Το Γυναικειο Ζητημα

[manoyla]

Ο μύθος της ισότητας

Ποια ισότητα;

Κάθε χρόνο, στις 8 του Μάρτη, ο τύπος και τα μεγάλα κόμματα καταπιάνονται με το θέμα της ισότητας ανδρών και γυναικών. Παρουσιάζουν γυναίκες γιατρούς, δικηγόρους, επιχειρηματίες, βουλευτές και κάθε είδους πλούσιες επιτυχημένες επαγγελματίες, για να αποδείξουν, ότι η ισότητα των δυο φύλων είναι σήμερα γεγονός. Για να μην φανούν υπερβολικοί, αναφέρουν ότι υπάρχουν ακόμα κάποια "προβληματάκια". Για παράδειγμα, οι γυναίκες βουλευτές είναι λιγότερες από τους άντρες βουλευτές, οι γυναίκες επιχειρηματίες δυσκολεύονται λίγο περισσότερο από τους άντρες συναδέλφους τους να κατακτήσουν το υψηλόβαθμο πόστο τους στην επιχείρηση που δουλεύουν κλπ. Ωστόσο τα προβλήματα αυτά δεν είναι σημαντικά - λένε. Οι γυναίκες κερδίζουν έδαφος μέρα με τη μέρα και η ισότητα είναι στην ουσία κατακτημένη.

Αν αυτό είναι αλήθεια, τότε για ποια ισότητα μιλάνε;

Η μόνη ισότητα που έχει κατακτηθεί σήμερα, είναι η ισότητα των δυο φύλων μέσα στα πλούσια στρώματα. Είναι η ισότητα στην εκμετάλλευση. Άνδρες και γυναίκες στο κοινοβούλιο έχουν ίσα δικαιώματα να περάσουν μέτρα λιτότητας. Άνδρες και γυναίκες επιχειρηματίες έχουν ίσα δικαιώματα να πληρώνουν με μισθούς πείνας τους υπαλλήλους τους, να τους απολύουν, να τους εργοδοτούν στη βάση της ημιαπασχόλησης, των εξαμηνιαίων ή ετήσιων συμβάσεων, και να κερδίζουν δισεκατομμύρια.

Τι γίνεται όμως με την συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών; Τις γυναίκες των μεσαίων και φτωχών στρωμάτων; Τις εργαζόμενες και τις νοικοκυρές; Τις γυναίκες που δεν κάνουν καριέρα, που δεν έχουν οικιακή βοηθό, που μοχθούν για να τα βγάλουν πέρα στη ζωή τους, και τόσες άλλες που δεν μοιάζουν με την κυρία Βαρδυνογιάννη ή με τη διευθύντρια της τράπεζας; Πόσο τις αγγίζει η σημερινή "ισότητα"; Πόσο αγγίζει η σημερινή ισότητα τους φτωχούς του πλανήτη μας, που είναι στο 70% γυναίκες;

Μισθοδοσία και επαγγελματικές προοπτικές

"Ίση αμοιβή για εργασία ίδιας αξίας" ήταν ένα από τα αιτήματα του γυναικείου - και εργατικού - κινήματος από τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα, όταν ο μισθός μιας γυναίκας οριζόταν σύμφωνα με το νόμο περίπου στο 1/4 με 1/5 του μισθού ενός άντρα.

Ενάμιση αιώνα αργότερα, μετά από μια σειρά μεγάλων αγώνων, οι νόμοι άλλαξαν, διακηρύττοντας την εξίσωση των αντρικών και γυναικείων μισθών. Ωστόσο, η νομοθετική αλλαγή δεν έγινε και πραγματικότητα. Το 1997 το Διεθνές Γραφείο Εργασίας διαπίστωνε ότι "αν συνεχίσουμε με τους ίδιους ρυθμούς, θα χρειαστούμε ακόμα 475 χρόνια για να επιτευχθεί η πλήρης ισότητα αμοιβών" (Καθημερινή, 08.03.1997). Καθώς:

==> Οι γυναίκες πραγματοποιούν τα 75% της παγκόσμιας εργασίας. Κι όμως λαμβάνουν μόνο το 25%των μισθών.

==> Στην Ε.Ε. ο μισθός των γυναικών είναι κατά μέσο όρο 20-30% χαμηλότερος από το μισθό των αντρών

==> Ειδικά στις χώρες της Νότιας Ευρώπης (συμπεριλαμβανομένου και της Ελλάδας) η διαφορά αυτή φτάνει στο 40-50%. Δηλαδή, για κάθε 100.000 που κερδίζει ένας άντρας, για την ίδια δουλειά, μια γυναίκα κερδίζει 50 με 60 χιλιάδες δραχμές.

Οι γυναίκες των μεσαίων και φτωχότερων στρωμάτων δεν λαμβάνουν όμως μόνο μικρότερους μισθούς από τους άντρες αλλά έχουν και πιο περιορισμένες επαγγελματικές προοπτικές. Στην Ευρώπη για παράδειγμα το 80% των γυναικών απασχολείται στον τομέα των υπηρεσιών που καταλαμβάνει θέσεις σε κατώτερες βαθμίδες - και οι μισές από τις γυναίκες αυτές είναι χαμηλόμισθες. Εξαίρεση στην κατάσταση αυτή δεν αποτελεί ούτε ο δημόσιος τομέας. Στην Ελλάδα, 60-70% των εργαζομένων στις δημόσιες υπηρεσίες είναι γυναίκες. Όμως σύμφωνα με ομολογία της υπουργού ανάπτυξης, Βάσω Παπανδρέου, μόνο το 4-5% των γυναικών καταλαμβάνει κάποιο διευθυντικό πόστο.

Ανεργία

Όποτε υπάρχει ανεργία, οι γυναίκες είναι οι πρώτες που μένουν χωρίς δουλειά. Όταν για παράδειγμα ξέσπασε η οικονομική κρίση στην Ταϊλάνδη το 1998, απολύθηκαν 2 εκατομμύρια εργαζόμενοι. Το 80% των απολυθέντων ήταν γυναίκες (Le Monde Diplomatique,18.06.2000). Δεν χρειάζεται όμως να κοιτάξουμε για κραχ και μεγάλες οικονομικές κρίσεις για να διαπιστώσουμε ότι η ανεργία είναι γένους θηλυκού.

Στην Ε.Ε:

==> μόνο το 51% των γυναικών έχει εργασία έναντι του 71% των αντρών. (Ελευθεροτυπία, 05.03.2000).

Χειρότερη είναι η κατάσταση των γυναικών στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου:

==> Το ποσοστό ανεργίας των γυναικών σε χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία φτάνει μέχρι και 90% παραπάνω από αυτό των ανδρών.

Συγκεκριμένα στην Ελλάδα:

==> Το 70% των ανέργων μακράς διαρκείας είναι γυναίκες.

==> Ακόμα και οι γυναίκες με επιστημονική μόρφωση πλήττονται από την ανεργία σε ποσοστό 76% περισσότερο από τους άντρες.

==> Αν δούμε την ανεργία στην Ελλάδα συνολικά, αποδεικνύεται ότι μια γυναίκα σε εργάσιμη ηλικία έχει διπλάσιες πιθανότητες από έναν άντρα να μείνει άνεργη, καθώς τη στιγμή που 64% των ανδρών είναι οικονομικά ενεργοί το αντίστοιχο ποσοστό για τις γυναίκες είναι μόνο το 35,5%.(Καθημερινή, 05.02.97 και Ελευθεροτυπία, 05.03.2000)

Η ανισότητα αυτή έχει και την "θεωρητική" της συμπληρωματική δικαιολόγηση. Το Κέντρο Οικονομικών και Πολιτικών Ερευνών του Λονδίνου μετά από μια έρευνα για τη γυναικεία ανεργία (Καθημερινή 17.03.2000) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πράγματι η ανεργία επηρεάζει την πορεία ισότητας των δυο φύλων αλλά εξυπηρετεί το γενικό καλό, καθώς οι γυναίκες έχουν έτσι το χρόνο να φροντίζουν το σπίτι τους και τα παιδιά τους!Η αλήθεια είναι βέβαια λίγο διαφορετική. Η γυναικεία ανεργία εξυπηρετεί πράγματι κάποιο "γενικό καλό". Όχι όμως της οικογένειας ή των παιδιών.

Οι γυναίκες δημιουργούν μεγαλύτερα προβλήματα στους εργοδότες τους από τους άντρες. Παίρνουν άδειες εγκυμοσύνης και γονικές άδειες. Δεν είναι εύκολα διατεθειμένες να δουλέψουν παραπάνω ώρες καθώς έχουν παιδιά να φροντίσουν. Η επιπρόσθετη οικιακή εργασία τις κουράζει και τις κάνει λιγότερο αποδοτικές. Λόγω της οικογένειάς τους, δεν ενδιαφέρονται και πολύ να κάνουν καριέρα, και γι' αυτό δεν αφοσιώνονται το ίδιο στη δουλειά τους όπως οι άνδρες. Και τέλος, συνταξιοδοτούνται νωρίτερα από τους άντρες συναδέλφους τους. Έτσι, όταν ένας εργοδότης έχει να επιλέξει ανάμεσα σε έναν άντρα και μια γυναίκα, που έχουν λίγο πολύ τα ίδια προσόντα, είναι φυσικό να επιλέξει τον άντρα. Αυτό του υπαγορεύει το "γενικό καλό" της επιχείρησής του και των τραπεζικών του λογαριασμών.

Βέβαια, όταν αυτό το "γενικό καλό" δεν αφορά μόνο έναν εργοδότη, αλλά το σύνολο της εργοδοσίας, ονομάζεται "γενικό καλό" της οικονομίας. Και το "γενικό καλό" της οικονομίας προστατεύεται από τους διάφορους οργανισμούς και συνδέσμους των εργοδοτών καθώς και από το κράτος. Πώς μπορούν όμως αυτοί να προστατέψουν το "γενικό καλό" της οικονομίας από τις γυναίκες; Πρέπει να ανακαλύψουν μια δικαιολογία. Ένα ωραίο και πειστικό παραμύθι. Και το παραμύθι λέει: "Μέσα στην κοινωνία μας, άντρες και γυναίκες έχουν διαφορετικούς ρόλους. Ο ρόλος του άντρα είναι να κερδίζει το ψωμί της οικογένειας, ο ρόλος της γυναίκας είναι να φροντίζει το σπίτι και τα παιδιά της. Άλλωστε μέσα στους αιώνες αυτή ήταν πάντα η δουλειά της γυναίκας και αυτό δεν είναι τυχαίο, γιατί αυτή είναι και η φυσική της κλίση. Γι' αυτό όποια γυναίκα δεν έχει πραγματική ανάγκη να δουλέψει πρέπει να μένει σπίτι της και να μην εγκαταλείπει τον παραδοσιακό της ρόλο. "

Ας δούμε τώρα και πώς διηγείται το παραμύθι το Κέντρο Οικονομικών και Πολιτικών Ερευνών του Λονδίνου: " Αν καταργούταν οι διακρίσεις των δυο φύλων στην δουλειά, αυτό θα ήταν καλό για τις γυναίκες, όχι όμως και για το γενικό καλό. Η εξίσωση ανδρών και γυναικών θα σήμαινε και ανάλογη πορεία των δυο φύλων στο χώρο εργασίας, περισσότερο χρόνο στη δουλειά και για τους δυο. Και τότε ποιος θα αναλάμβανε τις ευθύνες του σπιτιού και των παιδιών; Η επένδυση που έχει κάνει η κοινωνία στις γυναίκες, αναθέτοντάς τους αυτές τις ευθύνες, θα εξανεμιζόταν και το κόστος θα ήταν μεγαλύτερο από τα οφέλη που θα απεκόμιζε απασχολώντας τις σε άλλους τομείς." (Καθημερινή, 17.03.2000) Παρόμοιες δικαιολογίες ακούμε και όταν παρουσιάζονται τα επίσημα στοιχεία τις θέσεις μερικής απασχόλησης, καθώς η πλειοψηφία τους καταλαμβάνεται από γυναίκες.

Συγκεκριμένα:

==> 85% των θέσεων μερικής απασχόλησης, με περιορισμένη ασφάλεια και μειωμένες επαγγελματικές προοπτικές στην Ε.Ε. καταλαμβάνεται από γυναίκες

==> και από το σύνολο των εργαζόμενων γυναικών της Ε.Ε. το 35% απασχολείται μερικώς έναντι ενός ποσοστού 6% των εργαζόμενων ανδρών. (Ελευθεροτυπία, 5.03.2000)

Ακούμε λοιπόν να λέγεται ότι οι γυναίκες επιλέγουν την μερική απασχόληση καθώς αυτή ταιριάζει καλύτερα με το ρόλο τους ως μητέρες και νοικοκυρές. Ωστόσο δεν ακούμε ποτέ να λέγεται ότι η πλειοψηφία των γυναικών που "επιλέγει" την ημιαπασχόληση έχει να επιλέξει ανάμεσα σε αυτή και την ανεργία. Υπήρχαν ωστόσο εποχές που η γυναικεία εργασία αντιμετωπιζόταν "θετικότερα". Κατά τη διάρκεια των δυο παγκόσμιων πολέμων για παράδειγμα και την περίοδο που ακολούθησε, οι γυναίκες ωθούνταν να βγουν στην παραγωγή. Προσλαμβάνονταν ακόμα και σε δουλειές που μέχρι τότε θεωρούταν αποκλειστικά αντρικές. Η έλλειψη αντρικού εργατικού δυναμικού καθιστούσε απολύτως απαραίτητη την συμμετοχή τους στην παραγωγή καθώς δεν υπήρχε άλλος τρόπος να συνεχίσει να κινείται η οικονομία και φυσικά να ρέουν τα κέρδη της αστικής τάξης.

Το ίδιο συνέβαινε και κάθε φορά που η οικονομία είχε ανάγκη από φτηνό εργατικό δυναμικό. Οι γυναίκες καθώς αμειβόταν λιγότερο από τους άντρες είχαν την προτίμηση των εργοδοτών. Η γυναικεία εργασία χρησιμοποιούταν μάλιστα με τρόπο ώστε να ρίξουν τα επίπεδα των ανδρικών μισθών. Όποιος άντρας ήθελε να δουλέψει έπρεπε αποδεχτεί χαμηλότερο μισθό από το κανονικό αλλιώς η δουλειά του θα καταλαμβανόταν από γυναίκα. Με δυο λόγια η γυναίκα στον καπιταλισμό είναι σαν ένα μπαλάκι του πινγκ-πονγκ. Ανάλογα με τις "ανάγκες" της αγοράς, πετιέται μέσα ή έξω από την παραγωγή. Για να μην της κακοφανεί και αντιδράσει ένα παραμύθι είναι πάντα έτοιμο για να δικαιολογήσει την κίνηση των παιχτών.

Η γυναίκα στην οικογένεια

Η ζωή μιας super-woman

Η είσοδος της στην αγορά εργασίας μετέτρεψε τη σημερινή γυναίκα σε γυναίκα - υπεράνθρωπο. Αν κοιτάξουμε προσεχτικά την καθημερινή ζωή μιας εργαζόμενης με οικογένεια θα δούμε ότι ο χαρακτηρισμός αυτός κάθε άλλο παρά υπερβολικός είναι, καθώς η εργασία έξω από το σπίτι δεν την απάλλαξε από τα παραδοσιακά της "καθήκοντα". Μια τυπική γυναίκα σήμερα έχει να ανταποκριθεί σε τρεις ρόλους: της εργαζόμενης, της νοικοκυράς και της παιδαγωγού. Γυρνώντας από τη δουλειά στο σπίτι έχει να κάνει το νοικοκυριό και να ασχοληθεί με τα παιδιά της. Την ίδια στιγμή ο άντρας της, στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, ξεκουράζεται. Και οι δυο δουλεύουν, και οι δυο φέρνουν στο σπίτι χρήματα. Ωστόσο η συμμετοχή του άντρα στα οικιακά είναι ελάχιστη για να μην πούμε την πικρή αλήθεια ανύπαρκτη. Ακόμα και στη βόρεια Ευρώπη, όπου γυναίκες και άντρες είναι θεωρητικά περισσότερο εξισωμένοι, μια έρευνα της γαλλικής εφημερίδας Le Monde Diplomatique αποδεικνύει ότι η συμμετοχή του άντρα στις δουλειές του σπιτιού φτάνει στην καλύτερη περίπτωση το 25% της συνολικής οικιακής εργασίας. Και όταν μιλάμε για οικιακή εργασία από την πλευρά των ανδρών δεν πρόκειται για καθάρισμα ή μαγείρεμα, αλλά για ψώνια, επισκευές και μαστορέματα ή την οργάνωση των οικονομικών του σπιτιού.

Ακόμα και άντρες που θεωρητικά είναι υπέρ του να μοιράζονται οι δουλειές στο σπίτι και μιλούν ενάντια στη γυναικεία καταπίεση, στη πλειοψηφία τους, δεν βοηθούν πραγματικά τις γυναίκες τους. Συνήθως προτιμούν να επαναπαύονται με το γεγονός ότι αυτοί "δεν ξέρουν" να κάνουν το ένα ή το άλλο, ή με το γεγονός ότι η γυναίκα τους δεν ζητά διαρκώς τη συμμετοχή τους στα οικιακά. Ο Λένιν σε ένα διάλογο του με την Κλάρα Τσέτκιν έλεγε για αυτούς τους άντρες:

"οι άντρες παρακολουθούν αδιάφοροι πώς οι γυναίκες φθείρονται με τις μικροδουλειές στο νοικοκυριό του σπιτιού, που είναι δουλειά μονότονη, εξαντλητική και που καταβροχθίζει το χρόνο και τις δυνάμειςΕλάχιστοι άντρες, ακόμα και προλετάριοι, σκέπτονται πόσο μπορούν να αλαφρώσουν από τα βάρη και τις φροντίδες τις γυναίκες [] αν έτρεχαν να συνδράμουν στη "γυναικεία δουλειά". Αλλά όχι, γιατί αυτό αντίκειται, βλέπετε στα "δικαιώματα και την αξιοπρέπεια του άντρα". Ο άντρας θέλει να έχει την ανάπαυση και την άνεσή του. Σπιτική ζωή της γυναίκας είναι να θυσιάζει τον εαυτό της για χιλιάδες τιποτένια μικροπράγματα. Το παλιό δικαίωμα κυριαρχίας του άντρα εξακολουθεί να ζει με συγκαλυμμένη μορφή" (Κλάρα Τσέτκιν: Σημειοματάριο)

Αυτή η κατάσταση συνεχίζει σήμερα να θεωρείται φυσιολογική. Τη βλέπουμε παντού γύρω μας. Στο πρόσωπο της μητέρας, της θείας, της γιαγιάς, της γνωστής και της γειτόνισσαςπου μέσα στην καθημερινή τους ρουτίνα και το άγχος να προλάβουν όλες τις δουλειές, συνήθως δεν προλαβαίνουν ούτε να σκεφτούν γιατί πρέπει να τα κάνουν όλα μόνες τους ούτε να παραπονεθούν στο σύζυγό τους που δεν τις βοηθά. Και σαν να μην είναι αυτό αρκετό έχουν συχνά να ακούσουν και την επίπληξη του συζύγου τους όταν το φαγητό δεν είναι έτοιμο στην ώρα του, ή όταν το πουκάμισό του δεν είναι σιδερωμένο - ο ίδιος ούτε που φαντάζεται ότι θα μπορούσε να το σιδερώσει μόνος του.

Η ισότητα ανδρών και γυναικών φαίνεται τελικά να είναι μονόπλευρη. Απαιτεί από τις γυναίκες να αναλάβουν ρόλους παραδοσιακά αντρικούς όπως είναι η οικονομική στήριξη της οικογένειας (εξάλλου καμιά φτωχή ή μικρομεσαία οικογένεια δεν θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα χωρίς ένα δεύτερο μισθό) δεν τους επιτρέπει όμως να εγκαταλείψουν τα παλιά τους "καθήκοντα". Και βέβαια δεν απαιτεί από τους άντρες να συμμετέχουν σε ρόλους παραδοσιακά γυναικείους και να βοηθήσουν τη γυναίκα τους στη πορεία της εξίσωσης. Γι' αυτό άλλωστε και ένας άντρας που καθαρίζει ή μαγειρεύει θα χλευαστεί από πολλούς για τον "ξεπεσμό" του και το χαμένο του "ανδρισμό".

Οι συνέπειες στη σχέση των δυο φύλων

Το μονόπλευρο βάρος της οικιακής εργασίας μετά από τη δουλειά έχει συνέπειες τόσο για τις γυναίκες όσο και για τη σχέση του άντρα με τη γυναίκα του.

Μια τυπική γυναίκα γύρω στα 35 με 40 έχει εξουθενωθεί πια με τη ζωή που κάνει. Συχνά παρουσιάζει νευρώσεις και κατάθλιψη. Η αυτοεκτίμησή της πέφτει κατακόρυφα, και γεμίζει ανασφάλειες. Μέσα σε όλα τα χρόνια του γάμου της δεν κατάφερε να αναπτυχθεί σαν προσωπικότητα, να αποκτήσει ασχολίες και ενδιαφέροντα - τουλάχιστον στον ίδιο βαθμό με τον άντρα της. Στις συζητήσεις της συχνά καταλήγει να μπορεί να μιλά μόνο για τα γνωστά σε αυτή πράγματα που δεν είναι άλλα από το σπίτι και τα παιδιά της, ενώ ο άντρας της μπορεί να κάνει κουβέντα για ποικίλα ζητήματα: πολιτική, οικονομία, ψάρεμα, κλπ. Η γυναίκα σπάνια κάνει όνειρα για το μέλλον. Το μέλλον της δεν πρόκειται να διαφέρει από το παρελθόν. Δεν έχει κάτι καλύτερο να περιμένει. Έτσι προτιμά να ξεχνιέται μέσα σε σαπουνόπερες και περιοδικά που μιλούν για πλούσιους πετυχημένους ανθρώπους...

Δεν είναι η έλλειψη ενδιαφέροντος που κάνει την γυναίκα των 40 έτσι. Ούτε η έλλειψη εξυπνάδας. Είναι η έλλειψη χρόνου. Όλου αυτού του χρόνου που αντί για προσωπική μόρφωση και ανάπτυξη ξοδεύεται στο σφουγγάρισμα, αντί για να βγει έξω και να συναναστραφεί με άλλους ανθρώπους πρέπει να διαβάσει μόνη της τα παιδιά, αντί να παρακολουθήσει ειδήσεις πρέπει να μαγειρέψει το βραδινό φαγητό.

Ωστόσο από αυτή την κατάσταση θύμα καταλήγει να είναι και ο άντρας, καθώς στερείται μια καλή σχέση με τη γυναίκα του. Χρόνο με το χρόνο η απόσταση στο ζευγάρι μεγαλώνει. Τα κοινά τους ενδιαφέροντα περιορίζονται. Η επικοινωνία τους μειώνεται και στη θέση της μπαίνουν οι καυγάδες. Η σχέση καταστρέφεται και οι δυο σύζυγοι αναρωτιούνται που χάθηκε ο άνθρωπος που είχαν γνωρίσει στα νιάτα τους.

Η γυναίκα νοικοκυρά.

Μία στις τέσσερις γυναίκες στην Ελλάδα δεν έχει δουλέψει ποτέ στη ζωή της, αναφέρει μια έρευνα της Ε.Ε. Ωστόσο σωστό θα ήταν αν έλεγε ότι μια στις τέσσερις γυναίκες στην Ελλάδα δεν έχει πληρωθεί ποτέ για τη δουλειά της, καθώς το ποσοστό αυτό αναφέρεται στις γυναίκες που ασχολούνται αποκλειστικά με τα οικιακά. Μια νοικοκυρά δουλεύει ολόκληρη τη μέρα, 365 μέρες το χρόνο και δεν γνωρίζει πραγματικά αργίες και διακοπές. Αν η δουλειά της αμειβόταν (σύμφωνα με Έκθεση του ΟΗΕ - 1995) θα απέδιδε κάθε χρόνο σε παγκόσμια κλίμακα το ποσό των 16τρις δολαρίων. Ωστόσο η εικόνα και η εκτίμηση που έχει η πλειοψηφία της κοινωνίας για τη νοικοκυρά είναι πολύ διαφορετική. Υπάρχουν δυο βασικά στερεότυπα για τις νοικοκυρές.

Από τη μια υπάρχει η εικόνα της αμόρφωτης γυναίκας, που κάθεται στο σπίτι και συντηρείται από τον άντρα της. Είναι το στερεότυπο της κυρά Κατίνας της γειτονιάς, που όλη τη μέρα καθαρίζει και κουτσομπολεύει. Που τα ενδιαφέροντά και η κατανόησή της περιορίζονται στα όρια του σπιτιού της. Η γυναίκα αυτή υποτιμάται και θεωρείται άνθρωπος δεύτερης κατηγορίας.

Η αλήθεια είναι ότι πολλές νοικοκυρές ανταποκρίνονται σε αυτό το στερεότυπο. Δεν φταίει όμως γι' αυτό ούτε η μόρφωσή τους, ούτε ο βαθμός της εξυπνάδα τους, αλλά η φύση της δουλειάς τους. Το νοικοκυριό δεν είναι απλά μια ολοήμερη εργασία, αλλά και μια δουλειά με μηδενική δημιουργικότητα. Η ξερή επανάληψη των καθημερινών καθηκόντων κουράζουν και εξουθενώνουν τη γυναίκα ψυχολογικά. Πόσο ζωντανός μπορεί να μένει ένας άνθρωπος όταν κάθε μέρα το μόνο που κάνει είναι να κυνηγά τη σκόνη και να μαγειρεύει; Πόσο κουράγιο έχει να αναπτύξει άλλα ενδιαφέροντα και ασχολίες; Η δημιουργικότητα βέβαια λείπει και από άλλα επαγγέλματα. Η δουλειά του βιομηχανικού εργάτη που συναρμολογεί κάθε μέρα τα ίδια εξαρτήματα στο πάγκο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί δημιουργική ή ευχάριστη. Ωστόσο το νοικοκυριό διαφέρει από τα υπόλοιπα επαγγέλματα, γιατί κρατά τη γυναίκα κλεισμένη μέσα στο σπίτι και το μικρόκοσμο της γειτονιάς. Ο εργαζόμενος πηγαίνοντας στη δουλειά, συναντά μια σειρά από ανθρώπους. Μπορεί να συζητήσει μαζί τους, να ακούσει και να δει πέντε πράγματα παραπάνω. Αντιθέτως, η μόνη κοινωνική επαφή της νοικοκυράς είναι οι γειτόνισσές της, που η ζωή τους δεν διαφέρει ουσιαστικά από τη δική της. Έτσι ενώ ένας εργαζόμενος μπορεί να μιλά για τα μέτρα λιτότητας, που είχαν ως αποτέλεσμα να απολυθούν συνάδελφοί του, ενώ μπορεί να μιλά για τη νέα τεχνολογία και τους υπολογιστές που εισήχθηκαν στο χώρο εργασίας του, να οργανώνεται σε σωματεία και να κατεβαίνει σε απεργίες, η νοικοκυρά δεν μπορεί παρά να αναλώνεται σε συζητήσεις για μάρκες απορρυπαντικών και νέες συνταγές γλυκών. Τα ταλέντα της, οι κλίσεις της, η προσωπικότητά της καταλήγουν να χάνονται μέσα σε συνταγές μαγειρικής και ξεσκονόπανα.

Το δεύτερο στερεότυπο δεν διαφέρει ουσιαστικά από το πρώτο. Πρόκειται απλά για μια ωραιοποιημένη εικόνα που κάνει τη μειονεκτική θέση της νοικοκυράς να μοιάζει με προτέρημα, την αγγαρεία του σπιτιού με τέχνη και την ανάλωση της γυναίκας στις καθημερινές οικιακές εργασίες με αρετή. Πρόκειται για το στερεότυπο της "καλής" νοικοκυράς. Ο ρόλος της μέσα στην οικογένεια και το σπίτι εξαίρεται. Από σκλάβα του σπιτιού μετονομάζεται σε "κυρά" του. "Δεν είναι θυσία αυτό που κάνεις" - της λένε. "Ο ρόλος αυτός μέσα σε μια οικογένεια είναι απαραίτητος. Κάποιος πρέπει να κάθεται στο σπίτι. Κάποιος πρέπει να το φροντίζει. Και η πιο κατάλληλη γι' αυτό είσαι εσύ. Κανείς δεν θα τα κατάφερνε άλλωστε τόσο καλά όσο εσύ. Πρέπει να νιώθεις ευχαριστημένη και ευτυχισμένη με αυτόν σου το ρόλο." Και η νοικοκυρά μαθαίνει έτσι να είναι ευχαριστημένη και υπερήφανη με τη μαγειρική της τέχνη, την καθαριότητα του σπιτιού της, τις σχολικές επιδόσεις των παιδιών της, την επαγγελματική επιτυχία του άντρα της κοκ. Με τον εαυτό της όμως ποτέ. Πάντα παίζει το δεύτερο ρόλο μέσα στην οικογένεια. Πάντα φροντίζει άλλους, πάντα τους στηρίζει στο κυνήγι των ονείρων και των φιλοδοξιών τους. Η ίδια όμως δεν έχει δικά της όνειρα και φιλοδοξίες. Η ίδια δεν γίνεται ευτυχισμένη μέσα από τον εαυτό της αλλά μέσα από την υπηρέτηση των δικών της ανθρώπων. Η ευτυχία της είναι με δυο λόγια η ευτυχία ενός πιστού υπηρέτη.

Αν ο θεσμός της νοικοκυράς ήταν πράγματι τόσο απαραίτητος και σεβαστός, όπως μας διηγούνται οι διάφοροι αστοί κοινωνιολόγοι και πολιτικοί, η νοικοκυρά δεν θα τύγχανε της μεταχείρισης που τυγχάνει:

Η νοικοκυρά είναι για την πολιτεία αόρατη. Το κράτος πρόνοιας της αγνοεί εντελώς. Την αφήνει ανασφάλιστη και χωρίς σύνταξη. Σε ολόκληρη τη ζωή της την αντιμετωπίζει όχι ως πρόσωπο ξεχωριστό αλλά σαν εξάρτημα του συζύγου της. Και αυτό μπορεί να μην είναι τόσο δραματικό - όχι όμως και σωστό - αν το ζευγάρι δεν έχει προβλήματα. Αν έχει, τότε η νοικοκυρά μένει αβοήθητη μέσα στη σχέση. Είναι οικονομικά εξαρτημένη από το σύζυγό της. Συχνά δεν έχει τα μέσα ούτε να τον χωρίσει. Αλλά ακόμα και αν το κάνει πώς θα μπορέσει να επιβιώσει όταν το μόνο που έχει μάθει να κάνει είναι το νοικοκυριό; Για να μην θυμηθούμε το πόσες πιθανότητες έχει έτσι κι αλλιώς ως γυναίκα να βρει σήμερα μια θέση εργασίας.

Ζητάμε:

==> Ίση μοιρασιά της οικιακής εργασίας από άντρες και γυναίκες

==> Μείωση του ωραρίου εργασίας, χωρίς μείωση αποδοχών για να εξαλειφθεί η ανεργία και να δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας σε συνδυασμό με ίσες ευκαιρίες για άντρες και γυναίκες στη δουλειά.

==> Κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης που να βοηθούν νοικοκυρές που θέλουν να μπουν στην αγορά εργασίας.

==> Παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς σε κάθε γειτονιά και σε ολοήμερη βάση, για τη διευκόλυνση των εργαζόμενων γυναικών

==> Αλλά και γονικές άδειες 5ετίας (δηλαδή μέχρι το παιδί να πάει σχολείο) για έναν από τους δυο γονείς, αν επιθυμεί να μεγαλώσει ο ίδιος το παιδί του και χωρίς να χάνει τη θέση εργασίας του. (Ειδικά για τις γυναίκες που σταματούν τη δουλειά τους για κάποιο χρονικό διάστημα για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, έχει αποδειχθεί ότι η επανείσοδός τους στην αγορά εργασίας είναι σήμερα στη ουσία αδύνατη.)

==> Σύνταξη και κοινωνική ασφάλιση των νοικοκυρών.