γυναίκες που έκαναν τακτικά εβδομαδιαία υπερηχογραφήματα κατά τα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης (Lorenz et al. 1990).

1992 – Μία μελέτη στη Νορβηγία παρακολούθησε 2000 παιδιά ηλικίας 8 έως 9 ετών. Χωρίστηκαν τυχαία σε 2 ομάδες με τις μισές από τις μητέρες να κάνουν το συνηθισμένο υπερηχογράφημα μεταξύ16ης και 20ής εβδομάδος και τις άλλες μισές να μην κάνουν κανένα υπερηχογράφημα. Δεν υπήρξε αξιοσημείωτη μείωση στις δεξιότητες των παιδιών στην ανάγνωση και τη γραφή, αν και οι μελετητές παρατήρησαν ότι τα μηχανήματα υπερήχων που χρησιμοποιούνταν στις αρχές της δεκαετίας του ’80 έδιναν χαμηλότερη ένταση έκθεσης από τους αισθητήρες που χρησιμοποιούνται στις μέρες μας (Salvensen et al. 1992).

1993 – Μια μελέτη στην Αυστραλία έγινε με 2834 γυναίκες οι οποίες κατανεμήθηκαν τυχαία σε 2 ομάδες. Η μία ομάδα έκανε το συνηθισμένο υπερηχογράφημα της 18ης εβδομάδος, ενώ η άλλη ομάδα έκανε επιπλέον 5 υπερηχογραφήματα Doppler, την 18η, 24η, 28η, 34η και 38η εβδομάδα. Τα μωρά που εκτέθηκαν σε περισσότερα υπερηχογραφήματα ήταν κατά 30% πιθανότερο να έχουν χαμηλότερο βάρος, κατά 30 γραμμάρια κατά μέσο όρο (Newnham, 1993). Ωστόσο, η διαφορά αυτή δεν ήταν εμφανής μέχρι τα παιδιά να συμπληρώσουν το πρώτο έτος της ηλικίας τους (Macdonald et al 1996).

Μια αναφορά σχετική με παιδιά ηλικίας 8 έως 9 ετών από τη Νορβηγία, τα οποία είχαν εκτεθεί σε 2 υπερηχογραφήματα μετά τη 19η εβδομάδα κυήσεως, έδειξε ότι ήταν πιθανότερο τα αγόρια να είναι αριστερόχειρα (Salvesen et al 1993).

Μια μελέτη 15000 γυναικών στις ΗΠΑ εξέτασε γυναίκες που έκαναν υπερηχογράφημα μόνο αν ο ιατρός τους εκτίμησε ότι παρουσίαζαν κάποιο πρόβλημα (45%) και τις συνέκρινε με γυναίκες που δεν έκαναν κανένα υπερηχογράφημα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Δεν υπήρχαν διαφορές στην υγεία των παιδιών κατά τον τοκετό, κάτι το οποίο ενίσχυσε την άποψη ότι η συνήθης χρήση υπερηχογραφημάτων δεν βελτιώνει την υγεία των μωρών (Ewigman et al. 1993).

Μια ανάλυση όλων των ελεγχόμενων τυχαιοποιημένων δοκιμών (που συμπεριλάμβανε 16000 γυναίκες) δεν έδειξε καμμία βελτίωση στην υγεία των μωρών από τη χρήση υπερηχογραφημάτων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Υπήρχε μείωση του ποσοστού των μωρών που πέθαναν μετά τη γέννα, όμως αυτό προκλήθηκε από αύξηση των περιπτώσεων στις οποίες οι γονείς αποφάσισαν να διακόψουν την κύηση αφού εκτιμήθηκε ότι το μωρό παρουσίαζε κάποια ανωμαλία.

Μια μικρή μελέτη στον Καναδά έδειξε ότι αγόρια που είχαν εκτεθεί σε υπερήχους ήταν πιθανότερο να καθυστερήσουν να εμφανίσουν ομιλία, όταν εκτέθηκαν σε υπερηχογράφημα σε κάποιο στάδιο της εγκυμοσύνης (Campbell 1993). Αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί.

1994 – Παρατηρήθηκε ότι νεογέννητα ποντίκια που εκτέθηκαν σε υπερήχους εμφάνισαν αιμορραγία στους πνεύμονες ως αποτέλεσμα της σπηλαίωσης (Frizzell et al. 1994). Αυτό επιβεβαιώθηκε από μεταγενέστερες μελέτες που εξέτασαν τις επιπτώσεις των υπερήχων σε νεογέννητους χοίρους (Dalecki et al. 1997).

1998 – Μια μακροπρόθεσμη μελέτη στη Σουηδία συνέκρινε άντρες οι οποίοι είχαν γεννηθεί από το 1973 έως το 1978 (7000 από αυτούς είχαν εκτεθεί σε υπέρηχους, ενώ 170.000 δεν είχαν εκτεθεί). Οι εκτεθειμένοι σε υπερήχους άνδρες ήταν πιθανότερο να είναι αριστερόχειρες (32% περισσότεροι από το αναμενόμενο). Στο μέσο όρο του πληθυσμού μόνο το 9% των ανδρών αναμένεται να είναι αριστερόχειρες (Kieler et al, 1998). Τα αποτελέσματα οδηγούν στην εκτίμηση ότι κάποιοι από τους άντρες που αναμενόταν να είναι δεξιόχειρες στην πραγματικότητα εξελίχθηκαν σε αριστερόχειρες. Παρ’ όλο που το να είναι κανείς αριστερόχειρας μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογικό, η ανησυχία προκύπτει από το γεγονός ότι ένας άνθρωπος προορισμένος να γίνει δεξιόχειρας, μπορεί να γίνει αριστερόχειρας αν υπάρξει ελάχιστη βλάβη στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλό του. Και πάλι, αυτή η έρευνα βασίζεται στη χρήση παλαιότερων μηχανημάτων που είχαν πολύ χαμηλότερη ισχύ εκπομπής από τα σημερινά μηχανήματα.

2002 – Μετα-ανάλυση όλων των διαθέσιμων ερευνών για τη συνήθη χρήση υπερηχογραφημάτων κατά τα ΠΡΩΤΑ στάδια της εγκυμοσύνης έδειξε ότι ενδέχεται να έχουν τα εξής οφέλη: να δίνουν στο γυναικολόγο τη δυνατότητα να προσδιορίσει την ημερομηνία γέννησης του μωρού αν η γυναίκα δεν είναι σίγουρη, να διαπιστώνει τις περιπτώσεις πολύδυμης κύησης νωρίτερα από το αναμενόμενο, καθώς και να ανιχνεύει κάποιες ανωμαλίες σε μερικά αγέννητα μωρά σε χρόνο στον οποίο είναι δυνατή η διακοπή της κύησης. Ωστόσο, άλλα οφέλη είναι λιγότερο ξεκάθαρα και δεν έχουμε καλή γνώση των σωματικών κινδύνων, όπως και του κινδύνου διακοπής της κύησης ενός υγιούς μωρού όταν ο ειδικός ιατρός λανθασμένα διέγνωσε κάποια ανωμαλία (Neilson 2002).

Μετα-ανάλυση όλων των διαθέσιμων ερευνών για τη συνήθη χρήση υπερηχογραφημάτων και εξετάσεων Doppler κατά τα ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ στάδια της εγκυμοσύνης καταλήγει στο ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι τα υπερηχογραφήματα αυτά βελτιώνουν την υγεία και την ευεξία των μητέρων ή των μωρών (Bricker et al 2002).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, οι γυναικολόγοι πιστεύουν πως τα υπερηχογραφήματα είναι ασφαλή, αλλά αυτό δεν είναι εντελώς σίγουρο. Κατά γενική ομοφωνία τα υπερηχογραφήματα μπορούν να είναι χρήσιμα αν υπάρχει ιατρικός λόγος για τη χρήση τους, αλλά τα οφέλη των υπερηχογραφημάτων «ρουτίνας» δεν έχουν αποδειχθεί.

Κόστος και αποτελεσματικότητα

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα υπερηχογραφήματα μπορούν να είναι εξαιρετικά χρήσιμα αν μια γυναίκα βιώνει προβλήματα υγείας. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η χρήση των υπερηχογραφημάτων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει αυξηθεί δραματικά, καθώς οι γυναικολόγοι ζητούν περισσότερα υπερηχογραφήματα «ρουτίνας» και οι γονείς έχουν περισσότερο την τάση να επιθυμούν υπερηχογράφημα (ως ένα είδος οπτικού καθησυχασμού). Άλλοι παράγοντες που συνεισέφεραν σε αυτή τη σημαντική αύξηση συμπεριλαμβάνουν ανησυχίες ποινικής διώξεως (από φόβο μήπως δεν εντοπιστεί ένα μωρό με ανωμαλία), καθώς και περιπτώσεις στις οποίες οι γονείς επιθυμούν μία "φωτογραφία" του αγέννητου μωρού τους. Ακριβώς η ευρεία χρήση των υπερηχογραφημάτων (για λόγους «συνήθους πρακτικής») και η χρήση τους για μη ιατρικούς λόγους (όπως είναι η ανίχνευση του φύλου του μωρού ή για συναισθηματικό καθησυχασμό) είναι που προκαλεί τις περισσότερες συζητήσεις (σε επιστημονικό επίπεδο).

Ο ορισμός ενός βάσιμου (δηλ. δικαιολογημένου) συνήθους ελέγχου έχει ως εξής:

«…ότι έχει την δυνατότητα να ανιχνεύσει παθήσεις οι οποίες δύνανται να θέσουν σε κίνδυνο το μωρό και/ή τη μητέρα και οι οποίες δεν θα είχαν ανιχνευθεί απαραίτητα με χρήση άλλων μέσων (όπως η σωματική εξέταση ή η εξέταση αίματος). Τα ευρήματα ενός συνήθους ελέγχου πρέπει να καθιστούν δυνατές μεταγενέστερες παρεμβάσεις ή χειρισμούς που θα βελτιώνουν την υγεία και την ευεξία του μωρού και/ή της μητέρας.»

Μέχρι τώρα, η συνήθης χρήση των υπερηχογραφημάτων δεν έχει αποδειχθεί ωφέλιμη και δεν βελτιώνει την υγεία και την ευεξία των μητέρων και των μωρών. Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί ότι αυξάνει τις ανησυχίες των γονέων για το υπόλοιπο της εγκυμοσύνης (αν ανιχνευθεί κάποιο πιθανό πρόβλημα) και συχνά ενθαρρύνει τους γυναικολόγους να παρεμβαίνουν σε περιπτώσεις που δεν είναι απαραίτητο.

Η διενέργεια υπερηχογραφικών ελέγχων αποτελεί πια μια μεγάλη αγορά. Την δεκαετία του ’70 μόνο περίπου 10 έως 20% των εγκύων γυναικών υποβάλλονταν σε υπερηχογραφήματα, γενικά όταν υπήρχαν υποψίες για κάποιο πρόβλημα υγείας. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’80 έγινε πλέον πολύ αποδεκτό ότι σχεδόν όλες οι έγκυοι γυναίκες θα κάνουν τουλάχιστον 1 σύνηθες υπερηχογράφημα (συνήθως μεταξύ της 18ης και 20ής εβδομάδος για των εντοπισμό ανωμαλιών), καθώς και επιπρόσθετα υπερηχογραφήματα αν προέκυπταν προβλήματα. Μια έρευνα γονέων στην Αυστραλία το 1994 ανέφερε ότι το 99,5% των εγκύων γυναικών είχαν κάνει τουλάχιστον 1 υπερηχογράφημα. Τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά την εμφάνιση των γενετικών ελέγχων (ιδιαίτερα της αυχενικής διαφάνειας), δεν είναι ασύνηθες για τις γυναίκες να κάνουν 2, 3, 4 (ή περισσότερα) υπερηχογραφήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους. Η ανησυχία τώρα προκύπτει από το γεγονός ότι τα υπερηχογραφήματα χρησιμοποιούνται σε υπερβολικό βαθμό και με υψηλό κόστος του φορολογουμένου.

Στην Αυστραλία, περισσότερο από το 1/3 των δαπανών για τη μητρότητα απορροφώνται για υπερηχογραφήματα κατά την εγκυμοσύνη. Κατά το δημοσιονομικό έτος 1998-1999, η κυβέρνηση (μέσω της Medicare, οργανισμού υγείας της Αυστραλίας) δαπάνησε 38,6 εκατομμύρια δολάρια για υπερηχογραφήματα κατά την εγκυμοσύνη (σχεδόν ολόκληρο το ποσό δαπανήθηκε για υπερηχογραφήματα ρουτίνας). Συγκρίνετε αυτό με τα 27,6 εκατομμύρια δολάρια που δαπανούνται για τον τοκετό και τη φροντίδα του μωρού (συμπεριλαμβανομένων των τοκετών με επιπλοκές, των καισαρικών τομών και της φροντίδας μετά τη γέννηση) και τα 30 εκατομμύρια δολάρια που δαπανώνται σε ιατρικές επισκέψεις των εγκύων. Αυτό έχει προκαλέσει κριτικά σχόλια που αναφέρουν ότι ξοδεύουμε (στην Αυστραλία) περισσότερο για να βγάλουμε φωτογραφίες τα μωρά παρά για να τα φέρουμε στον κόσμο! Παρόμοιες τάσεις παρατηρούνται στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Από την 1η Φεβρουαρίου του 2000, η Ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Αυστραλίας άλλαξε το σύστημα καταβολής αποζημιώσεων από την Medicare προς τις εγκύους, ώστε να καλύπτουν μόνο τα υπερηχογραφήματα που γίνονται για «κλινικά σημαντικές αιτίες», και κατένειμε τους υπερηχογραφικούς ελέγχους σε 17 διαφορετικές κατηγορίες με κυμαινόμενες αποζημιώσεις ανάλογα με τη φύση του ελέγχου. Αυτό έγινε σε μια προσπάθεια να ελεγχθεί η υπέρογκη δαπάνη για υπερηχογραφήματα.

Πηγή: http://www.birth.com.au/class.asp?class=6610&page=5

Copyright 2007, Σύλλογος Προστασίας Αγέννητου Παιδιού

[Κάσση]

Επιπτώσεις των υπερηχογραφημάτων στην υγεία και η σχετική έρευνα

* Η έρευνα

* Κόστος και αποτελεσματικότητα

Πολλοί γονείς ρωτούν αν η χρήση των υπερηχογραφημάτων είναι ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η απάντηση είναι: σε αυτό το στάδιο νομίζουμε πως ναι, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι, καθώς δεν έχει γίνει αρκετή έρευνα για να το επιβεβαιώσει. Τα παρακάτω εξηγούν τις γνωστές σε εμάς σωματικές επιπτώσεις των υπερηχογραφημάτων και το πώς οι γυναικολόγοι προσπαθούν να τις ελαχιστοποιήσουν όταν χρησιμοποιούν αυτό το είδος τεχνολογίας σε εγκύους γυναίκες και αγέννητα μωρά.

Πολλοί γονείς ρωτούν αν η χρήση των υπερηχογραφημάτων είναι ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η απάντηση είναι: σε αυτό το στάδιο νομίζουμε πως ναι, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι, καθώς δεν έχει γίνει αρκετή έρευνα για να το επιβεβαιώσει. Τα παρακάτω εξηγούν τις γνωστές σε εμάς σωματικές επιπτώσεις των υπερηχογραφημάτων και το πώς οι γυναικολόγοι προσπαθούν να τις ελαχιστοποιήσουν όταν χρησιμοποιούν αυτό το είδος τεχνολογίας σε εγκύους γυναίκες και αγέννητα μωρά.

Παραγωγή θερμότητας

Σπηλαίωση (Cavitation)

Δημιουργία ρευμάτων (Streaming)

Παραγωγή θερμότητας. Το υπερηχογράφημα θερμαίνει τους βιολογικούς ιστούς, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι προκαλεί μεταβολές της θερμοκρασίας μέχρι 40-45 0C σε συχνότητα 1 MHz και σε βάθος έως 5 cm. Όσο υψηλότερη είναι η συχνότητα των υπερήχων, τόσο γρηγορότερα μπορεί να θερμανθεί ο ιστός, με τα 3 MHz να ζεσταίνουν ένα ιστό 3 φορές γρηγορότερα απ’ ό,τι το 1 MHz, αλλά σε μικρότερο βάθος. Η αύξηση της θερμοκρασίας εξαρτάται από το είδος του ιστού που απορροφά τα υπερηχητικά κύματα, με την μεγαλύτερη απορρόφηση να γίνεται από τα οστά και τη μικρότερη από το αμνιακό υγρό, ενώ άλλοι βιολογικοί ιστοί παρουσιάζουν διάφορα επίπεδα απορρόφησης.

Η παραγωγή θερμότητας αποτελεί τη βάση μεθόδων που χρησιμοποιούν υπερήχους για τη θεραπεία τραυματισμένων μυών και ιστών (καθώς και για άλλες ιατρικές εφαρμογές), γνωστές ως «θεραπευτικοί υπέρηχοι». Ωστόσο, οι θεραπευτικοί υπέρηχοι συνήθως συμπεριλαμβάνουν συνεχή υπερηχητικά κύματα και μακρές περιόδους παραμονής σε μια περιοχή του σώματος. Οι διαγνωστικοί υπέρηχοι (για τη δημιουργία εικόνων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης) «πάλλονται» περιοδικά με σκοπό να θερμαίνονται λιγότερο οι βιολογικοί ιστοί και με την ελπίδα να γίνουν τα υπερηχογραφήματα ασφαλέστερα για το αγέννητο μωρό. Τα κολπικά υπερηχογραφήματα τείνουν να χρησιμοποιούν υψηλότερες συχνότητες έτσι ώστε να μη φθάνουν σε μεγάλο βάθος, επειδή o αισθητήρας είναι πιο κοντά στο μωρό, όμως είναι ενδεχομένως πιο πιθανό να θερμάνουν το μωρό ή τους ιστούς που το περιβάλλουν.

Τα μηχανήματα υπερήχων που χρησιμοποιούνταν στις δεκαετίες του ’70 και του ’80 είχαν μικρότερη ισχύ εκπομπής σε σύγκριση με τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται σήμερα. Πολλά σύγχρονα μηχανήματα είναι τώρα εξοπλισμένα με ενσωματωμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας για να βοηθούν στην αποφυγή της υπέρβασης των ορίων της ισχύος εκπομπής, όμως δεν υπάρχουν «πρότυπα όρια», ούτε κανονισμοί. Υπάρχουν ανησυχίες στην Αυστραλία (και σε άλλες χώρες) για το ότι δεν υπάρχουν πρότυπα όρια, με το επίπεδο των υπερήχων κάθε δόσης να κυμαίνεται έως και κατά 5000 φορές (ανάλογα με το μηχάνημα που χρησιμοποιείται), αν και το επίπεδο της δόσης που χρησιμοποιείται γενικά δεν επηρεάζει την ακρίβεια των αποτελεσμάτων του υπερηχογραφήματος.

Η Παγκόσμια Ομοσπονδία για τους υπερήχους στην Ιατρική και τη Βιολογία (WFUMB) δηλώνει ότι οι υπέρηχοι που αυξάνουν τη θερμοκρασία λιγότερο από 1,50C μπορούν να χρησιμοποιηθούν χωρίς επιφύλαξη, αλλά αυξήσεις της θερμοκρασίας μεγαλύτερες από 40C για περισσότερα από 5 λεπτά πρέπει να θεωρούνται δυνητικώς επικίνδυνες. Ωστόσο, οι αυξήσεις της θερμοκρασίας είναι δύσκολο να μετρηθούν και αυτή η οδηγία αφήνει ένα ευρύ φάσμα αλλαγών στη θερμοκρασία (από 1,6 ως 3,9 0C) χωρίς καθορισμένα χρονικά όρια, στην επιλογή του ειδικού στη χρήση υπερήχων ιατρού.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ενδέχεται να είναι δύσκολο να υπολογιστεί η ακριβής «δόση» υπερήχων που δίνεται από κάθε τύπο μηχανήματος. Οι εκτιμήσεις βασίζονται στον τρόπο που ο χειριστής χρησιμοποιεί τις συσκευές και οι «εκτιμήσεις των δόσεων» οδηγούν σε υποθέσεις για τις «ανώτατες» και τις «μέσες τιμές» ενεργείας. Ο υπολογισμός μιας δόσης περιπλέκεται περισσότερο από το γεγονός ότι οι δέσμες των υπερήχων διαχέονται και ανακλώνται σε κάποιους ιστούς ενώ απορροφώνται σε διαφορετικούς βαθμούς από άλλους ιστούς.

Ως γενικός κανόνας προτείνεται στους ειδικούς ιατρούς να διατηρούν την έκθεση των αγέννητων μωρών σε υπερήχους «τόσο χαμηλή όσο είναι λογικά εφικτό» (το οποίο ονομάζεται «αρχή της ελαχιστοποίησης» ή «ALARA: As Low As Reasonably Achievable»). Αυτό επιτυγχάνεται με τη διενέργεια της απαιτούμενης εξέτασης στο μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα, έτσι ώστε να ελαττωθεί η μη απαραίτητη έκθεση. Οι ειδικοί στη χρήση υπερήχων ιατροί επίσης προσέχουν ώστε να διατηρείται στο ελάχιστο ο «χρόνος συγκέντρωσης» σε μία συγκεκριμένη περιοχή, για τη μείωση της παραγωγής θερμότητας στους ιστούς.

Η χρήση του υπερηχογραφήματος Doppler περιλαμβάνει υψηλότερες εντάσεις υπερήχων και συχνά συνεχείς συχνότητες (αντί παλμικών). Οι σωματικές επιπτώσεις του ακόμα παραμένουν παράγοντας ανησυχίας εξαιτίας της μεγάλης πιθανότητας θέρμανσης των ιστών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ασφάλεια στις Ακτινοβολίες Υπερήχων (European Committe for Ultrasound Radiaton Safety) έχει δημοσιεύσει θέσεις για τη χρήση του παλμικού Doppler σε αγέννητα μωρά και αναφέρει ότι η ευρύτερη χρήση του κατά τις πρώτες 12 εβδομάδες της εγκυμοσύνης θεωρείται αποφευκτέα με τα τωρινά δεδομένα. Οι επιπτώσεις των αυξημένων θερμοκρασιών μπορούν να ελαχιστοποιηθούν αν ο χειριστής διατηρεί το χρονικό διάστημα κατά το οποίο η δέσμη διαπερνά κάθε μεμονωμένο σημείο των ιστών όσο το δυνατόν συντομότερο.

Σπηλαίωση (Cavitation). Σπηλαίωση ονομάζεται το φαινόμενο κατά το οποίο, εξαιτίας της θέρμανσης που προκαλείται από τα υπερηχητικά κύματα, σχηματίζονται μικρές φυσαλίδες από τα διαλυμένα στα υγρά του σώματος αέρια, οι οποίες εξέρχονται από το διάλυμα. Οι φυσαλίδες σχηματίζονται, διαστέλλονται και συστέλλονται, έπειτα αστοχούν ασκώντας πίεση στα κυτταρικά τοιχώματα. Αυτό μπορεί ενδεχομένως να προκαλέσει βλάβη στα κύτταρα, ενώ έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί αιμορραγία στην επένδυση των πνευμόνων και των εντέρων των ζώων. Δεν είναι γνωστές οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει η σπηλαίωση (αν υπάρχουν) σε ένα αναπτυσσόμενο μωρό, έχει όμως τεθεί σε συζήτηση ως πιθανή αιτία «αριστερόχειρων τάσεων» σε αγόρια που έχουν εκτεθεί σε υπερήχους.

Δημιουργία ρευμάτων (Streaming). «Δημιουργία ρευμάτων» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγραφεί μια κάποια πίεση που ασκείται από υπερηχητικά κύματα τα οποία κινούνται διά μέσου των ιστών του σώματος και ωθεί τα υγρά του σώματος να ρέουν προς την κατεύθυνση των υπερηχητικών κυμάτων. Αυτό δύναται να λειτουργήσει ενάντια στη φυσιολογική ροή του αίματος διά των αιμοφόρων αγγείων. Σε αυτό το στάδιο, θεωρείται ότι οι ταχύτητες των υγρών είναι μικρές και ότι είναι σχετικά απίθανο να προκαλέσουν βλάβη στο αγέννητο μωρό.

Η έρευνα

Η ιατρική χρήση των υπερήχων ανακαλύφθηκε τον Ιούλιο του 1955, όταν ένας Σκωτσέζος μαιευτήρας (ο Δρ. Ian Donald) δανείστηκε ένα βιομηχανικό μηχάνημα υπερήχων (που χρησιμοποιείτο για την ανίχνευση ελαττωμάτων σε μέταλλα) για να εξετάσει γαστρικούς όγκους σε μερικούς από τους ασθενείς του. Κάνοντας αυτό, παρατήρησε ότι οι όγκοι παρήγαν διαφορετικές σκιασμένες εικόνες ή «αντηχήσεις». Σύντομα άρχισε να χρησιμοποιεί τη συσκευή σε εγκύους γυναίκες για να εξετάζει τα αγέννητα μωρά τους. Μετά από σύντομο χρονικό διάστημα, δημοσιεύθηκαν άρθρα σε ιατρικά περιοδικά και μέσα σε λίγα χρόνια η χρήση των υπερήχων επεκτάθηκε σε όλο τον κόσμο. Επομένως, η χρήση των υπερήχων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έγινε ευρέως αποδεκτή πολύ πριν διεξαχθεί οποιαδήποτε έρευνα που να κατοχυρώνει την ασφάλειά τους.

Κάποιοι γυναικολόγοι, καθώς και κάποιες ομάδες καταναλωτών, εξέφρασαν ανησυχίες για την έλλειψη έρευνας σχετικής με τους υπέρηχους και μερικοί συνέκριναν τη χρήση τους με αυτή των ακτίνων Χ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς οι ακτίνες Χ θεωρούνταν ασφαλείς για περίπου 50 χρόνια, μέχρι που μακροχρόνια έρευνα αποκάλυψε ότι μπορούσαν να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης λευχαιμίας στην πορεία της ζωής ενός παιδιού που είχε εκτεθεί σε αυτές. Από τη στιγμή που ανακαλύφθηκε αυτό, η ευρεία χρήση των ακτίνων Χ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σχεδόν έπαυσε εντελώς.

Έρευνες σχετικές με τη χρήση υπερήχων (κυρίως μελέτες σε ζώα) δεν άρχισαν να δημοσιεύονται παρά κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’70 και μελέτες σε ανθρώπους άρχισαν να δημοσιεύονται στη δεκαετία του ’80, ενώ πιο αυστηρές (μεθοδολογικά) ελεγχόμενες τυχαιοποιημένες δοκιμές και πιο μακροπρόθεσμες μελέτες άρχισαν να δημοσιεύονται στη διάρκεια της δεκαετίας του ’90.

Όσο κι αν προκαλεί έκπληξη, ακόμα και έπειτα από σχεδόν 50 χρόνια χρήσης των υπερήχων σε εγκύους γυναίκες (και με σχεδόν παγκόσμια αποδοχή), δεν διαθέτουμε ακόμα ικανοποιητική, εκτεταμένη έρευνα, η οποία να μπορεί πραγματικά να αξιολογήσει τις επιπτώσεις της έκθεσης των εγκύων και των αγέννητων μωρών σε ακτινοβολία υπερήχων. Αυτό κάνει πολύ δύσκολη την εξαγωγή αξιόπιστων συμπερασμάτων σχετικά με την ασφάλεια των διαγνωστικών υπερηχογραφημάτων που χρησιμοποιούνται κατά την εγκυμοσύνη και την διατύπωση σαφών οδηγιών για την υπεύθυνη χρήση τους. Επί του παρόντος, οι περισσότερες αναφορές καταλήγουν στο ότι δεν υπάρχει ΚΑΜΙΑ φανερή αρνητική επίπτωση, ΑΛΛΑ συνιστούν προσοχή και τονίζουν την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα για να επιβεβαιωθεί αυτό.

Δυστυχώς, η διαδεδομένη χρήση των υπερήχων στις μέρες μας καθιστά τη συμπληρωματική έρευνα όλο και πιο δύσκολη. Αυτό συμβαίνει γιατί θα χρειαζόταν μία μεγάλη ομάδα γυναικών που θα επέτρεπαν την τυχαία τοποθέτησή τους σε ομάδες επιλεγμένες για να μην κάνουν χρήση υπερήχων (εκτός αν κρινόταν απολύτως απαραίτητο), έτσι ώστε να συγκριθούν με μια αντίστοιχη ομάδα γυναικών και μωρών που εκτίθενται σε υπερήχους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ακόμα και αν το υπερηχογράφημα θεωρείται πιθανώς ασφαλές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τα παρακάτω αναφερόμενα στοιχεία έχουν σκοπό να περιγράψουν κάποιες από τις βασικές έρευνες που δημιούργησαν ανησυχίες σε γυναικολόγους και ομάδες καταναλωτών στο παρελθόν, και οριοθετούν το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε μέχρι σήμερα. Αυτή η περίληψη δεν έχει σκοπό να σας φοβίσει, αλλά να σας ενημερώσει για κάποια ζητήματα σχετικά με τη χρήση υπερήχων.

1975 – Δημοσιεύθηκε μια μελέτη που συνέκρινε μωρά που είχαν εκτεθεί σε υπερηχογράφημα Doppler και άλλα που δεν είχαν εκτεθεί σε τέτοιο (η μητέρα δεν γνώριζε αν το μηχάνημα ήταν σε λειτουργία ή όχι). Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, τα μωρά που εκτέθηκαν σε υπερήχους ήταν κατά 90% περισσότερο ενεργά από τα μωρά που δεν εκτέθηκαν. Αυτό προκάλεσε ερωτήματα σχετικά με το αν τα μωρά «αντιδρούσαν» στους υπερήχους ή μπορούσαν να τους ακούσουν. Καμμία μελέτη δεν έγινε από τότε για να αξιολογηθεί αυτό το εύρημα.

1979 - Δημοσιεύτηκε μια μελέτη που διερευνούσε τη χρήση υπερήχων και τις πιθανές παρενέργειές τους σε κύτταρα ζώων που εκτέθηκαν σε υπέρηχους υπό εργαστηριακές συνθήκες. Το DNA και ο τρόπος ανάπτυξης των κυττάρων άλλαξε ανώμαλα και διατηρήθηκε επί πολλές γενιές (Liebeskind et al. 1979). Μια άλλη επιστημονική δημοσίευση έδειξε μεταβολές του DNA στην επιφάνεια ανθρώπινων κυττάρων (Liebeskind et al. 1979). Στάθηκε αδύνατο να επαναληφθούν αυτές οι μελέτες από άλλους, όμως εκτιμήθηκε θεωρητικά ότι μακρά και/ή επαναλαμβανόμενη έκθεση σε υπερήχους ενδέχεται να έχει παρενέργειες για τα αγέννητα μωρά (Baker και Dalrymple 1978).

1984 – Αμερικανοί γυναικολόγοι δημοσίευσαν μελέτη παρακολούθησης (follow up study) παιδιών ηλικίας 7 έως 12 ετών, τα οποία είχαν εκτεθεί σε υπερήχους πριν τη γέννησή τους σε 3 διαφορετικά νοσοκομεία στο Ντένβερ και τη Φλόριντα. Τα εκτεθειμένα παιδιά ήταν πιθανότερο να παρουσιάσουν δυσλεξία και να εισαχθούν σε νοσοκομείο κατά την παιδική ηλικία (Stark et al 1984). Αυτή δεν ήταν τυχαιοποιημένη μελέτη και δεν υπήρχαν αρκετές πληροφορίες σχετικά με το χρόνο κατά τον οποίο έγιναν τα υπερηχογραφήματα.

Δύο μελέτες σχεδόν απέκλεισαν οποιοδήποτε πιθανό συσχετισμό με καρκίνο σε παιδιά ηλικίας μέχρι 5 ετών τα οποία είχαν εκτεθεί σε υπερήχους (Kinnier Wilson και Waterhouse 1984, Cartwright 1984), αλλά υπέδειξαν πιθανότητα ελάχιστα αυξημένου συσχετισμού με λευχαιμία σε παιδιά ηλικίας άνω των 5 ετών. Αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί.

1987 – Μια μελέτη σε νεογέννητα ποντίκια 3 ως 5 ημερών, τα οποία είχαν εκτεθεί σε υπερήχους, έδειξε ότι αυτά είχαν βλάβη στην επικάλυψη των νεύρων τους (το οποίο ονομάζεται «περικάλυμμα μυελίνης» (myelin sheath)), προκαλώντας ανησυχίες για πιθανές βλάβες στο νευρικό σύστημα των αγέννητων μωρών (Ellisman 1987). Αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί.

1990 – Μια μελέτη που εξέταζε φυσιοθεραπευτές που χρησιμοποιούσαν συσκευές υπερήχων επί 5 έως 20 ώρες την εβδομάδα υπέδειξε ότι ενδέχεται να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αποβολής (Taskinen et al. 1990). Μια άλλη μελέτη 9000 γυναικών από το Ελσίνκι έδειξε αύξηση των αποβολών μετά το υπερηχογράφημα που πραγματοποιείται μεταξύ 16ης και 20ής εβδομάδος – έγιναν αποβολές 20 μωρών από την ομάδα που υποβλήθηκε σε υπερήχους έναντι 0 μωρών στην ομάδα ελέγχου (Saari-Kemppainen et al 1990). Μια μικρή μελέτη στις ΗΠΑ υπέδειξε αύξηση των πρόωρων τοκετών από γυναίκες που έκαναν τακτικά εβδομαδιαία υπερηχογραφήματα κατά τα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης (Lorenz et al. 1990).

1992 – Μία μελέτη στη Νορβηγία παρακολούθησε 2000 παιδιά ηλικίας 8 έως 9 ετών. Χωρίστηκαν τυχαία σε 2 ομάδες με τις μισές από τις μητέρες να κάνουν το συνηθισμένο υπερηχογράφημα μεταξύ16ης και 20ής εβδομάδος και τις άλλες μισές να μην κάνουν κανένα υπερηχογράφημα. Δεν υπήρξε αξιοσημείωτη μείωση στις δεξιότητες των παιδιών στην ανάγνωση και τη γραφή, αν και οι μελετητές παρατήρησαν ότι τα μηχανήματα υπερήχων που χρησιμοποιούνταν στις αρχές της δεκαετίας του ’80 έδιναν χαμηλότερη ένταση έκθεσης από τους αισθητήρες που χρησιμοποιούνται στις μέρες μας (Salvensen et al. 1992).

1993 – Μια μελέτη στην Αυστραλία έγινε με 2834 γυναίκες οι οποίες κατανεμήθηκαν τυχαία σε 2 ομάδες. Η μία ομάδα έκανε το συνηθισμένο υπερηχογράφημα της 18ης εβδομάδος, ενώ η άλλη ομάδα έκανε επιπλέον 5 υπερηχογραφήματα Doppler, την 18η, 24η, 28η, 34η και 38η εβδομάδα. Τα μωρά που εκτέθηκαν σε περισσότερα υπερηχογραφήματα ήταν κατά 30% πιθανότερο να έχουν χαμηλότερο βάρος, κατά 30 γραμμάρια κατά μέσο όρο (Newnham, 1993). Ωστόσο, η διαφορά αυτή δεν ήταν εμφανής μέχρι τα παιδιά να συμπληρώσουν το πρώτο έτος της ηλικίας τους (Macdonald et al 1996).

Μια αναφορά σχετική με παιδιά ηλικίας 8 έως 9 ετών από τη Νορβηγία, τα οποία είχαν εκτεθεί σε 2 υπερηχογραφήματα μετά τη 19η εβδομάδα κυήσεως, έδειξε ότι ήταν πιθανότερο τα αγόρια να είναι αριστερόχειρα (Salvesen et al 1993).

Μια μελέτη 15000 γυναικών στις ΗΠΑ εξέτασε γυναίκες που έκαναν υπερηχογράφημα μόνο αν ο ιατρός τους εκτίμησε ότι παρουσίαζαν κάποιο πρόβλημα (45%) και τις συνέκρινε με γυναίκες που δεν έκαναν κανένα υπερηχογράφημα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Δεν υπήρχαν διαφορές στην υγεία των παιδιών κατά τον τοκετό, κάτι το οποίο ενίσχυσε την άποψη ότι η συνήθης χρήση υπερηχογραφημάτων δεν βελτιώνει την υγεία των μωρών (Ewigman et al. 1993).

Μια ανάλυση όλων των ελεγχόμενων τυχαιοποιημένων δοκιμών (που συμπεριλάμβανε 16000 γυναίκες) δεν έδειξε καμμία βελτίωση στην υγεία των μωρών από τη χρήση υπερηχογραφημάτων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Υπήρχε μείωση του ποσοστού των μωρών που πέθαναν μετά τη γέννα, όμως αυτό προκλήθηκε από αύξηση των περιπτώσεων στις οποίες οι γονείς αποφάσισαν να διακόψουν την κύηση αφού εκτιμήθηκε ότι το μωρό παρουσίαζε κάποια ανωμαλία.

Μια μικρή μελέτη στον Καναδά έδειξε ότι αγόρια που είχαν εκτεθεί σε υπερήχους ήταν πιθανότερο να καθυστερήσουν να εμφανίσουν ομιλία, όταν εκτέθηκαν σε υπερηχογράφημα σε κάποιο στάδιο της εγκυμοσύνης (Campbell 1993). Αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί.

1994 – Παρατηρήθηκε ότι νεογέννητα ποντίκια που εκτέθηκαν σε υπερήχους εμφάνισαν αιμορραγία στους πνεύμονες ως αποτέλεσμα της σπηλαίωσης (Frizzell et al. 1994). Αυτό επιβεβαιώθηκε από μεταγενέστερες μελέτες που εξέτασαν τις επιπτώσεις των υπερήχων σε νεογέννητους χοίρους (Dalecki et al. 1997).

1998 – Μια μακροπρόθεσμη μελέτη στη Σουηδία συνέκρινε άντρες οι οποίοι είχαν γεννηθεί από το 1973 έως το 1978 (7000 από αυτούς είχαν εκτεθεί σε υπέρηχους, ενώ 170.000 δεν είχαν εκτεθεί). Οι εκτεθειμένοι σε υπερήχους άνδρες ήταν πιθανότερο να είναι αριστερόχειρες (32% περισσότεροι από το αναμενόμενο). Στο μέσο όρο του πληθυσμού μόνο το 9% των ανδρών αναμένεται να είναι αριστερόχειρες (Kieler et al, 1998). Τα αποτελέσματα οδηγούν στην εκτίμηση ότι κάποιοι από τους άντρες που αναμενόταν να είναι δεξιόχειρες στην πραγματικότητα εξελίχθηκαν σε αριστερόχειρες. Παρ’ όλο που το να είναι κανείς αριστερόχειρας μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογικό, η ανησυχία προκύπτει από το γεγονός ότι ένας άνθρωπος προορισμένος να γίνει δεξιόχειρας, μπορεί να γίνει αριστερόχειρας αν υπάρξει ελάχιστη βλάβη στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλό του. Και πάλι, αυτή η έρευνα βασίζεται στη χρήση παλαιότερων μηχανημάτων που είχαν πολύ χαμηλότερη ισχύ εκπομπής από τα σημερινά μηχανήματα.

2002 – Μετα-ανάλυση όλων των διαθέσιμων ερευνών για τη συνήθη χρήση υπερηχογραφημάτων κατά τα ΠΡΩΤΑ στάδια της εγκυμοσύνης έδειξε ότι ενδέχεται να έχουν τα εξής οφέλη: να δίνουν στο γυναικολόγο τη δυνατότητα να προσδιορίσει την ημερομηνία γέννησης του μωρού αν η γυναίκα δεν είναι σίγουρη, να διαπιστώνει τις περιπτώσεις πολύδυμης κύησης νωρίτερα από το αναμενόμενο, καθώς και να ανιχνεύει κάποιες ανωμαλίες σε μερικά αγέννητα μωρά σε χρόνο στον οποίο είναι δυνατή η διακοπή της κύησης. Ωστόσο, άλλα οφέλη είναι λιγότερο ξεκάθαρα και δεν έχουμε καλή γνώση των σωματικών κινδύνων, όπως και του κινδύνου διακοπής της κύησης ενός υγιούς μωρού όταν ο ειδικός ιατρός λανθασμένα διέγνωσε κάποια ανωμαλία (Neilson 2002).

Μετα-ανάλυση όλων των διαθέσιμων ερευνών για τη συνήθη χρήση υπερηχογραφημάτων και εξετάσεων Doppler κατά τα ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ στάδια της εγκυμοσύνης καταλήγει στο ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι τα υπερηχογραφήματα αυτά βελτιώνουν την υγεία και την ευεξία των μητέρων ή των μωρών (Bricker et al 2002).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, οι γυναικολόγοι πιστεύουν πως τα υπερηχογραφήματα είναι ασφαλή, αλλά αυτό δεν είναι εντελώς σίγουρο. Κατά γενική ομοφωνία τα υπερηχογραφήματα μπορούν να είναι χρήσιμα αν υπάρχει ιατρικός λόγος για τη χρήση τους, αλλά τα οφέλη των υπερηχογραφημάτων «ρουτίνας» δεν έχουν αποδειχθεί.

Κόστος και αποτελεσματικότητα

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα υπερηχογραφήματα μπορούν να είναι εξαιρετικά χρήσιμα αν μια γυναίκα βιώνει προβλήματα υγείας. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η χρήση των υπερηχογραφημάτων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει αυξηθεί δραματικά, καθώς οι γυναικολόγοι ζητούν περισσότερα υπερηχογραφήματα «ρουτίνας» και οι γονείς έχουν περισσότερο την τάση να επιθυμούν υπερηχογράφημα (ως ένα είδος οπτικού καθησυχασμού). Άλλοι παράγοντες που συνεισέφεραν σε αυτή τη σημαντική αύξηση συμπεριλαμβάνουν ανησυχίες ποινικής διώξεως (από φόβο μήπως δεν εντοπιστεί ένα μωρό με ανωμαλία), καθώς και περιπτώσεις στις οποίες οι γονείς επιθυμούν μία "φωτογραφία" του αγέννητου μωρού τους. Ακριβώς η ευρεία χρήση των υπερηχογραφημάτων (για λόγους «συνήθους πρακτικής») και η χρήση τους για μη ιατρικούς λόγους (όπως είναι η ανίχνευση του φύλου του μωρού ή για συναισθηματικό καθησυχασμό) είναι που προκαλεί τις περισσότερες συζητήσεις (σε επιστημονικό επίπεδο).

Ο ορισμός ενός βάσιμου (δηλ. δικαιολογημένου) συνήθους ελέγχου έχει ως εξής:

«…ότι έχει την δυνατότητα να ανιχνεύσει παθήσεις οι οποίες δύνανται να θέσουν σε κίνδυνο το μωρό και/ή τη μητέρα και οι οποίες δεν θα είχαν ανιχνευθεί απαραίτητα με χρήση άλλων μέσων (όπως η σωματική εξέταση ή η εξέταση αίματος). Τα ευρήματα ενός συνήθους ελέγχου πρέπει να καθιστούν δυνατές μεταγενέστερες παρεμβάσεις ή χειρισμούς που θα βελτιώνουν την υγεία και την ευεξία του μωρού και/ή της μητέρας.»

Μέχρι τώρα, η συνήθης χρήση των υπερηχογραφημάτων δεν έχει αποδειχθεί ωφέλιμη και δεν βελτιώνει την υγεία και την ευεξία των μητέρων και των μωρών. Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί ότι αυξάνει τις ανησυχίες των γονέων για το υπόλοιπο της εγκυμοσύνης (αν ανιχνευθεί κάποιο πιθανό πρόβλημα) και συχνά ενθαρρύνει τους γυναικολόγους να παρεμβαίνουν σε περιπτώσεις που δεν είναι απαραίτητο.

Η διενέργεια υπερηχογραφικών ελέγχων αποτελεί πια μια μεγάλη αγορά. Την δεκαετία του ’70 μόνο περίπου 10 έως 20% των εγκύων γυναικών υποβάλλονταν σε υπερηχογραφήματα, γενικά όταν υπήρχαν υποψίες για κάποιο πρόβλημα υγείας. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’80 έγινε πλέον πολύ αποδεκτό ότι σχεδόν όλες οι έγκυοι γυναίκες θα κάνουν τουλάχιστον 1 σύνηθες υπερηχογράφημα (συνήθως μεταξύ της 18ης και 20ής εβδομάδος για των εντοπισμό ανωμαλιών), καθώς και επιπρόσθετα υπερηχογραφήματα αν προέκυπταν προβλήματα. Μια έρευνα γονέων στην Αυστραλία το 1994 ανέφερε ότι το 99,5% των εγκύων γυναικών είχαν κάνει τουλάχιστον 1 υπερηχογράφημα. Τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά την εμφάνιση των γενετικών ελέγχων (ιδιαίτερα της αυχενικής διαφάνειας), δεν είναι ασύνηθες για τις γυναίκες να κάνουν 2, 3, 4 (ή περισσότερα) υπερηχογραφήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους. Η ανησυχία τώρα προκύπτει από το γεγονός ότι τα υπερηχογραφήματα χρησιμοποιούνται σε υπερβολικό βαθμό και με υψηλό κόστος του φορολογουμένου.

Στην Αυστραλία, περισσότερο από το 1/3 των δαπανών για τη μητρότητα απορροφώνται για υπερηχογραφήματα κατά την εγκυμοσύνη. Κατά το δημοσιονομικό έτος 1998-1999, η κυβέρνηση (μέσω της Medicare, οργανισμού υγείας της Αυστραλίας) δαπάνησε 38,6 εκατομμύρια δολάρια για υπερηχογραφήματα κατά την εγκυμοσύνη (σχεδόν ολόκληρο το ποσό δαπανήθηκε για υπερηχογραφήματα ρουτίνας). Συγκρίνετε αυτό με τα 27,6 εκατομμύρια δολάρια που δαπανούνται για τον τοκετό και τη φροντίδα του μωρού (συμπεριλαμβανομένων των τοκετών με επιπλοκές, των καισαρικών τομών και της φροντίδας μετά τη γέννηση) και τα 30 εκατομμύρια δολάρια που δαπανώνται σε ιατρικές επισκέψεις των εγκύων. Αυτό έχει προκαλέσει κριτικά σχόλια που αναφέρουν ότι ξοδεύουμε (στην Αυστραλία) περισσότερο για να βγάλουμε φωτογραφίες τα μωρά παρά για να τα φέρουμε στον κόσμο! Παρόμοιες τάσεις παρατηρούνται στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Από την 1η Φεβρουαρίου του 2000, η Ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Αυστραλίας άλλαξε το σύστημα καταβολής αποζημιώσεων από την Medicare προς τις εγκύους, ώστε να καλύπτουν μόνο τα υπερηχογραφήματα που γίνονται για «κλινικά σημαντικές αιτίες», και κατένειμε τους υπερηχογραφικούς ελέγχους σε 17 διαφορετικές κατηγορίες με κυμαινόμενες αποζημιώσεις ανάλογα με τη φύση του ελέγχου. Αυτό έγινε σε μια προσπάθεια να ελεγχθεί η υπέρογκη δαπάνη για υπερηχογραφήματα.

Πηγή: http://www.birth.com.au/class.asp?class=6610&page=5

Copyright 2007, Σύλλογος Προστασίας Αγέννητου Παιδιού

[Κάσση]

Επιπτώσεις των υπερηχογραφημάτων στην υγεία και η σχετική έρευνα

* Η έρευνα

* Κόστος και αποτελεσματικότητα

Πολλοί γονείς ρωτούν αν η χρήση των υπερηχογραφημάτων είναι ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η απάντηση είναι: σε αυτό το στάδιο νομίζουμε πως ναι, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι, καθώς δεν έχει γίνει αρκετή έρευνα για να το επιβεβαιώσει. Τα παρακάτω εξηγούν τις γνωστές σε εμάς σωματικές επιπτώσεις των υπερηχογραφημάτων και το πώς οι γυναικολόγοι προσπαθούν να τις ελαχιστοποιήσουν όταν χρησιμοποιούν αυτό το είδος τεχνολογίας σε εγκύους γυναίκες και αγέννητα μωρά.

Πολλοί γονείς ρωτούν αν η χρήση των υπερηχογραφημάτων είναι ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η απάντηση είναι: σε αυτό το στάδιο νομίζουμε πως ναι, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι, καθώς δεν έχει γίνει αρκετή έρευνα για να το επιβεβαιώσει. Τα παρακάτω εξηγούν τις γνωστές σε εμάς σωματικές επιπτώσεις των υπερηχογραφημάτων και το πώς οι γυναικολόγοι προσπαθούν να τις ελαχιστοποιήσουν όταν χρησιμοποιούν αυτό το είδος τεχνολογίας σε εγκύους γυναίκες και αγέννητα μωρά.

Παραγωγή θερμότητας

Σπηλαίωση (Cavitation)

Δημιουργία ρευμάτων (Streaming)

Παραγωγή θερμότητας. Το υπερηχογράφημα θερμαίνει τους βιολογικούς ιστούς, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι προκαλεί μεταβολές της θερμοκρασίας μέχρι 40-45 0C σε συχνότητα 1 MHz και σε βάθος έως 5 cm. Όσο υψηλότερη είναι η συχνότητα των υπερήχων, τόσο γρηγορότερα μπορεί να θερμανθεί ο ιστός, με τα 3 MHz να ζεσταίνουν ένα ιστό 3 φορές γρηγορότερα απ’ ό,τι το 1 MHz, αλλά σε μικρότερο βάθος. Η αύξηση της θερμοκρασίας εξαρτάται από το είδος του ιστού που απορροφά τα υπερηχητικά κύματα, με την μεγαλύτερη απορρόφηση να γίνεται από τα οστά και τη μικρότερη από το αμνιακό υγρό, ενώ άλλοι βιολογικοί ιστοί παρουσιάζουν διάφορα επίπεδα απορρόφησης.

Η παραγωγή θερμότητας αποτελεί τη βάση μεθόδων που χρησιμοποιούν υπερήχους για τη θεραπεία τραυματισμένων μυών και ιστών (καθώς και για άλλες ιατρικές εφαρμογές), γνωστές ως «θεραπευτικοί υπέρηχοι». Ωστόσο, οι θεραπευτικοί υπέρηχοι συνήθως συμπεριλαμβάνουν συνεχή υπερηχητικά κύματα και μακρές περιόδους παραμονής σε μια περιοχή του σώματος. Οι διαγνωστικοί υπέρηχοι (για τη δημιουργία εικόνων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης) «πάλλονται» περιοδικά με σκοπό να θερμαίνονται λιγότερο οι βιολογικοί ιστοί και με την ελπίδα να γίνουν τα υπερηχογραφήματα ασφαλέστερα για το αγέννητο μωρό. Τα κολπικά υπερηχογραφήματα τείνουν να χρησιμοποιούν υψηλότερες συχνότητες έτσι ώστε να μη φθάνουν σε μεγάλο βάθος, επειδή o αισθητήρας είναι πιο κοντά στο μωρό, όμως είναι ενδεχομένως πιο πιθανό να θερμάνουν το μωρό ή τους ιστούς που το περιβάλλουν.

Τα μηχανήματα υπερήχων που χρησιμοποιούνταν στις δεκαετίες του ’70 και του ’80 είχαν μικρότερη ισχύ εκπομπής σε σύγκριση με τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται σήμερα. Πολλά σύγχρονα μηχανήματα είναι τώρα εξοπλισμένα με ενσωματωμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας για να βοηθούν στην αποφυγή της υπέρβασης των ορίων της ισχύος εκπομπής, όμως δεν υπάρχουν «πρότυπα όρια», ούτε κανονισμοί. Υπάρχουν ανησυχίες στην Αυστραλία (και σε άλλες χώρες) για το ότι δεν υπάρχουν πρότυπα όρια, με το επίπεδο των υπερήχων κάθε δόσης να κυμαίνεται έως και κατά 5000 φορές (ανάλογα με το μηχάνημα που χρησιμοποιείται), αν και το επίπεδο της δόσης που χρησιμοποιείται γενικά δεν επηρεάζει την ακρίβεια των αποτελεσμάτων του υπερηχογραφήματος.

Η Παγκόσμια Ομοσπονδία για τους υπερήχους στην Ιατρική και τη Βιολογία (WFUMB) δηλώνει ότι οι υπέρηχοι που αυξάνουν τη θερμοκρασία λιγότερο από 1,50C μπορούν να χρησιμοποιηθούν χωρίς επιφύλαξη, αλλά αυξήσεις της θερμοκρασίας μεγαλύτερες από 40C για περισσότερα από 5 λεπτά πρέπει να θεωρούνται δυνητικώς επικίνδυνες. Ωστόσο, οι αυξήσεις της θερμοκρασίας είναι δύσκολο να μετρηθούν και αυτή η οδηγία αφήνει ένα ευρύ φάσμα αλλαγών στη θερμοκρασία (από 1,6 ως 3,9 0C) χωρίς καθορισμένα χρονικά όρια, στην επιλογή του ειδικού στη χρήση υπερήχων ιατρού.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ενδέχεται να είναι δύσκολο να υπολογιστεί η ακριβής «δόση» υπερήχων που δίνεται από κάθε τύπο μηχανήματος. Οι εκτιμήσεις βασίζονται στον τρόπο που ο χειριστής χρησιμοποιεί τις συσκευές και οι «εκτιμήσεις των δόσεων» οδηγούν σε υποθέσεις για τις «ανώτατες» και τις «μέσες τιμές» ενεργείας. Ο υπολογισμός μιας δόσης περιπλέκεται περισσότερο από το γεγονός ότι οι δέσμες των υπερήχων διαχέονται και ανακλώνται σε κάποιους ιστούς ενώ απορροφώνται σε διαφορετικούς βαθμούς από άλλους ιστούς.

Ως γενικός κανόνας προτείνεται στους ειδικούς ιατρούς να διατηρούν την έκθεση των αγέννητων μωρών σε υπερήχους «τόσο χαμηλή όσο είναι λογικά εφικτό» (το οποίο ονομάζεται «αρχή της ελαχιστοποίησης» ή «ALARA: As Low As Reasonably Achievable»). Αυτό επιτυγχάνεται με τη διενέργεια της απαιτούμενης εξέτασης στο μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα, έτσι ώστε να ελαττωθεί η μη απαραίτητη έκθεση. Οι ειδικοί στη χρήση υπερήχων ιατροί επίσης προσέχουν ώστε να διατηρείται στο ελάχιστο ο «χρόνος συγκέντρωσης» σε μία συγκεκριμένη περιοχή, για τη μείωση της παραγωγής θερμότητας στους ιστούς.

Η χρήση του υπερηχογραφήματος Doppler περιλαμβάνει υψηλότερες εντάσεις υπερήχων και συχνά συνεχείς συχνότητες (αντί παλμικών). Οι σωματικές επιπτώσεις του ακόμα παραμένουν παράγοντας ανησυχίας εξαιτίας της μεγάλης πιθανότητας θέρμανσης των ιστών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ασφάλεια στις Ακτινοβολίες Υπερήχων (European Committe for Ultrasound Radiaton Safety) έχει δημοσιεύσει θέσεις για τη χρήση του παλμικού Doppler σε αγέννητα μωρά και αναφέρει ότι η ευρύτερη χρήση του κατά τις πρώτες 12 εβδομάδες της εγκυμοσύνης θεωρείται αποφευκτέα με τα τωρινά δεδομένα. Οι επιπτώσεις των αυξημένων θερμοκρασιών μπορούν να ελαχιστοποιηθούν αν ο χειριστής διατηρεί το χρονικό διάστημα κατά το οποίο η δέσμη διαπερνά κάθε μεμονωμένο σημείο των ιστών όσο το δυνατόν συντομότερο.

Σπηλαίωση (Cavitation). Σπηλαίωση ονομάζεται το φαινόμενο κατά το οποίο, εξαιτίας της θέρμανσης που προκαλείται από τα υπερηχητικά κύματα, σχηματίζονται μικρές φυσαλίδες από τα διαλυμένα στα υγρά του σώματος αέρια, οι οποίες εξέρχονται από το διάλυμα. Οι φυσαλίδες σχηματίζονται, διαστέλλονται και συστέλλονται, έπειτα αστοχούν ασκώντας πίεση στα κυτταρικά τοιχώματα. Αυτό μπορεί ενδεχομένως να προκαλέσει βλάβη στα κύτταρα, ενώ έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί αιμορραγία στην επένδυση των πνευμόνων και των εντέρων των ζώων. Δεν είναι γνωστές οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει η σπηλαίωση (αν υπάρχουν) σε ένα αναπτυσσόμενο μωρό, έχει όμως τεθεί σε συζήτηση ως πιθανή αιτία «αριστερόχειρων τάσεων» σε αγόρια που έχουν εκτεθεί σε υπερήχους.

Δημιουργία ρευμάτων (Streaming). «Δημιουργία ρευμάτων» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγραφεί μια κάποια πίεση που ασκείται από υπερηχητικά κύματα τα οποία κινούνται διά μέσου των ιστών του σώματος και ωθεί τα υγρά του σώματος να ρέουν προς την κατεύθυνση των υπερηχητικών κυμάτων. Αυτό δύναται να λειτουργήσει ενάντια στη φυσιολογική ροή του αίματος διά των αιμοφόρων αγγείων. Σε αυτό το στάδιο, θεωρείται ότι οι ταχύτητες των υγρών είναι μικρές και ότι είναι σχετικά απίθανο να προκαλέσουν βλάβη στο αγέννητο μωρό.

Η έρευνα

Η ιατρική χρήση των υπερήχων ανακαλύφθηκε τον Ιούλιο του 1955, όταν ένας Σκωτσέζος μαιευτήρας (ο Δρ. Ian Donald) δανείστηκε ένα βιομηχανικό μηχάνημα υπερήχων (που χρησιμοποιείτο για την ανίχνευση ελαττωμάτων σε μέταλλα) για να εξετάσει γαστρικούς όγκους σε μερικούς από τους ασθενείς του. Κάνοντας αυτό, παρατήρησε ότι οι όγκοι παρήγαν διαφορετικές σκιασμένες εικόνες ή «αντηχήσεις». Σύντομα άρχισε να χρησιμοποιεί τη συσκευή σε εγκύους γυναίκες για να εξετάζει τα αγέννητα μωρά τους. Μετά από σύντομο χρονικό διάστημα, δημοσιεύθηκαν άρθρα σε ιατρικά περιοδικά και μέσα σε λίγα χρόνια η χρήση των υπερήχων επεκτάθηκε σε όλο τον κόσμο. Επομένως, η χρήση των υπερήχων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έγινε ευρέως αποδεκτή πολύ πριν διεξαχθεί οποιαδήποτε έρευνα που να κατοχυρώνει την ασφάλειά τους.

Κάποιοι γυναικολόγοι, καθώς και κάποιες ομάδες καταναλωτών, εξέφρασαν ανησυχίες για την έλλειψη έρευνας σχετικής με τους υπέρηχους και μερικοί συνέκριναν τη χρήση τους με αυτή των ακτίνων Χ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς οι ακτίνες Χ θεωρούνταν ασφαλείς για περίπου 50 χρόνια, μέχρι που μακροχρόνια έρευνα αποκάλυψε ότι μπορούσαν να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης λευχαιμίας στην πορεία της ζωής ενός παιδιού που είχε εκτεθεί σε αυτές. Από τη στιγμή που ανακαλύφθηκε αυτό, η ευρεία χρήση των ακτίνων Χ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σχεδόν έπαυσε εντελώς.

Έρευνες σχετικές με τη χρήση υπερήχων (κυρίως μελέτες σε ζώα) δεν άρχισαν να δημοσιεύονται παρά κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’70 και μελέτες σε ανθρώπους άρχισαν να δημοσιεύονται στη δεκαετία του ’80, ενώ πιο αυστηρές (μεθοδολογικά) ελεγχόμενες τυχαιοποιημένες δοκιμές και πιο μακροπρόθεσμες μελέτες άρχισαν να δημοσιεύονται στη διάρκεια της δεκαετίας του ’90.

Όσο κι αν προκαλεί έκπληξη, ακόμα και έπειτα από σχεδόν 50 χρόνια χρήσης των υπερήχων σε εγκύους γυναίκες (και με σχεδόν παγκόσμια αποδοχή), δεν διαθέτουμε ακόμα ικανοποιητική, εκτεταμένη έρευνα, η οποία να μπορεί πραγματικά να αξιολογήσει τις επιπτώσεις της έκθεσης των εγκύων και των αγέννητων μωρών σε ακτινοβολία υπερήχων. Αυτό κάνει πολύ δύσκολη την εξαγωγή αξιόπιστων συμπερασμάτων σχετικά με την ασφάλεια των διαγνωστικών υπερηχογραφημάτων που χρησιμοποιούνται κατά την εγκυμοσύνη και την διατύπωση σαφών οδηγιών για την υπεύθυνη χρήση τους. Επί του παρόντος, οι περισσότερες αναφορές καταλήγουν στο ότι δεν υπάρχει ΚΑΜΙΑ φανερή αρνητική επίπτωση, ΑΛΛΑ συνιστούν προσοχή και τονίζουν την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα για να επιβεβαιωθεί αυτό.

Δυστυχώς, η διαδεδομένη χρήση των υπερήχων στις μέρες μας καθιστά τη συμπληρωματική έρευνα όλο και πιο δύσκολη. Αυτό συμβαίνει γιατί θα χρειαζόταν μία μεγάλη ομάδα γυναικών που θα επέτρεπαν την τυχαία τοποθέτησή τους σε ομάδες επιλεγμένες για να μην κάνουν χρήση υπερήχων (εκτός αν κρινόταν απολύτως απαραίτητο), έτσι ώστε να συγκριθούν με μια αντίστοιχη ομάδα γυναικών και μωρών που εκτίθενται σε υπερήχους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ακόμα και αν το υπερηχογράφημα θεωρείται πιθανώς ασφαλές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τα παρακάτω αναφερόμενα στοιχεία έχουν σκοπό να περιγράψουν κάποιες από τις βασικές έρευνες που δημιούργησαν ανησυχίες σε γυναικολόγους και ομάδες καταναλωτών στο παρελθόν, και οριοθετούν το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε μέχρι σήμερα. Αυτή η περίληψη δεν έχει σκοπό να σας φοβίσει, αλλά να σας ενημερώσει για κάποια ζητήματα σχετικά με τη χρήση υπερήχων.

1975 – Δημοσιεύθηκε μια μελέτη που συνέκρινε μωρά που είχαν εκτεθεί σε υπερηχογράφημα Doppler και άλλα που δεν είχαν εκτεθεί σε τέτοιο (η μητέρα δεν γνώριζε αν το μηχάνημα ήταν σε λειτουργία ή όχι). Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, τα μωρά που εκτέθηκαν σε υπερήχους ήταν κατά 90% περισσότερο ενεργά από τα μωρά που δεν εκτέθηκαν. Αυτό προκάλεσε ερωτήματα σχετικά με το αν τα μωρά «αντιδρούσαν» στους υπερήχους ή μπορούσαν να τους ακούσουν. Καμμία μελέτη δεν έγινε από τότε για να αξιολογηθεί αυτό το εύρημα.

1979 - Δημοσιεύτηκε μια μελέτη που διερευνούσε τη χρήση υπερήχων και τις πιθανές παρενέργειές τους σε κύτταρα ζώων που εκτέθηκαν σε υπέρηχους υπό εργαστηριακές συνθήκες. Το DNA και ο τρόπος ανάπτυξης των κυττάρων άλλαξε ανώμαλα και διατηρήθηκε επί πολλές γενιές (Liebeskind et al. 1979). Μια άλλη επιστημονική δημοσίευση έδειξε μεταβολές του DNA στην επιφάνεια ανθρώπινων κυττάρων (Liebeskind et al. 1979). Στάθηκε αδύνατο να επαναληφθούν αυτές οι μελέτες από άλλους, όμως εκτιμήθηκε θεωρητικά ότι μακρά και/ή επαναλαμβανόμενη έκθεση σε υπερήχους ενδέχεται να έχει παρενέργειες για τα αγέννητα μωρά (Baker και Dalrymple 1978).

1984 – Αμερικανοί γυναικολόγοι δημοσίευσαν μελέτη παρακολούθησης (follow up study) παιδιών ηλικίας 7 έως 12 ετών, τα οποία είχαν εκτεθεί σε υπερήχους πριν τη γέννησή τους σε 3 διαφορετικά νοσοκομεία στο Ντένβερ και τη Φλόριντα. Τα εκτεθειμένα παιδιά ήταν πιθανότερο να παρουσιάσουν δυσλεξία και να εισαχθούν σε νοσοκομείο κατά την παιδική ηλικία (Stark et al 1984). Αυτή δεν ήταν τυχαιοποιημένη μελέτη και δεν υπήρχαν αρκετές πληροφορίες σχετικά με το χρόνο κατά τον οποίο έγιναν τα υπερηχογραφήματα.

Δύο μελέτες σχεδόν απέκλεισαν οποιοδήποτε πιθανό συσχετισμό με καρκίνο σε παιδιά ηλικίας μέχρι 5 ετών τα οποία είχαν εκτεθεί σε υπερήχους (Kinnier Wilson και Waterhouse 1984, Cartwright 1984), αλλά υπέδειξαν πιθανότητα ελάχιστα αυξημένου συσχετισμού με λευχαιμία σε παιδιά ηλικίας άνω των 5 ετών. Αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί.

1987 – Μια μελέτη σε νεογέννητα ποντίκια 3 ως 5 ημερών, τα οποία είχαν εκτεθεί σε υπερήχους, έδειξε ότι αυτά είχαν βλάβη στην επικάλυψη των νεύρων τους (το οποίο ονομάζεται «περικάλυμμα μυελίνης» (myelin sheath)), προκαλώντας ανησυχίες για πιθανές βλάβες στο νευρικό σύστημα των αγέννητων μωρών (Ellisman 1987). Αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί.

1990 – Μια μελέτη που εξέταζε φυσιοθεραπευτές που χρησιμοποιούσαν συσκευές υπερήχων επί 5 έως 20 ώρες την εβδομάδα υπέδειξε ότι ενδέχεται να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αποβολής (Taskinen et al. 1990). Μια άλλη μελέτη 9000 γυναικών από το Ελσίνκι έδειξε αύξηση των αποβολών μετά το υπερηχογράφημα που πραγματοποιείται μεταξύ 16ης και 20ής εβδομάδος – έγιναν αποβολές 20 μωρών από την ομάδα που υποβλήθηκε σε υπερήχους έναντι 0 μωρών στην ομάδα ελέγχου (Saari-Kemppainen et al 1990). Μια μικρή μελέτη στις ΗΠΑ υπέδειξε αύξηση των πρόωρων τοκετών από γυναίκες που έκαναν τακτικά εβδομαδιαία υπερηχογραφήματα κατά τα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης (Lorenz et al. 1990).

1992 – Μία μελέτη στη Νορβηγία παρακολούθησε 2000 παιδιά ηλικίας 8 έως 9 ετών. Χωρίστηκαν τυχαία σε 2 ομάδες με τις μισές από τις μητέρες να κάνουν το συνηθισμένο υπερηχογράφημα μεταξύ16ης και 20ής εβδομάδος και τις άλλες μισές να μην κάνουν κανένα υπερηχογράφημα. Δεν υπήρξε αξιοσημείωτη μείωση στις δεξιότητες των παιδιών στην ανάγνωση και τη γραφή, αν και οι μελετητές παρατήρησαν ότι τα μηχανήματα υπερήχων που χρησιμοποιούνταν στις αρχές της δεκαετίας του ’80 έδιναν χαμηλότερη ένταση έκθεσης από τους αισθητήρες που χρησιμοποιούνται στις μέρες μας (Salvensen et al. 1992).

1993 – Μια μελέτη στην Αυστραλία έγινε με 2834 γυναίκες οι οποίες κατανεμήθηκαν τυχαία σε 2 ομάδες. Η μία ομάδα έκανε το συνηθισμένο υπερηχογράφημα της 18ης εβδομάδος, ενώ η άλλη ομάδα έκανε επιπλέον 5 υπερηχογραφήματα Doppler, την 18η, 24η, 28η, 34η και 38η εβδομάδα. Τα μωρά που εκτέθηκαν σε περισσότερα υπερηχογραφήματα ήταν κατά 30% πιθανότερο να έχουν χαμηλότερο βάρος, κατά 30 γραμμάρια κατά μέσο όρο (Newnham, 1993). Ωστόσο, η διαφορά αυτή δεν ήταν εμφανής μέχρι τα παιδιά να συμπληρώσουν το πρώτο έτος της ηλικίας τους (Macdonald et al 1996).

Μια αναφορά σχετική με παιδιά ηλικίας 8 έως 9 ετών από τη Νορβηγία, τα οποία είχαν εκτεθεί σε 2 υπερηχογραφήματα μετά τη 19η εβδομάδα κυήσεως, έδειξε ότι ήταν πιθανότερο τα αγόρια να είναι αριστερόχειρα (Salvesen et al 1993).

Μια μελέτη 15000 γυναικών στις ΗΠΑ εξέτασε γυναίκες που έκαναν υπερηχογράφημα μόνο αν ο ιατρός τους εκτίμησε ότι παρουσίαζαν κάποιο πρόβλημα (45%) και τις συνέκρινε με γυναίκες που δεν έκαναν κανένα υπερηχογράφημα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Δεν υπήρχαν διαφορές στην υγεία των παιδιών κατά τον τοκετό, κάτι το οποίο ενίσχυσε την άποψη ότι η συνήθης χρήση υπερηχογραφημάτων δεν βελτιώνει την υγεία των μωρών (Ewigman et al. 1993).

Μια ανάλυση όλων των ελεγχόμενων τυχαιοποιημένων δοκιμών (που συμπεριλάμβανε 16000 γυναίκες) δεν έδειξε καμμία βελτίωση στην υγεία των μωρών από τη χρήση υπερηχογραφημάτων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Υπήρχε μείωση του ποσοστού των μωρών που πέθαναν μετά τη γέννα, όμως αυτό προκλήθηκε από αύξηση των περιπτώσεων στις οποίες οι γονείς αποφάσισαν να διακόψουν την κύηση αφού εκτιμήθηκε ότι το μωρό παρουσίαζε κάποια ανωμαλία.

Μια μικρή μελέτη στον Καναδά έδειξε ότι αγόρια που είχαν εκτεθεί σε υπερήχους ήταν πιθανότερο να καθυστερήσουν να εμφανίσουν ομιλία, όταν εκτέθηκαν σε υπερηχογράφημα σε κάποιο στάδιο της εγκυμοσύνης (Campbell 1993). Αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί.

1994 – Παρατηρήθηκε ότι νεογέννητα ποντίκια που εκτέθηκαν σε υπερήχους εμφάνισαν αιμορραγία στους πνεύμονες ως αποτέλεσμα της σπηλαίωσης (Frizzell et al. 1994). Αυτό επιβεβαιώθηκε από μεταγενέστερες μελέτες που εξέτασαν τις επιπτώσεις των υπερήχων σε νεογέννητους χοίρους (Dalecki et al. 1997).

1998 – Μια μακροπρόθεσμη μελέτη στη Σουηδία συνέκρινε άντρες οι οποίοι είχαν γεννηθεί από το 1973 έως το 1978 (7000 από αυτούς είχαν εκτεθεί σε υπέρηχους, ενώ 170.000 δεν είχαν εκτεθεί). Οι εκτεθειμένοι σε υπερήχους άνδρες ήταν πιθανότερο να είναι αριστερόχειρες (32% περισσότεροι από το αναμενόμενο). Στο μέσο όρο του πληθυσμού μόνο το 9% των ανδρών αναμένεται να είναι αριστερόχειρες (Kieler et al, 1998). Τα αποτελέσματα οδηγούν στην εκτίμηση ότι κάποιοι από τους άντρες που αναμενόταν να είναι δεξιόχειρες στην πραγματικότητα εξελίχθηκαν σε αριστερόχειρες. Παρ’ όλο που το να είναι κανείς αριστερόχειρας μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογικό, η ανησυχία προκύπτει από το γεγονός ότι ένας άνθρωπος προορισμένος να γίνει δεξιόχειρας, μπορεί να γίνει αριστερόχειρας αν υπάρξει ελάχιστη βλάβη στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλό του. Και πάλι, αυτή η έρευνα βασίζεται στη χρήση παλαιότερων μηχανημάτων που είχαν πολύ χαμηλότερη ισχύ εκπομπής από τα σημερινά μηχανήματα.

2002 – Μετα-ανάλυση όλων των διαθέσιμων ερευνών για τη συνήθη χρήση υπερηχογραφημάτων κατά τα ΠΡΩΤΑ στάδια της εγκυμοσύνης έδειξε ότι ενδέχεται να έχουν τα εξής οφέλη: να δίνουν στο γυναικολόγο τη δυνατότητα να προσδιορίσει την ημερομηνία γέννησης του μωρού αν η γυναίκα δεν είναι σίγουρη, να διαπιστώνει τις περιπτώσεις πολύδυμης κύησης νωρίτερα από το αναμενόμενο, καθώς και να ανιχνεύει κάποιες ανωμαλίες σε μερικά αγέννητα μωρά σε χρόνο στον οποίο είναι δυνατή η διακοπή της κύησης. Ωστόσο, άλλα οφέλη είναι λιγότερο ξεκάθαρα και δεν έχουμε καλή γνώση των σωματικών κινδύνων, όπως και του κινδύνου διακοπής της κύησης ενός υγιούς μωρού όταν ο ειδικός ιατρός λανθασμένα διέγνωσε κάποια ανωμαλία (Neilson 2002).

Μετα-ανάλυση όλων των διαθέσιμων ερευνών για τη συνήθη χρήση υπερηχογραφημάτων και εξετάσεων Doppler κατά τα ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ στάδια της εγκυμοσύνης καταλήγει στο ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι τα υπερηχογραφήματα αυτά βελτιώνουν την υγεία και την ευεξία των μητέρων ή των μωρών (Bricker et al 2002).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, οι γυναικολόγοι πιστεύουν πως τα υπερηχογραφήματα είναι ασφαλή, αλλά αυτό δεν είναι εντελώς σίγουρο. Κατά γενική ομοφωνία τα υπερηχογραφήματα μπορούν να είναι χρήσιμα αν υπάρχει ιατρικός λόγος για τη χρήση τους, αλλά τα οφέλη των υπερηχογραφημάτων «ρουτίνας» δεν έχουν αποδειχθεί.

Κόστος και αποτελεσματικότητα

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα υπερηχογραφήματα μπορούν να είναι εξαιρετικά χρήσιμα αν μια γυναίκα βιώνει προβλήματα υγείας. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η χρήση των υπερηχογραφημάτων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει αυξηθεί δραματικά, καθώς οι γυναικολόγοι ζητούν περισσότερα υπερηχογραφήματα «ρουτίνας» και οι γονείς έχουν περισσότερο την τάση να επιθυμούν υπερηχογράφημα (ως ένα είδος οπτικού καθησυχασμού). Άλλοι παράγοντες που συνεισέφεραν σε αυτή τη σημαντική αύξηση συμπεριλαμβάνουν ανησυχίες ποινικής διώξεως (από φόβο μήπως δεν εντοπιστεί ένα μωρό με ανωμαλία), καθώς και περιπτώσεις στις οποίες οι γονείς επιθυμούν μία "φωτογραφία" του αγέννητου μωρού τους. Ακριβώς η ευρεία χρήση των υπερηχογραφημάτων (για λόγους «συνήθους πρακτικής») και η χρήση τους για μη ιατρικούς λόγους (όπως είναι η ανίχνευση του φύλου του μωρού ή για συναισθηματικό καθησυχασμό) είναι που προκαλεί τις περισσότερες συζητήσεις (σε επιστημονικό επίπεδο).

Ο ορισμός ενός βάσιμου (δηλ. δικαιολογημένου) συνήθους ελέγχου έχει ως εξής:

«…ότι έχει την δυνατότητα να ανιχνεύσει παθήσεις οι οποίες δύνανται να θέσουν σε κίνδυνο το μωρό και/ή τη μητέρα και οι οποίες δεν θα είχαν ανιχνευθεί απαραίτητα με χρήση άλλων μέσων (όπως η σωματική εξέταση ή η εξέταση αίματος). Τα ευρήματα ενός συνήθους ελέγχου πρέπει να καθιστούν δυνατές μεταγενέστερες παρεμβάσεις ή χειρισμούς που θα βελτιώνουν την υγεία και την ευεξία του μωρού και/ή της μητέρας.»

Μέχρι τώρα, η συνήθης χρήση των υπερηχογραφημάτων δεν έχει αποδειχθεί ωφέλιμη και δεν βελτιώνει την υγεία και την ευεξία των μητέρων και των μωρών. Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί ότι αυξάνει τις ανησυχίες των γονέων για το υπόλοιπο της εγκυμοσύνης (αν ανιχνευθεί κάποιο πιθανό πρόβλημα) και συχνά ενθαρρύνει τους γυναικολόγους να παρεμβαίνουν σε περιπτώσεις που δεν είναι απαραίτητο.

Η διενέργεια υπερηχογραφικών ελέγχων αποτελεί πια μια μεγάλη αγορά. Την δεκαετία του ’70 μόνο περίπου 10 έως 20% των εγκύων γυναικών υποβάλλονταν σε υπερηχογραφήματα, γενικά όταν υπήρχαν υποψίες για κάποιο πρόβλημα υγείας. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’80 έγινε πλέον πολύ αποδεκτό ότι σχεδόν όλες οι έγκυοι γυναίκες θα κάνουν τουλάχιστον 1 σύνηθες υπερηχογράφημα (συνήθως μεταξύ της 18ης και 20ής εβδομάδος για των εντοπισμό ανωμαλιών), καθώς και επιπρόσθετα υπερηχογραφήματα αν προέκυπταν προβλήματα. Μια έρευνα γονέων στην Αυστραλία το 1994 ανέφερε ότι το 99,5% των εγκύων γυναικών είχαν κάνει τουλάχιστον 1 υπερηχογράφημα. Τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά την εμφάνιση των γενετικών ελέγχων (ιδιαίτερα της αυχενικής διαφάνειας), δεν είναι ασύνηθες για τις γυναίκες να κάνουν 2, 3, 4 (ή περισσότερα) υπερηχογραφήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους. Η ανησυχία τώρα προκύπτει από το γεγονός ότι τα υπερηχογραφήματα χρησιμοποιούνται σε υπερβολικό βαθμό και με υψηλό κόστος του φορολογουμένου.

Στην Αυστραλία, περισσότερο από το 1/3 των δαπανών για τη μητρότητα απορροφώνται για υπερηχογραφήματα κατά την εγκυμοσύνη. Κατά το δημοσιονομικό έτος 1998-1999, η κυβέρνηση (μέσω της Medicare, οργανισμού υγείας της Αυστραλίας) δαπάνησε 38,6 εκατομμύρια δολάρια για υπερηχογραφήματα κατά την εγκυμοσύνη (σχεδόν ολόκληρο το ποσό δαπανήθηκε για υπερηχογραφήματα ρουτίνας). Συγκρίνετε αυτό με τα 27,6 εκατομμύρια δολάρια που δαπανούνται για τον τοκετό και τη φροντίδα του μωρού (συμπεριλαμβανομένων των τοκετών με επιπλοκές, των καισαρικών τομών και της φροντίδας μετά τη γέννηση) και τα 30 εκατομμύρια δολάρια που δαπανώνται σε ιατρικές επισκέψεις των εγκύων. Αυτό έχει προκαλέσει κριτικά σχόλια που αναφέρουν ότι ξοδεύουμε (στην Αυστραλία) περισσότερο για να βγάλουμε φωτογραφίες τα μωρά παρά για να τα φέρουμε στον κόσμο! Παρόμοιες τάσεις παρατηρούνται στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Από την 1η Φεβρουαρίου του 2000, η Ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Αυστραλίας άλλαξε το σύστημα καταβολής αποζημιώσεων από την Medicare προς τις εγκύους, ώστε να καλύπτουν μόνο τα υπερηχογραφήματα που γίνονται για «κλινικά σημαντικές αιτίες», και κατένειμε τους υπερηχογραφικούς ελέγχους σε 17 διαφορετικές κατηγορίες με κυμαινόμενες αποζημιώσεις ανάλογα με τη φύση του ελέγχου. Αυτό έγινε σε μια προσπάθεια να ελεγχθεί η υπέρογκη δαπάνη για υπερηχογραφήματα.

Πηγή: http://www.birth.com.au/class.asp?class=6610&page=5

Copyright 2007, Σύλλογος Προστασίας Αγέννητου Παιδιού

[Κάσση]

Επιπτώσεις των υπερηχογραφημάτων στην υγεία και η σχετική έρευνα

* Η έρευνα

* Κόστος και αποτελεσματικότητα

Πολλοί γονείς ρωτούν αν η χρήση των υπερηχογραφημάτων είναι ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η απάντηση είναι: σε αυτό το στάδιο νομίζουμε πως ναι, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι, καθώς δεν έχει γίνει αρκετή έρευνα για να το επιβεβαιώσει. Τα παρακάτω εξηγούν τις γνωστές σε εμάς σωματικές επιπτώσεις των υπερηχογραφημάτων και το πώς οι γυναικολόγοι προσπαθούν να τις ελαχιστοποιήσουν όταν χρησιμοποιούν αυτό το είδος τεχνολογίας σε εγκύους γυναίκες και αγέννητα μωρά.

Πολλοί γονείς ρωτούν αν η χρήση των υπερηχογραφημάτων είναι ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η απάντηση είναι: σε αυτό το στάδιο νομίζουμε πως ναι, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι, καθώς δεν έχει γίνει αρκετή έρευνα για να το επιβεβαιώσει. Τα παρακάτω εξηγούν τις γνωστές σε εμάς σωματικές επιπτώσεις των υπερηχογραφημάτων και το πώς οι γυναικολόγοι προσπαθούν να τις ελαχιστοποιήσουν όταν χρησιμοποιούν αυτό το είδος τεχνολογίας σε εγκύους γυναίκες και αγέννητα μωρά.

Παραγωγή θερμότητας

Σπηλαίωση (Cavitation)

Δημιουργία ρευμάτων (Streaming)

Παραγωγή θερμότητας. Το υπερηχογράφημα θερμαίνει τους βιολογικούς ιστούς, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι προκαλεί μεταβολές της θερμοκρασίας μέχρι 40-45 0C σε συχνότητα 1 MHz και σε βάθος έως 5 cm. Όσο υψηλότερη είναι η συχνότητα των υπερήχων, τόσο γρηγορότερα μπορεί να θερμανθεί ο ιστός, με τα 3 MHz να ζεσταίνουν ένα ιστό 3 φορές γρηγορότερα απ’ ό,τι το 1 MHz, αλλά σε μικρότερο βάθος. Η αύξηση της θερμοκρασίας εξαρτάται από το είδος του ιστού που απορροφά τα υπερηχητικά κύματα, με την μεγαλύτερη απορρόφηση να γίνεται από τα οστά και τη μικρότερη από το αμνιακό υγρό, ενώ άλλοι βιολογικοί ιστοί παρουσιάζουν διάφορα επίπεδα απορρόφησης.

Η παραγωγή θερμότητας αποτελεί τη βάση μεθόδων που χρησιμοποιούν υπερήχους για τη θεραπεία τραυματισμένων μυών και ιστών (καθώς και για άλλες ιατρικές εφαρμογές), γνωστές ως «θεραπευτικοί υπέρηχοι». Ωστόσο, οι θεραπευτικοί υπέρηχοι συνήθως συμπεριλαμβάνουν συνεχή υπερηχητικά κύματα και μακρές περιόδους παραμονής σε μια περιοχή του σώματος. Οι διαγνωστικοί υπέρηχοι (για τη δημιουργία εικόνων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης) «πάλλονται» περιοδικά με σκοπό να θερμαίνονται λιγότερο οι βιολογικοί ιστοί και με την ελπίδα να γίνουν τα υπερηχογραφήματα ασφαλέστερα για το αγέννητο μωρό. Τα κολπικά υπερηχογραφήματα τείνουν να χρησιμοποιούν υψηλότερες συχνότητες έτσι ώστε να μη φθάνουν σε μεγάλο βάθος, επειδή o αισθητήρας είναι πιο κοντά στο μωρό, όμως είναι ενδεχομένως πιο πιθανό να θερμάνουν το μωρό ή τους ιστούς που το περιβάλλουν.

Τα μηχανήματα υπερήχων που χρησιμοποιούνταν στις δεκαετίες του ’70 και του ’80 είχαν μικρότερη ισχύ εκπομπής σε σύγκριση με τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται σήμερα. Πολλά σύγχρονα μηχανήματα είναι τώρα εξοπλισμένα με ενσωματωμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας για να βοηθούν στην αποφυγή της υπέρβασης των ορίων της ισχύος εκπομπής, όμως δεν υπάρχουν «πρότυπα όρια», ούτε κανονισμοί. Υπάρχουν ανησυχίες στην Αυστραλία (και σε άλλες χώρες) για το ότι δεν υπάρχουν πρότυπα όρια, με το επίπεδο των υπερήχων κάθε δόσης να κυμαίνεται έως και κατά 5000 φορές (ανάλογα με το μηχάνημα που χρησιμοποιείται), αν και το επίπεδο της δόσης που χρησιμοποιείται γενικά δεν επηρεάζει την ακρίβεια των αποτελεσμάτων του υπερηχογραφήματος.

Η Παγκόσμια Ομοσπονδία για τους υπερήχους στην Ιατρική και τη Βιολογία (WFUMB) δηλώνει ότι οι υπέρηχοι που αυξάνουν τη θερμοκρασία λιγότερο από 1,50C μπορούν να χρησιμοποιηθούν χωρίς επιφύλαξη, αλλά αυξήσεις της θερμοκρασίας μεγαλύτερες από 40C για περισσότερα από 5 λεπτά πρέπει να θεωρούνται δυνητικώς επικίνδυνες. Ωστόσο, οι αυξήσεις της θερμοκρασίας είναι δύσκολο να μετρηθούν και αυτή η οδηγία αφήνει ένα ευρύ φάσμα αλλαγών στη θερμοκρασία (από 1,6 ως 3,9 0C) χωρίς καθορισμένα χρονικά όρια, στην επιλογή του ειδικού στη χρήση υπερήχων ιατρού.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ενδέχεται να είναι δύσκολο να υπολογιστεί η ακριβής «δόση» υπερήχων που δίνεται από κάθε τύπο μηχανήματος. Οι εκτιμήσεις βασίζονται στον τρόπο που ο χειριστής χρησιμοποιεί τις συσκευές και οι «εκτιμήσεις των δόσεων» οδηγούν σε υποθέσεις για τις «ανώτατες» και τις «μέσες τιμές» ενεργείας. Ο υπολογισμός μιας δόσης περιπλέκεται περισσότερο από το γεγονός ότι οι δέσμες των υπερήχων διαχέονται και ανακλώνται σε κάποιους ιστούς ενώ απορροφώνται σε διαφορετικούς βαθμούς από άλλους ιστούς.

Ως γενικός κανόνας προτείνεται στους ειδικούς ιατρούς να διατηρούν την έκθεση των αγέννητων μωρών σε υπερήχους «τόσο χαμηλή όσο είναι λογικά εφικτό» (το οποίο ονομάζεται «αρχή της ελαχιστοποίησης» ή «ALARA: As Low As Reasonably Achievable»). Αυτό επιτυγχάνεται με τη διενέργεια της απαιτούμενης εξέτασης στο μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα, έτσι ώστε να ελαττωθεί η μη απαραίτητη έκθεση. Οι ειδικοί στη χρήση υπερήχων ιατροί επίσης προσέχουν ώστε να διατηρείται στο ελάχιστο ο «χρόνος συγκέντρωσης» σε μία συγκεκριμένη περιοχή, για τη μείωση της παραγωγής θερμότητας στους ιστούς.

Η χρήση του υπερηχογραφήματος Doppler περιλαμβάνει υψηλότερες εντάσεις υπερήχων και συχνά συνεχείς συχνότητες (αντί παλμικών). Οι σωματικές επιπτώσεις του ακόμα παραμένουν παράγοντας ανησυχίας εξαιτίας της μεγάλης πιθανότητας θέρμανσης των ιστών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ασφάλεια στις Ακτινοβολίες Υπερήχων (European Committe for Ultrasound Radiaton Safety) έχει δημοσιεύσει θέσεις για τη χρήση του παλμικού Doppler σε αγέννητα μωρά και αναφέρει ότι η ευρύτερη χρήση του κατά τις πρώτες 12 εβδομάδες της εγκυμοσύνης θεωρείται αποφευκτέα με τα τωρινά δεδομένα. Οι επιπτώσεις των αυξημένων θερμοκρασιών μπορούν να ελαχιστοποιηθούν αν ο χειριστής διατηρεί το χρονικό διάστημα κατά το οποίο η δέσμη διαπερνά κάθε μεμονωμένο σημείο των ιστών όσο το δυνατόν συντομότερο.

Σπηλαίωση (Cavitation). Σπηλαίωση ονομάζεται το φαινόμενο κατά το οποίο, εξαιτίας της θέρμανσης που προκαλείται από τα υπερηχητικά κύματα, σχηματίζονται μικρές φυσαλίδες από τα διαλυμένα στα υγρά του σώματος αέρια, οι οποίες εξέρχονται από το διάλυμα. Οι φυσαλίδες σχηματίζονται, διαστέλλονται και συστέλλονται, έπειτα αστοχούν ασκώντας πίεση στα κυτταρικά τοιχώματα. Αυτό μπορεί ενδεχομένως να προκαλέσει βλάβη στα κύτταρα, ενώ έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί αιμορραγία στην επένδυση των πνευμόνων και των εντέρων των ζώων. Δεν είναι γνωστές οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει η σπηλαίωση (αν υπάρχουν) σε ένα αναπτυσσόμενο μωρό, έχει όμως τεθεί σε συζήτηση ως πιθανή αιτία «αριστερόχειρων τάσεων» σε αγόρια που έχουν εκτεθεί σε υπερήχους.

Δημιουργία ρευμάτων (Streaming). «Δημιουργία ρευμάτων» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγραφεί μια κάποια πίεση που ασκείται από υπερηχητικά κύματα τα οποία κινούνται διά μέσου των ιστών του σώματος και ωθεί τα υγρά του σώματος να ρέουν προς την κατεύθυνση των υπερηχητικών κυμάτων. Αυτό δύναται να λειτουργήσει ενάντια στη φυσιολογική ροή του αίματος διά των αιμοφόρων αγγείων. Σε αυτό το στάδιο, θεωρείται ότι οι ταχύτητες των υγρών είναι μικρές και ότι είναι σχετικά απίθανο να προκαλέσουν βλάβη στο αγέννητο μωρό.

Η έρευνα

Η ιατρική χρήση των υπερήχων ανακαλύφθηκε τον Ιούλιο του 1955, όταν ένας Σκωτσέζος μαιευτήρας (ο Δρ. Ian Donald) δανείστηκε ένα βιομηχανικό μηχάνημα υπερήχων (που χρησιμοποιείτο για την ανίχνευση ελαττωμάτων σε μέταλλα) για να εξετάσει γαστρικούς όγκους σε μερικούς από τους ασθενείς του. Κάνοντας αυτό, παρατήρησε ότι οι όγκοι παρήγαν διαφορετικές σκιασμένες εικόνες ή «αντηχήσεις». Σύντομα άρχισε να χρησιμοποιεί τη συσκευή σε εγκύους γυναίκες για να εξετάζει τα αγέννητα μωρά τους. Μετά από σύντομο χρονικό διάστημα, δημοσιεύθηκαν άρθρα σε ιατρικά περιοδικά και μέσα σε λίγα χρόνια η χρήση των υπερήχων επεκτάθηκε σε όλο τον κόσμο. Επομένως, η χρήση των υπερήχων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έγινε ευρέως αποδεκτή πολύ πριν διεξαχθεί οποιαδήποτε έρευνα που να κατοχυρώνει την ασφάλειά τους.

Κάποιοι γυναικολόγοι, καθώς και κάποιες ομάδες καταναλωτών, εξέφρασαν ανησυχίες για την έλλειψη έρευνας σχετικής με τους υπέρηχους και μερικοί συνέκριναν τη χρήση τους με αυτή των ακτίνων Χ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς οι ακτίνες Χ θεωρούνταν ασφαλείς για περίπου 50 χρόνια, μέχρι που μακροχρόνια έρευνα αποκάλυψε ότι μπορούσαν να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης λευχαιμίας στην πορεία της ζωής ενός παιδιού που είχε εκτεθεί σε αυτές. Από τη στιγμή που ανακαλύφθηκε αυτό, η ευρεία χρήση των ακτίνων Χ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σχεδόν έπαυσε εντελώς.

Έρευνες σχετικές με τη χρήση υπερήχων (κυρίως μελέτες σε ζώα) δεν άρχισαν να δημοσιεύονται παρά κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’70 και μελέτες σε ανθρώπους άρχισαν να δημοσιεύονται στη δεκαετία του ’80, ενώ πιο αυστηρές (μεθοδολογικά) ελεγχόμενες τυχαιοποιημένες δοκιμές και πιο μακροπρόθεσμες μελέτες άρχισαν να δημοσιεύονται στη διάρκεια της δεκαετίας του ’90.

Όσο κι αν προκαλεί έκπληξη, ακόμα και έπειτα από σχεδόν 50 χρόνια χρήσης των υπερήχων σε εγκύους γυναίκες (και με σχεδόν παγκόσμια αποδοχή), δεν διαθέτουμε ακόμα ικανοποιητική, εκτεταμένη έρευνα, η οποία να μπορεί πραγματικά να αξιολογήσει τις επιπτώσεις της έκθεσης των εγκύων και των αγέννητων μωρών σε ακτινοβολία υπερήχων. Αυτό κάνει πολύ δύσκολη την εξαγωγή αξιόπιστων συμπερασμάτων σχετικά με την ασφάλεια των διαγνωστικών υπερηχογραφημάτων που χρησιμοποιούνται κατά την εγκυμοσύνη και την διατύπωση σαφών οδηγιών για την υπεύθυνη χρήση τους. Επί του παρόντος, οι περισσότερες αναφορές καταλήγουν στο ότι δεν υπάρχει ΚΑΜΙΑ φανερή αρνητική επίπτωση, ΑΛΛΑ συνιστούν προσοχή και τονίζουν την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα για να επιβεβαιωθεί αυτό.

Δυστυχώς, η διαδεδομένη χρήση των υπερήχων στις μέρες μας καθιστά τη συμπληρωματική έρευνα όλο και πιο δύσκολη. Αυτό συμβαίνει γιατί θα χρειαζόταν μία μεγάλη ομάδα γυναικών που θα επέτρεπαν την τυχαία τοποθέτησή τους σε ομάδες επιλεγμένες για να μην κάνουν χρήση υπερήχων (εκτός αν κρινόταν απολύτως απαραίτητο), έτσι ώστε να συγκριθούν με μια αντίστοιχη ομάδα γυναικών και μωρών που εκτίθενται σε υπερήχους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ακόμα και αν το υπερηχογράφημα θεωρείται πιθανώς ασφαλές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τα παρακάτω αναφερόμενα στοιχεία έχουν σκοπό να περιγράψουν κάποιες από τις βασικές έρευνες που δημιούργησαν ανησυχίες σε γυναικολόγους και ομάδες καταναλωτών στο παρελθόν, και οριοθετούν το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε μέχρι σήμερα. Αυτή η περίληψη δεν έχει σκοπό να σας φοβίσει, αλλά να σας ενημερώσει για κάποια ζητήματα σχετικά με τη χρήση υπερήχων.

1975 – Δημοσιεύθηκε μια μελέτη που συνέκρινε μωρά που είχαν εκτεθεί σε υπερηχογράφημα Doppler και άλλα που δεν είχαν εκτεθεί σε τέτοιο (η μητέρα δεν γνώριζε αν το μηχάνημα ήταν σε λειτουργία ή όχι). Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, τα μωρά που εκτέθηκαν σε υπερήχους ήταν κατά 90% περισσότερο ενεργά από τα μωρά που δεν εκτέθηκαν. Αυτό προκάλεσε ερωτήματα σχετικά με το αν τα μωρά «αντιδρούσαν» στους υπερήχους ή μπορούσαν να τους ακούσουν. Καμμία μελέτη δεν έγινε από τότε για να αξιολογηθεί αυτό το εύρημα.

1979 - Δημοσιεύτηκε μια μελέτη που διερευνούσε τη χρήση υπερήχων και τις πιθανές παρενέργειές τους σε κύτταρα ζώων που εκτέθηκαν σε υπέρηχους υπό εργαστηριακές συνθήκες. Το DNA και ο τρόπος ανάπτυξης των κυττάρων άλλαξε ανώμαλα και διατηρήθηκε επί πολλές γενιές (Liebeskind et al. 1979). Μια άλλη επιστημονική δημοσίευση έδειξε μεταβολές του DNA στην επιφάνεια ανθρώπινων κυττάρων (Liebeskind et al. 1979). Στάθηκε αδύνατο να επαναληφθούν αυτές οι μελέτες από άλλους, όμως εκτιμήθηκε θεωρητικά ότι μακρά και/ή επαναλαμβανόμενη έκθεση σε υπερήχους ενδέχεται να έχει παρενέργειες για τα αγέννητα μωρά (Baker και Dalrymple 1978).

1984 – Αμερικανοί γυναικολόγοι δημοσίευσαν μελέτη παρακολούθησης (follow up study) παιδιών ηλικίας 7 έως 12 ετών, τα οποία είχαν εκτεθεί σε υπερήχους πριν τη γέννησή τους σε 3 διαφορετικά νοσοκομεία στο Ντένβερ και τη Φλόριντα. Τα εκτεθειμένα παιδιά ήταν πιθανότερο να παρουσιάσουν δυσλεξία και να εισαχθούν σε νοσοκομείο κατά την παιδική ηλικία (Stark et al 1984). Αυτή δεν ήταν τυχαιοποιημένη μελέτη και δεν υπήρχαν αρκετές πληροφορίες σχετικά με το χρόνο κατά τον οποίο έγιναν τα υπερηχογραφήματα.

Δύο μελέτες σχεδόν απέκλεισαν οποιοδήποτε πιθανό συσχετισμό με καρκίνο σε παιδιά ηλικίας μέχρι 5 ετών τα οποία είχαν εκτεθεί σε υπερήχους (Kinnier Wilson και Waterhouse 1984, Cartwright 1984), αλλά υπέδειξαν πιθανότητα ελάχιστα αυξημένου συσχετισμού με λευχαιμία σε παιδιά ηλικίας άνω των 5 ετών. Αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί.

1987 – Μια μελέτη σε νεογέννητα ποντίκια 3 ως 5 ημερών, τα οποία είχαν εκτεθεί σε υπερήχους, έδειξε ότι αυτά είχαν βλάβη στην επικάλυψη των νεύρων τους (το οποίο ονομάζεται «περικάλυμμα μυελίνης» (myelin sheath)), προκαλώντας ανησυχίες για πιθανές βλάβες στο νευρικό σύστημα των αγέννητων μωρών (Ellisman 1987). Αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί.

1990 – Μια μελέτη που εξέταζε φυσιοθεραπευτές που χρησιμοποιούσαν συσκευές υπερήχων επί 5 έως 20 ώρες την εβδομάδα υπέδειξε ότι ενδέχεται να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αποβολής (Taskinen et al. 1990). Μια άλλη μελέτη 9000 γυναικών από το Ελσίνκι έδειξε αύξηση των αποβολών μετά το υπερηχογράφημα που πραγματοποιείται μεταξύ 16ης και 20ής εβδομάδος – έγιναν αποβολές 20 μωρών από την ομάδα που υποβλήθηκε σε υπερήχους έναντι 0 μωρών στην ομάδα ελέγχου (Saari-Kemppainen et al 1990). Μια μικρή μελέτη στις ΗΠΑ υπέδειξε αύξηση των πρόωρων τοκετών από γυναίκες που έκαναν τακτικά εβδομαδιαία υπερηχογραφήματα κατά τα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης (Lorenz et al. 1990).

1992 – Μία μελέτη στη Νορβηγία παρακολούθησε 2000 παιδιά ηλικίας 8 έως 9 ετών. Χωρίστηκαν τυχαία σε 2 ομάδες με τις μισές από τις μητέρες να κάνουν το συνηθισμένο υπερηχογράφημα μεταξύ16ης και 20ής εβδομάδος και τις άλλες μισές να μην κάνουν κανένα υπερηχογράφημα. Δεν υπήρξε αξιοσημείωτη μείωση στις δεξιότητες των παιδιών στην ανάγνωση και τη γραφή, αν και οι μελετητές παρατήρησαν ότι τα μηχανήματα υπερήχων που χρησιμοποιούνταν στις αρχές της δεκαετίας του ’80 έδιναν χαμηλότερη ένταση έκθεσης από τους αισθητήρες που χρησιμοποιούνται στις μέρες μας (Salvensen et al. 1992).

1993 – Μια μελέτη στην Αυστραλία έγινε με 2834 γυναίκες οι οποίες κατανεμήθηκαν τυχαία σε 2 ομάδες. Η μία ομάδα έκανε το συνηθισμένο υπερηχογράφημα της 18ης εβδομάδος, ενώ η άλλη ομάδα έκανε επιπλέον 5 υπερηχογραφήματα Doppler, την 18η, 24η, 28η, 34η και 38η εβδομάδα. Τα μωρά που εκτέθηκαν σε περισσότερα υπερηχογραφήματα ήταν κατά 30% πιθανότερο να έχουν χαμηλότερο βάρος, κατά 30 γραμμάρια κατά μέσο όρο (Newnham, 1993). Ωστόσο, η διαφορά αυτή δεν ήταν εμφανής μέχρι τα παιδιά να συμπληρώσουν το πρώτο έτος της ηλικίας τους (Macdonald et al 1996).

Μια αναφορά σχετική με παιδιά ηλικίας 8 έως 9 ετών από τη Νορβηγία, τα οποία είχαν εκτεθεί σε 2 υπερηχογραφήματα μετά τη 19η εβδομάδα κυήσεως, έδειξε ότι ήταν πιθανότερο τα αγόρια να είναι αριστερόχειρα (Salvesen et al 1993).

Μια μελέτη 15000 γυναικών στις ΗΠΑ εξέτασε γυναίκες που έκαναν υπερηχογράφημα μόνο αν ο ιατρός τους εκτίμησε ότι παρουσίαζαν κάποιο πρόβλημα (45%) και τις συνέκρινε με γυναίκες που δεν έκαναν κανένα υπερηχογράφημα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Δεν υπήρχαν διαφορές στην υγεία των παιδιών κατά τον τοκετό, κάτι το οποίο ενίσχυσε την άποψη ότι η συνήθης χρήση υπερηχογραφημάτων δεν βελτιώνει την υγεία των μωρών (Ewigman et al. 1993).

Μια ανάλυση όλων των ελεγχόμενων τυχαιοποιημένων δοκιμών (που συμπεριλάμβανε 16000 γυναίκες) δεν έδειξε καμμία βελτίωση στην υγεία των μωρών από τη χρήση υπερηχογραφημάτων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Υπήρχε μείωση του ποσοστού των μωρών που πέθαναν μετά τη γέννα, όμως αυτό προκλήθηκε από αύξηση των περιπτώσεων στις οποίες οι γονείς αποφάσισαν να διακόψουν την κύηση αφού εκτιμήθηκε ότι το μωρό παρουσίαζε κάποια ανωμαλία.

Μια μικρή μελέτη στον Καναδά έδειξε ότι αγόρια που είχαν εκτεθεί σε υπερήχους ήταν πιθανότερο να καθυστερήσουν να εμφανίσουν ομιλία, όταν εκτέθηκαν σε υπερηχογράφημα σε κάποιο στάδιο της εγκυμοσύνης (Campbell 1993). Αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί.

1994 – Παρατηρήθηκε ότι νεογέννητα ποντίκια που εκτέθηκαν σε υπερήχους εμφάνισαν αιμορραγία στους πνεύμονες ως αποτέλεσμα της σπηλαίωσης (Frizzell et al. 1994). Αυτό επιβεβαιώθηκε από μεταγενέστερες μελέτες που εξέτασαν τις επιπτώσεις των υπερήχων σε νεογέννητους χοίρους (Dalecki et al. 1997).

1998 – Μια μακροπρόθεσμη μελέτη στη Σουηδία συνέκρινε άντρες οι οποίοι είχαν γεννηθεί από το 1973 έως το 1978 (7000 από αυτούς είχαν εκτεθεί σε υπέρηχους, ενώ 170.000 δεν είχαν εκτεθεί). Οι εκτεθειμένοι σε υπερήχους άνδρες ήταν πιθανότερο να είναι αριστερόχειρες (32% περισσότεροι από το αναμενόμενο). Στο μέσο όρο του πληθυσμού μόνο το 9% των ανδρών αναμένεται να είναι αριστερόχειρες (Kieler et al, 1998). Τα αποτελέσματα οδηγούν στην εκτίμηση ότι κάποιοι από τους άντρες που αναμενόταν να είναι δεξιόχειρες στην πραγματικότητα εξελίχθηκαν σε αριστερόχειρες. Παρ’ όλο που το να είναι κανείς αριστερόχειρας μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογικό, η ανησυχία προκύπτει από το γεγονός ότι ένας άνθρωπος προορισμένος να γίνει δεξιόχειρας, μπορεί να γίνει αριστερόχειρας αν υπάρξει ελάχιστη βλάβη στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλό του. Και πάλι, αυτή η έρευνα βασίζεται στη χρήση παλαιότερων μηχανημάτων που είχαν πολύ χαμηλότερη ισχύ εκπομπής από τα σημερινά μηχανήματα.

2002 – Μετα-ανάλυση όλων των διαθέσιμων ερευνών για τη συνήθη χρήση υπερηχογραφημάτων κατά τα ΠΡΩΤΑ στάδια της εγκυμοσύνης έδειξε ότι ενδέχεται να έχουν τα εξής οφέλη: να δίνουν στο γυναικολόγο τη δυνατότητα να προσδιορίσει την ημερομηνία γέννησης του μωρού αν η γυναίκα δεν είναι σίγουρη, να διαπιστώνει τις περιπτώσεις πολύδυμης κύησης νωρίτερα από το αναμενόμενο, καθώς και να ανιχνεύει κάποιες ανωμαλίες σε μερικά αγέννητα μωρά σε χρόνο στον οποίο είναι δυνατή η διακοπή της κύησης. Ωστόσο, άλλα οφέλη είναι λιγότερο ξεκάθαρα και δεν έχουμε καλή γνώση των σωματικών κινδύνων, όπως και του κινδύνου διακοπής της κύησης ενός υγιούς μωρού όταν ο ειδικός ιατρός λανθασμένα διέγνωσε κάποια ανωμαλία (Neilson 2002).

Μετα-ανάλυση όλων των διαθέσιμων ερευνών για τη συνήθη χρήση υπερηχογραφημάτων και εξετάσεων Doppler κατά τα ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ στάδια της εγκυμοσύνης καταλήγει στο ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι τα υπερηχογραφήματα αυτά βελτιώνουν την υγεία και την ευεξία των μητέρων ή των μωρών (Bricker et al 2002).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, οι γυναικολόγοι πιστεύουν πως τα υπερηχογραφήματα είναι ασφαλή, αλλά αυτό δεν είναι εντελώς σίγουρο. Κατά γενική ομοφωνία τα υπερηχογραφήματα μπορούν να είναι χρήσιμα αν υπάρχει ιατρικός λόγος για τη χρήση τους, αλλά τα οφέλη των υπερηχογραφημάτων «ρουτίνας» δεν έχουν αποδειχθεί.

Κόστος και αποτελεσματικότητα

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα υπερηχογραφήματα μπορούν να είναι εξαιρετικά χρήσιμα αν μια γυναίκα βιώνει προβλήματα υγείας. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η χρήση των υπερηχογραφημάτων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει αυξηθεί δραματικά, καθώς οι γυναικολόγοι ζητούν περισσότερα υπερηχογραφήματα «ρουτίνας» και οι γονείς έχουν περισσότερο την τάση να επιθυμούν υπερηχογράφημα (ως ένα είδος οπτικού καθησυχασμού). Άλλοι παράγοντες που συνεισέφεραν σε αυτή τη σημαντική αύξηση συμπεριλαμβάνουν ανησυχίες ποινικής διώξεως (από φόβο μήπως δεν εντοπιστεί ένα μωρό με ανωμαλία), καθώς και περιπτώσεις στις οποίες οι γονείς επιθυμούν μία "φωτογραφία" του αγέννητου μωρού τους. Ακριβώς η ευρεία χρήση των υπερηχογραφημάτων (για λόγους «συνήθους πρακτικής») και η χρήση τους για μη ιατρικούς λόγους (όπως είναι η ανίχνευση του φύλου του μωρού ή για συναισθηματικό καθησυχασμό) είναι που προκαλεί τις περισσότερες συζητήσεις (σε επιστημονικό επίπεδο).

Ο ορισμός ενός βάσιμου (δηλ. δικαιολογημένου) συνήθους ελέγχου έχει ως εξής:

«…ότι έχει την δυνατότητα να ανιχνεύσει παθήσεις οι οποίες δύνανται να θέσουν σε κίνδυνο το μωρό και/ή τη μητέρα και οι οποίες δεν θα είχαν ανιχνευθεί απαραίτητα με χρήση άλλων μέσων (όπως η σωματική εξέταση ή η εξέταση αίματος). Τα ευρήματα ενός συνήθους ελέγχου πρέπει να καθιστούν δυνατές μεταγενέστερες παρεμβάσεις ή χειρισμούς που θα βελτιώνουν την υγεία και την ευεξία του μωρού και/ή της μητέρας.»

Μέχρι τώρα, η συνήθης χρήση των υπερηχογραφημάτων δεν έχει αποδειχθεί ωφέλιμη και δεν βελτιώνει την υγεία και την ευεξία των μητέρων και των μωρών. Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί ότι αυξάνει τις ανησυχίες των γονέων για το υπόλοιπο της εγκυμοσύνης (αν ανιχνευθεί κάποιο πιθανό πρόβλημα) και συχνά ενθαρρύνει τους γυναικολόγους να παρεμβαίνουν σε περιπτώσεις που δεν είναι απαραίτητο.

Η διενέργεια υπερηχογραφικών ελέγχων αποτελεί πια μια μεγάλη αγορά. Την δεκαετία του ’70 μόνο περίπου 10 έως 20% των εγκύων γυναικών υποβάλλονταν σε υπερηχογραφήματα, γενικά όταν υπήρχαν υποψίες για κάποιο πρόβλημα υγείας. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’80 έγινε πλέον πολύ αποδεκτό ότι σχεδόν όλες οι έγκυοι γυναίκες θα κάνουν τουλάχιστον 1 σύνηθες υπερηχογράφημα (συνήθως μεταξύ της 18ης και 20ής εβδομάδος για των εντοπισμό ανωμαλιών), καθώς και επιπρόσθετα υπερηχογραφήματα αν προέκυπταν προβλήματα. Μια έρευνα γονέων στην Αυστραλία το 1994 ανέφερε ότι το 99,5% των εγκύων γυναικών είχαν κάνει τουλάχιστον 1 υπερηχογράφημα. Τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά την εμφάνιση των γενετικών ελέγχων (ιδιαίτερα της αυχενικής διαφάνειας), δεν είναι ασύνηθες για τις γυναίκες να κάνουν 2, 3, 4 (ή περισσότερα) υπερηχογραφήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους. Η ανησυχία τώρα προκύπτει από το γεγονός ότι τα υπερηχογραφήματα χρησιμοποιούνται σε υπερβολικό βαθμό και με υψηλό κόστος του φορολογουμένου.

Στην Αυστραλία, περισσότερο από το 1/3 των δαπανών για τη μητρότητα απορροφώνται για υπερηχογραφήματα κατά την εγκυμοσύνη. Κατά το δημοσιονομικό έτος 1998-1999, η κυβέρνηση (μέσω της Medicare, οργανισμού υγείας της Αυστραλίας) δαπάνησε 38,6 εκατομμύρια δολάρια για υπερηχογραφήματα κατά την εγκυμοσύνη (σχεδόν ολόκληρο το ποσό δαπανήθηκε για υπερηχογραφήματα ρουτίνας). Συγκρίνετε αυτό με τα 27,6 εκατομμύρια δολάρια που δαπανούνται για τον τοκετό και τη φροντίδα του μωρού (συμπεριλαμβανομένων των τοκετών με επιπλοκές, των καισαρικών τομών και της φροντίδας μετά τη γέννηση) και τα 30 εκατομμύρια δολάρια που δαπανώνται σε ιατρικές επισκέψεις των εγκύων. Αυτό έχει προκαλέσει κριτικά σχόλια που αναφέρουν ότι ξοδεύουμε (στην Αυστραλία) περισσότερο για να βγάλουμε φωτογραφίες τα μωρά παρά για να τα φέρουμε στον κόσμο! Παρόμοιες τάσεις παρατηρούνται στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Από την 1η Φεβρουαρίου του 2000, η Ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Αυστραλίας άλλαξε το σύστημα καταβολής αποζημιώσεων από την Medicare προς τις εγκύους, ώστε να καλύπτουν μόνο τα υπερηχογραφήματα που γίνονται για «κλινικά σημαντικές αιτίες», και κατένειμε τους υπερηχογραφικούς ελέγχους σε 17 διαφορετικές κατηγορίες με κυμαινόμενες αποζημιώσεις ανάλογα με τη φύση του ελέγχου. Αυτό έγινε σε μια προσπάθεια να ελεγχθεί η υπέρογκη δαπάνη για υπερηχογραφήματα.

Πηγή: http://www.birth.com.au/class.asp?class=6610&page=5

Copyright 2007, Σύλλογος Προστασίας Αγέννητου Παιδιού

[yiotaki!!!!]

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΧΙΛΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΒΛΑΠΤΟΥΝ ΤΟ ΜΩΡΟ ΣΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟ ΧΕΡΙ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΝΟΥΣΑΣ ΝΑ ΤΑ ΑΠΟΦΥΓΕΙ,

ΚΑΙ ΟΜΩΣ ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΓΝΩΣΤΕΣ ΜΟΥ ΚΑΝΑΝΕ ΟΤΙ ΘΕΛΑΝΕ ΛΕΓΑΝΕ ΣΥΝΕΧΕΙΑ

"ΕΛΑ ΜΩΡΕ, Κ ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΕΙ? ΣΙΓΑ!!". ΟΤΑΝ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΤΟΥΣ ΛΕΕΙ ΝΑ ΚΟΨΟΥΝΕ ΚΑΠΟΙΑ

ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΤΕΛΕΙΩΣ ΚΑΠΟΙΕΣ ΟΥΤΕ ΚΑΝ ΤΑ ΜΕΙΩΝΟΥΝ. ΑΝ ΟΝΤΩΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΕΠΙΚΥΝΔΙΝΟ

ΤΟ ΥΠΕΡΗΧΟ ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΠΟΥΝΕ Κ ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΝΤΕ ΟΛΕΣ ΟΙ

ΚΥΟΦΟΡΟΥΣΕΣ. ΑΠΟΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΟΜΩΣ ΠΟΥ ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΔΟΙΙΣΤΑΝΤΕ ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΛΕΝΕ ΟΤΙ ΟΝΤΩΣ ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΩ ΚΑΠΟΙΕΣ ΑΛΛΕΣ ΟΧΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΠΑΡΑ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΛΕΕΙ Ο ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ ΜΑΣ. ΑΝ ΦΥΣΙΚΑ ΤΟΝ ΕΜΠΙΣΤΕΥΟΜΑΣΤΕ.ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ!

[yiotaki!!!!]

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΧΙΛΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΒΛΑΠΤΟΥΝ ΤΟ ΜΩΡΟ ΣΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟ ΧΕΡΙ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΝΟΥΣΑΣ ΝΑ ΤΑ ΑΠΟΦΥΓΕΙ,

ΚΑΙ ΟΜΩΣ ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΓΝΩΣΤΕΣ ΜΟΥ ΚΑΝΑΝΕ ΟΤΙ ΘΕΛΑΝΕ ΛΕΓΑΝΕ ΣΥΝΕΧΕΙΑ

"ΕΛΑ ΜΩΡΕ, Κ ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΕΙ? ΣΙΓΑ!!". ΟΤΑΝ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΤΟΥΣ ΛΕΕΙ ΝΑ ΚΟΨΟΥΝΕ ΚΑΠΟΙΑ

ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΤΕΛΕΙΩΣ ΚΑΠΟΙΕΣ ΟΥΤΕ ΚΑΝ ΤΑ ΜΕΙΩΝΟΥΝ. ΑΝ ΟΝΤΩΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΕΠΙΚΥΝΔΙΝΟ

ΤΟ ΥΠΕΡΗΧΟ ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΠΟΥΝΕ Κ ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΝΤΕ ΟΛΕΣ ΟΙ

ΚΥΟΦΟΡΟΥΣΕΣ. ΑΠΟΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΟΜΩΣ ΠΟΥ ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΔΟΙΙΣΤΑΝΤΕ ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΛΕΝΕ ΟΤΙ ΟΝΤΩΣ ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΩ ΚΑΠΟΙΕΣ ΑΛΛΕΣ ΟΧΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΠΑΡΑ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΛΕΕΙ Ο ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ ΜΑΣ. ΑΝ ΦΥΣΙΚΑ ΤΟΝ ΕΜΠΙΣΤΕΥΟΜΑΣΤΕ.ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ!

[yiotaki!!!!]

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΧΙΛΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΒΛΑΠΤΟΥΝ ΤΟ ΜΩΡΟ ΣΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟ ΧΕΡΙ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΝΟΥΣΑΣ ΝΑ ΤΑ ΑΠΟΦΥΓΕΙ,

ΚΑΙ ΟΜΩΣ ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΓΝΩΣΤΕΣ ΜΟΥ ΚΑΝΑΝΕ ΟΤΙ ΘΕΛΑΝΕ ΛΕΓΑΝΕ ΣΥΝΕΧΕΙΑ

"ΕΛΑ ΜΩΡΕ, Κ ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΕΙ? ΣΙΓΑ!!". ΟΤΑΝ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΤΟΥΣ ΛΕΕΙ ΝΑ ΚΟΨΟΥΝΕ ΚΑΠΟΙΑ

ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΤΕΛΕΙΩΣ ΚΑΠΟΙΕΣ ΟΥΤΕ ΚΑΝ ΤΑ ΜΕΙΩΝΟΥΝ. ΑΝ ΟΝΤΩΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΕΠΙΚΥΝΔΙΝΟ

ΤΟ ΥΠΕΡΗΧΟ ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΠΟΥΝΕ Κ ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΝΤΕ ΟΛΕΣ ΟΙ

ΚΥΟΦΟΡΟΥΣΕΣ. ΑΠΟΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΟΜΩΣ ΠΟΥ ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΔΟΙΙΣΤΑΝΤΕ ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΛΕΝΕ ΟΤΙ ΟΝΤΩΣ ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΩ ΚΑΠΟΙΕΣ ΑΛΛΕΣ ΟΧΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΠΑΡΑ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΛΕΕΙ Ο ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ ΜΑΣ. ΑΝ ΦΥΣΙΚΑ ΤΟΝ ΕΜΠΙΣΤΕΥΟΜΑΣΤΕ.ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ!

[yiotaki!!!!]

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΧΙΛΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΒΛΑΠΤΟΥΝ ΤΟ ΜΩΡΟ ΣΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟ ΧΕΡΙ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΝΟΥΣΑΣ ΝΑ ΤΑ ΑΠΟΦΥΓΕΙ,

ΚΑΙ ΟΜΩΣ ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΓΝΩΣΤΕΣ ΜΟΥ ΚΑΝΑΝΕ ΟΤΙ ΘΕΛΑΝΕ ΛΕΓΑΝΕ ΣΥΝΕΧΕΙΑ

"ΕΛΑ ΜΩΡΕ, Κ ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΕΙ? ΣΙΓΑ!!". ΟΤΑΝ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΤΟΥΣ ΛΕΕΙ ΝΑ ΚΟΨΟΥΝΕ ΚΑΠΟΙΑ

ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΤΕΛΕΙΩΣ ΚΑΠΟΙΕΣ ΟΥΤΕ ΚΑΝ ΤΑ ΜΕΙΩΝΟΥΝ. ΑΝ ΟΝΤΩΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΕΠΙΚΥΝΔΙΝΟ

ΤΟ ΥΠΕΡΗΧΟ ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΠΟΥΝΕ Κ ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΝΤΕ ΟΛΕΣ ΟΙ

ΚΥΟΦΟΡΟΥΣΕΣ. ΑΠΟΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΟΜΩΣ ΠΟΥ ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΔΟΙΙΣΤΑΝΤΕ ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΛΕΝΕ ΟΤΙ ΟΝΤΩΣ ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΩ ΚΑΠΟΙΕΣ ΑΛΛΕΣ ΟΧΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΠΑΡΑ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΛΕΕΙ Ο ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ ΜΑΣ. ΑΝ ΦΥΣΙΚΑ ΤΟΝ ΕΜΠΙΣΤΕΥΟΜΑΣΤΕ.ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ!

[mairoula]

και για μένα κορίτσια το πιο βασικό είναι να εμπιστεύεσαι τον γυναικολόγο σου και τον εμβρυολόγο σου! Και πάλι όμως θα επιμείνω ότι η δίδυμη κύηση θέλει μια επιπλέον προσοχή και για τα παιδιά και για την μαμά. Και εμπάση περιπτώσει ο υπέρηχος δεν δείχνει μόνο την ανάπτυξη του παιδιού, δείχει και την κατάσταση της μητέρας, αυτό και αν είναι! Τέλος, όσον αφορά την ακτινοβολία και εγώ ρώτησα γιατί φοβόμουν παράλληλα μην κάνω κακό στα παιδιά μου και με διαβεβαίωσαν ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.