Εκτέλεση της Αναζήτησης

Αν και η κοινή αίσθηση είναι ότι η υπογονιμότητα οφείλεται στις γυναίκες, εντούτοις, η ανδρική υπογονιμότητα υπολογίζεται στο 40-50% των συνολικών περιπτώσεων, ενώ στο 20% των υπογόνιμων ζευγαριών, ο αποκλειστικός υπαίτιος είναι η ανδρική υπογονιμότητα. Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια όλο και πιο οργανωμένη διερεύνηση των αιτιών της ανδρικής υπογονιμότητας. Η διαταραχή στην ανδρική γονιμότητα οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως ιατρικούς (γενετικοί, ιογενείς, ανοσολογικοί, ορμονικοί, κ.α.), ψυχολογικούς, περιβαλλοντικούς κ.α., ενώ το 90% των περιπτώσεων σχετίζονται με τησπερματογένεση και την αδυναμία των ανδρών να παράγουν ικανοποιητικό αριθμό υγιούς και καλής ποιότητας σπέρματος. Ως γόνιμο ορίζεται το σπέρμα του οποίου ο αριθμός των σπερματοζωαρίων είναι μεγαλύτερος ή ίσος από 20 εκ./ml με τις υπόλοιπες παραμέτρους σε φυσιολογικά επίπεδα. Ένα τέτοιο σπέρμα έχει 93% πιθανότητες επιτυχούς γονιμοποίησης. Αντίθετα, ως υπογόνιμο ορίζεται το σπέρμα του οποίου ο αριθμός των σπερματοζωαρίων είναι μεν 20εκ./ml αλλά οι υπόλοιποι παράγοντες δεν κινούνται σε φυσιολογικά επίπεδα. Είναι προφανές, ότι η ανδρική ικανότητα για γονιμοποίηση μειώνεται με την πάροδο των ετών. Αυτό που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι η ποιότητα του σπέρματος μπορεί να αλλάξει αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της ζωής ενός άντρα και οφείλεται κατά κύριο λόγο σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, διατροφικούς παράγοντες και τρόπο ζωής. Για παράδειγμα, η ποιότητα και ποσότητα του σπέρματος επηρεάζεται αρνητικά από το κάπνισμα, το άγχος, το στρες, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, κ.α. Δηλαδή, η ικανότητα γονιμοποίησης του σπέρματος ενός ατόμου που την προηγούμενη ημέρα κατανάλωσε πολύ αλκοόλ, μειώνεται σημαντικά τις επόμενες ημέρες, και σταδιακά επανέρχεται στα πρότερα επίπεδα. Αυτό σημαίνει ότι οι άνδρες θα πρέπει να ελέγχουν την ποιότητα και την ποσότητα του σπέρματός τους πολύ πιο συχνά και να μην επαναπαύονται σε κάποιο παλιό σπερμοδιάγραμμα που τυχόν έχει γίνει πριν κάποια χρόνια.

Περίπου το 15% των ζευγαριών που επιχειρούν να αποκτήσουν παιδί αντιμετωπίζουν πρόβλημα υπογονιμότητας. Η αναπαραγωγική ιατρική έρχεται να δώσει λύση σε προβλήματα του ανδρικού παράγοντα, του γυναικείου παράγοντα, αλλά και σε υπογονιμότητα άγνωστης αιτιολογίας. Στόχος είναι να βοηθηθούν τα ζευγάρια έτσι ώστε να έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, όσον το δυνατόν πιο άμεσα και ανώδυνα. Οι συνηθέστεροι παράγοντες ανδρικής υπογονιμότητας είναι οι εξής: - Αιτίες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής (οινοπνευματώδη ποτά, κάπνισμα, χρήση ναρκωτικών ουσιών, χρήση αναβολικών στεροειδών, κακή διατροφή, αναιμία, καθώς και έντονο stress) - Ανθυγιεινές συνθήκες εργασίας - Πολύ στενά εσώρουχα ή παντελόνια - Τραυματισμοί και επεμβάσεις στους όρχεις - Φλεγμονές στα επιμέρους αναπαραγωγικά όργανα (π.χ. προστατίτιδα, επιδιδυμίτιδα και ορχίτιδα) - Χρωματοσωματικές διαταραχές - Γενετικές ανωμαλίες Οι συνηθέστεροι παράγοντες γυναικείας υπογονιμότητας είναι οι εξής: - Παθήσεις των σαλπίγγων (σαλπιγγίτιδα, απόφραξη, υδροσάλπιγγες) - Παθήσεις των ωοθηκών (ενδομητρίωση, όγκοι) - Παθήσεις του τραχήλου της μήτρας (ινομυώματα και τραχηλίτιδα κλπ.) - Ενδοκρινολογικά προβλήματα - Γενετικές / χρωματοσωμικές ανωμαλίες - Η προχωρημένη ηλικία της γυναίκας (άνω των 40 ετών ή FSH>11) - Οι αρκετά υπέρβαρες ή λιπόβαρες γυναίκες - Αιτίες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής (υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, χρήση ναρκωτικών ουσιών, καθώς και άγχος) Πότε ένα ζευγάρι πρέπει να ζητήσει βοήθεια Όταν ένα ζευγάρι, το οποίο έχει ελεύθερες σεξουαλικές επαφές, χωρίς προφυλάξεις για 1 χρόνο και δεν έχει καταφέρει να αποκτήσει παιδί, τότε πρέπει να απευθυνθεί αρχικά στο γιατρό του. Περιπτώσεις ζευγαριών, που έχουν κάποιο ιστορικό ή ενδείξεις για υπογονιμότητα, θα πρέπει να απευθύνονται νωρίτερα στο γιατρό ή ακόμα και πριν την έναρξη της προσπάθειας. Ενδείξεις για τις γυναίκες είναι οι εξής: - Ιστορικό φλεγμονών στο αναπαραγωγικό σύστημα (ενδομητρίτιδα, σαλπιγγίτιδα, ενδομητρίωση κ.α.) - Ιστορικό επεμβάσεων στο αναπαραγωγικό σύστημα (αφαίρεση σαλπίγγων, αφαίρεση κύστεων στις ωοθήκες κ.α.) - Ανωμαλίες στον κύκλο - Ιστορικό αποβολών - Προχωρημένη Ηλικία (άνω των 40 ετών ή FSH>12) Ενδείξεις για τους άντρες είναι οι εξής: - Προβλήματα σπέρματος - Διαταραχές στύσης ή πρόωρη εκσπερμάτωση - Αζωοσπερμία

Τα νέα ευρήματα υποδηλώνουν ότι άντρες και γυναίκες που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν πρέπει να κόψουν το κάπνισμα. «Η μελέτη μας έδειξε ότι το κάπνισμα ασκεί αρνητική βιολογική επίδραση στην ακεραιότητα του DNA των σπερματοζωαρίων», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής της πρώτης μελέτης δρ Μωχάμεντ Ε. Χάμαντεχ, διευθυντής του Εργαστηρίου Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής στο Τμήμα Μαιευτικής & Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου του Σάαρλαντ, στο Σάαρ της Γερμανίας. Ο δρ Χάμαντεχ και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν πως οι άντρες που καπνίζουν αρειμανίως (πάνω από 20 τσιγάρα την ημέρα) μπορεί να εκδηλώσουν προβλήματα γονιμότητας λόγω της μείωσης στα επίπεδα μιας πρωτεΐνης η οποία παίζει ζωτικό ρόλο στην ανάπτυξη των σπερματοζωαρίων. Ανακάλυψαν επίσης πως το κάπνισμα βλάπτει το γενετικό υλικό (DNA) των σπερματοζωαρίων. Η δεύτερη μελέτη έδειξε πως οι γυναίκες που καπνίζουν κατά τις πρώτες εβδομάδες της κυήσεως υπονομεύουν τελικά την αναπαραγωγική υγεία των γιων τους. Και οι δύο μελέτες δημοσιεύονται στο τεύχος της 8ης Σεπτεμβρίου της επιθεώρησης «Human Reproduction». Μελέτη σε καπνιστές Στην πρώτη μελέτη, ο δρ Χάμαντεχ και οι συνεργάτες του συνέκριναν το σπέρμα 53 μανιωδών καπνιστών με αυτό 63 μη καπνιστών. Έπειτα από 3 έως 4 ημέρες σεξουαλικής αποχής, κάθε άντρας έδωσε ένα δείγμα σπέρματος, για να μετρηθούν τα επίπεδα δύο πρωτεϊνών του σπέρματος που λέγονται προταμίνες. Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι πρωταμίνες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των σπερματοζωαρίων, διεγείροντας τον μηχανισμό με τον οποίο σχηματίζονται τα χρωμοσώματα κατά τον πολλαπλασιασμό (διαίρεση) των κυττάρων. Στην ομάδα των καπνιστών, η μία πρωταμίνη βρισκόταν σε επίπεδα κατά 14% χαμηλότερα απ’ ό,τι στην ομάδα των μη καπνιστών. Η διαφορά αυτή ήταν αρκετή ώστε να θεωρούνται οι άντρες ως έχοντες «ανεπάρκεια πρωταμίνης» - μία διαταραχή που αυξάνει τον κίνδυνο υπογονιμότητας. Επιπλέον, το κάπνισμα σχετίστηκε με αυξημένες βλάβες στο DNA των σπερματοζωαρίων. Μελέτη σε εγκύους Στην δεύτερη μελέτη επικεφαλής ήταν ο δρ Κλάους Ίντινγκ Άντερσεν, καθηγητής Φυσιολογίας της Ανθρώπινης Αναπαραγωγής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Κοπεγχάγης, στην Δανία. Η μελέτη αυτή εστιάσθηκε στις επιπτώσεις που έχει στο αναπτυσσόμενο άρρεν έμβρυο το κάπνισμα της μητέρας κατά το πρώτο τρίμηνο της κυήσεως. Οι ερευνητές ανέλυσαν ιστούς από τους όρχεις 24 εμβρύων, των οποίων οι μητέρες είχαν κάνει έκτρωση 37 έως 68 ημέρες έπειτα από τη σύλληψη. Οι επιστήμονες ήρθαν σε επαφή με τις γυναίκες και κατέγραψαν τις καπνιστικές συνήθειές τους. Όπως διαπίστωσαν, ο αριθμός των γεννητικών κυττάρων (είναι τα κύτταρα από τα οποία θα προκύψουν τα σπερματοζωάρια στους άντρες και τα ωάρια στις γυναίκες) ήταν κατά 55% λιγότερα στα έμβρυα των καπνιστριών. Η παρατήρηση αυτή παρέμεινε η ίδια, ακόμα και όταν οι ερευνητές διερεύνησαν άλλες παραμέτρους που θα μπορούσαν να τα επηρεάσουν, όπως η κατανάλωση καφέ και αλκοόλ. Επιπλέον, τα επίπεδα των σωματικών κυττάρων (είναι αυτά από τα οποία δημιουργούνται οι υπόλοιποι ιστοί του σώματος) ήταν κατά 37% χαμηλότερα στις καπνίστριες. Και στις δύο περιπτώσεις (στα γεννητικά και στα σωματικά κύτταρα), η μείωση των επιπέδων ήταν δοσοεξαρτώμενη: όσο περισσότερο κάπνιζε η γυναίκα όταν ήταν έγκυος, τόσο χαμηλότερα τα επίπεδα των κυττάρων στο έμβρυο που κυοφορούσε. Βάσει αυτών των ευρημάτων, ο δρ Άντερσεν και οι συνεργάτες του κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το κάπνισμα πλήττει την κυτταρική παραγωγή – και αυτό μπορεί να συνεχίζεται έως το τέλος της κυήσεως και να αποτελεί προάγγελο προβλημάτων γονιμότητας στους γιους των καπνιστριών. Προγενέστερη μελέτη των ίδιων ερευνητών, είχε δείξει και πως στα θήλεα έμβρυα προκαλεί το κάπνισμα της μητέρας μείωση του αριθμού των γεννητικών κυττάρων. Τα ευρήματα αυτά σε συνδυασμό μεταξύ τους υποδηλώνουν πως η έγκυος που καπνίζει πλήττει την γονιμότητα των εμβρύων, είτε είναι αγόρια είτε κορίτσια. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως «αποκτούν ένα πολύ ισχυρό επιχείρημα οι μαιευτήρες που προσπαθούν να πείσουν τις μέλλουσες εγκύους ή τις γυναίκες που μόλις έμειναν έγκυοι να κόψουν το κάπνισμα».

Σαλπιγγικός παράγοντας Ο σαλπιγγικός παράγοντας ευθύνεται για το 25-30% των περιπτώσεων υπογονιμότητας. Η συνάντηση του ωαρίου με το σπερματοζωάριο και η γονιμοποίηση πραγματοποιούνται στην σάλπιγγα και επομένως καταστάσεις που επηρεάζουν την φυσιολογική ανατομία ή λειτουργία των σαλπίγγων οδηγούν σε υπογονιμότητα. Τέτοιες καταστάσεις είναι: 1) Οι σοβαρές λοιμώξεις του γεννητικού συστήματος της γυναίκας υπό την μορφή επεισοδίων σαλπιγγίτιδας ή γενικευμένης πυελικής φλεγμονής που μπορεί να προκαλέσουν απόφραξη των σαλπίγγων, καταστροφή της φυσιολογικής δομής του τοιχώματός τους, δημιουργία υδροσαλπίγγων (διατεταμένες σάλπιγγες που είναι γεμάτες από υγρό) ή δημιουργία συμφύσεων στην πύελο οι οποίες στραγγαλίζουν και αποφράσσουν τις σάλπιγγες. 2) Η ενδομητρίωση που μπορεί να οδηγήσει σε υπογονιμότητα μέσω πολλών μηχανισμών, μεταξύ των οποίων είναι και η διαταραχή της κινητικότητας και της μικροσκοπικής δομής των σαλπίγγων καθώς και η δημιουργία συμφύσεων στην πύελο. 3) Οι προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις στην κοιλιά της γυναίκας που είναι δυνατόν να προκαλέσουν την δημιουργία συμφύσεων δημιουργώντας προβλήματα στις σάλπιγγες. Ωοθηκικός παράγοντας Στο 15-20% των περιπτώσεων υπογονιμότητας αποκαλύπτεται πρόβλημα από την ομαλή λειτουργία των ωοθηκών. Πρακτικά στην κατηγορία αυτήν υπάγονται: 1) Καταστάσεις ανωοθυλακιορρηξίας κατά τις οποίες δεν πραγματοποιείται η απελευθέρωση του ωαρίου της γυναίκας, που σε φυσιολογικές συνθήκες συμβαίνει στο μέσο κάθε κύκλου. Ενδεικτικά αναφέρονται, το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, η πρώιμη έκπτωση της ωοθηκικής λειτουργίας, το έντονο stress, η υπερβολική σωματική άσκηση, η παχυσαρκία ή αντίθετα η μεγάλη αδυναμία και κακή θρέψη, διαταραχές και όγκοι του εγκεφάλου, καθώς και παθήσεις του ήπατος και των νεφρών. 2) Καταστάσεις κατά τις οποίες, παρατηρείται ορμονική ανεπάρκεια μετά την ωοθυλακιορρηξία, με αποτέλεσμα να μην εξασφαλίζονται οι ιδανικές συνθήκες για την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου στην μήτρα. Η διαταραχή αυτή ονομάζεται ανεπάρκεια της ωχρινικής φάσης. Μητριαίος παράγοντας Σε ένα 5-10% των περιπτώσεων υπογονιμότητας, το αίτιο εντοπίζεται στην μήτρα της γυναίκας. Εδώ περιλαμβάνονται τα ινομυώματα και οι ιδίως εκείνα που προβάλουν μέσα στην κοιλότητα της μήτρας, οι ενδομητρικές συμφύσεις που παρατηρούνται συνήθως σε γυναίκες που έχουν κάνει πολλές αποξέσεις, οι σοβαρές ή υποτροπιάζουσες φλεγμονές της μήτρας, και τέλος οι διαταραχές της τραχηλικής βλέννας, όπως είναι η ανεπάρκειά της, η αλλοιωμένη σύστασή της ή η ύπαρξη σε αυτήν αντισωμάτων που αδρανοποιούν τα σπερματοζωάρια. Ενδομητρίωση Πρόκειται για μια ιδιόμορφη πάθηση της γυναίκας κατά την οποίαν εστίες με σύσταση ενδομητρίου εμφανίζονται εκτός της φυσιολογικής τους θέσης (που είναι η κοιλότητα της μήτρας). Γενικά υπολογίζεται ότι στο 15-25% των υπογόνιμων γυναικών υπάρχει ενδομητρίωση, ενώ το 30-50% των γυναικών με ενδομητρίωση εμφανίζει προβλήματα γονιμότητας.Οι μηχανισμοί με τους οποίους η ενδομητρίωση μπορεί να προκαλέσει υπογονιμότητα, έχουν αποτελέσει αντικείμενο εντατικής μελέτης. Εκτός από την επίπτωση στις σάλπιγγες που αναφέρθηκε παραπάνω, άλλοι πιθανοί μηχανισμοί είναι η καταστροφή του σπέρματος μετά την είσοδό του στο γεννητικό σύστημα της γυναίκας, η διαταραχή της ωοθηκικής λειτουργίας και ιδίως η παρεμπόδιση της ωοθυλακιορρηξίας (μια κατάσταση που ονομάζεται άτρητο ωχρινοποιημένο ωοθυλάκιο) και η τοπική διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος που οδηγεί στην απελευθέρωση δυσμενών για την αναπαραγωγή ουσιών.

Τι μάθανε οι άντρες, από τότε που άρχισε η συζήτηση για τη γονιμότητα; Σήμερα, η υπογονιμότητα αποτελεί παθολογική κατάσταση. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να αναγνωριστεί ότι και ο άντρας και η γυναίκα θα πρέπει να παρακολουθούν την ικανότητά τους να πετύχουν μία εγκυμοσύνη αλλά και να λάβουν μέτρα, για να βελτιώσουν αυτήν την ικανότητά τους, ώστε ουσιαστικά να βελτιώσουν και τις πιθανότητές τους για σύλληψη. Η μέχρι σήμερα έρευνα έχει δείξει ξεκάθαρα ότι τελικά… «αντρικοί» παράγοντες εμπλέκονται σε τουλάχιστον 40% όλων των προβλημάτων σύλληψης, και ένας συνδυασμός παραγόντων που αφορούν και στους δύο συντρόφους εξηγούν ακόμη ένα 20% των προβλημάτων, τα οποία αντιμετωπίζει ένα ζευγάρι που θέλει να πετύχει σύλληψη. Έτσι, είναι σημαντικό να αναγνωρίσει ο κάθε άντρας ότι δεν είναι μόνος ούτε και ο μόνος στην πιθανή ανησυχία του για τη γονιμότητά του! Αρκεί να κάνει το πρώτο βήμα. Η βασική και αρχική εξέταση που μπορεί να δώσει στοιχεία για κάποιο τυχόν πρόβλημα είναι η εξέταση σπέρματος. Πρόκειται για μία εξέταση απλή για τον άντρα, καθόλου επώδυνη και φυσικά δεν θα γεννούσε προβληματισμούς, αν δεν υπήρχε το άγχος του αποτελέσματος και η φύση της διαδικασίας λήψης σπέρματος κατ' απαίτηση, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις –συχνά– αντιμετωπίζεται αήθως. Η εξέταση σπέρματος, όπως ορίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Υπάρχει... φυσιολογικό; Όπως ορίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization), που έχει εκδώσει συγκεκριμένες οδηγίες για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να γίνεται η βασική αξιολόγηση του σπέρματος, απαιτείται ο έλεγχος να γίνεται τόσο μακροσκοπικά (δηλαδή χωρίς να απαιτείται η χρήση μικροσκοπίου) όσο και μικροσκοπικά. Επιπλέον, υπάρχουν και πιο ειδικές εξετάσεις, τις οποίες όμως καθορίζει ο ιατρός που παρακολουθεί το ζευγάρι σε αυτήν την προσπάθεια εντοπισμού και διάγνωσης (Ουρολόγος ή ενδοκρινολόγος ή και γυναικολόγος), ώστε να διαπιστώσει την αναμενόμενη λειτουργία των όρχεων αλλά και όλης της εκφορητικής οδού –του δρόμου δηλαδή μέσα στο αντρικό σώμα– που ακολουθούν τα σπερματοζωάρια. Το ενδιαφέρον, ωστόσο, συνήθως εστιάζεται στην αξιολόγηση κυρίως πέντε μικροσκοπικών χαρακτηριστικών που καθορίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Αν και ένας μόνο από αυτούς τους παράγοντες είναι ανεπαρκής, μπορεί να επηρεάσει τις πιθανότητες σύλληψης (χωρίς, βέβαια, να υποτιμά κανείς την κλινική σημασία και των υπόλοιπων χαρακτηριστικών του δείγματος). Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί, ωστόσο, πως από το 1999 δεν υπάρχουν «φυσιολογικές τιμές», οι οποίες να καθορίζουν εάν κάποιος είναι γόνιμος ή όχι. Οι έρευνες δείχνουν πως πρέπει όλοι να αντιληφθούμε πως χρησιμοποιούμε «τιμές αναφοράς», όσο πιο κοντά προς τις οποίες είναι οι αντίστοιχες τιμές των παραμέτρων ενός δείγματος, τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν να επιτύχει σύλληψη. Ποιοι είναι, λοιπόν, αυτοί οι πέντε παράγοντες, για τους οποίους πολλές φορές θα χρειαστεί κανείς να μιλήσει, όταν συζητά για τη γονιμότητά του; Η συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων – η παράμετρος αυτή αναφέρεται στο πλήθος του σπερματοζωαρίων που μπορούν να μετρηθούν (κάτω από το μικροσκόπιο) σε ένα μόνο χιλιοστό του λίτρου (ml) του υλικού της εκσπερμάτωσης. Για να υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες το σπέρμα να είναι γόνιμο, θα… θέλαμε σε 1 ml δείγματος σπέρματος να περιέχονται περισσότερα από 15 εκατομμύρια σπερματοζωάρια. Ο ολικός αριθμός των σπερματοζωαρίων – ο αριθμός αυτός μας δείχνει την ποσότητα των σπερματικών κυττάρων (ή αλλιώς σπερματοζωαρίων) που υπολογίζεται πως υπάρχουν στο δείγμα του σπέρματος. Όσο μεγαλύτερος είναι αυτός ο αριθμός, τόσο μεγαλύτερες είναι και οι πιθανότητες του σπέρματος να προκαλέσει μια σύλληψη. Σύμφωνα με την τιμή αναφοράς που δίνει ο Π.Ο.Υ., το σπέρμα θα έχει περισσότερες πιθανότητες να …προκαλέσει εγκυμοσύνη αν διαπιστωθεί πως περιέχει πάνω από 40 εκατομμύρια σπερματοζωάρια. Κινητικότητα: επειδή τα σπερματοζωάρια πρέπει να πραγματοποιήσουν ένα πολύ μεγάλο, ειδικά για το εξαιρετικά μικρό μέγεθός τους, ταξίδι, διαθέτουν καταρχήν μία ουρά (μαστίγιο), ενώ, φυσικά, η ικανότητά τους να κινούνται παίζει πολύ μεγάλο ρόλο. Ακόμη και αν παράγονται από τους όρχεις εκατομμύρια σπερματοζωαρίων, στην περίπτωση όπου δεν μπορούν να κινηθούν ή κινείται ένα πολύ μικρό ποσοστό τους, τελικά δεν θα είναι μεγάλος ο αριθμός τους που θα καταφέρει να «κολυμπήσει» από τον κόλπο, διά μέσου του τραχήλου, μέσα στη μήτρα και προς τις σάλπιγγες (ωαγωγούς), για να συναντήσει το ωάριο που απελευθερώνεται από την ωοθήκη. Για να υπάρχουν συνεπώς περισσότερες πιθανότητες σύλληψης, είναι σκόπιμο σε ένα δείγμα σπέρματος περισσότερα από το 40% των σπερματοζωαρίων να μπορούν να κινούνται! Ταχύτητα (ή βαθμός της κινητικότητας) – Επειδή η ικανότητα της κίνησης δεν είναι αρκετή από μόνη της, είναι σημαντικό να μελετηθεί και ο τρόπος με τον οποίο κινούνται τα σπερματοζωάρια. Εάν κινούνται για παράδειγμα επί τόπου ή απλώς διαγράφουν μία τροχιά, π.χ. γύρω από τον εαυτό τους, δεν θα καταφέρουν να φτάσουν εύκολα (ίσως και ποτέ) στη σάλπιγγα της γυναίκας. Αντίθετα, εάν κινείται τουλάχιστον το 25% των σπερματοζωαρίων με γρήγορη και ευθεία κίνηση, υπάρχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να τα καταφέρουν και να επιτελέσουν τον στόχο τους. Ο τρόπος αυτός της κίνησης βαθμολογείται με μία τετραβάθμια κλίμακα από 4 (αντιστοιχεί στη γρήγορη προωθητική κίνηση) έως 0 (υπάρχει παντελής έλλειψη κίνησης). Μορφολογία – Η παράμετρος αυτή αφορά στην εμφάνιση των σπερματοζωαρίων, δηλαδή το μέγεθος και το σχήμα τους. Όσο πιο καλοσχηματισμένο είναι ένα σπερματοζωάριο, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να είναι υγιές, να μπορεί να κινηθεί εύκολα και γρήγορα μέσα στην αναπαραγωγική οδό της γυναίκας και, τελικά, να καταφέρει να εισχωρήσει μέσα στο ωάριο. Τα τελευταία χρόνια, και επειδή η παρατήρηση απαιτεί ειδική εκπαίδευση, έχουν αρχίσει να θεσπίζονται κριτήρια, βάσει των οποίων αξιολογείται η μορφολογία. Όσο πιο αυστηρά είναι αυτά τα κριτήρια, τόσο πιο πολλά σπερματοζωάρια μπορεί να βρεθεί πως φέρουν ανωμαλίες. Πάντως, το ποσοστό των φυσιολογικών μορφών με αυστηρά κριτήρια φάνηκε να έχει καλύτερη συσχέτιση με τη γονιμοποιητική ικανότητα των σπερματοζωαρίων. Σύμφωνα με τα κριτήρια Kruger (το όνομα του ερευνητή που τα έχει θεσπίσει), αρκεί σε ένα δείγμα σπέρματος και μόνο το 4% των σπερματοζωαρίων να έχει φυσιολογική μορφή! Τελικά, τι πρέπει να προσέξει κανείς; Η ικανότητα πραγματοποίησης μιας υψηλών προδιαγραφών εξέτασης σπέρματος ποικίλλει, τόσο σε διαφορετικές χρονικές στιγμές της ζωής ενός άντρα, λόγω πολλών παραγόντων, όσο και μεταξύ των εργαστηρίων. Προκειμένου να αποφευχθεί η ταλαιπωρία συνεχών επαναλήψεων του σπερμοδιαγράμματος, για να υπάρξει τελικά μία αξιόπιστη εκτίμηση, είναι πολύ βασικό για έναν άντρα να εμπιστευτεί επιστήμονες ειδικευμένους στην ανάλυση σπέρματος, που να πραγματοποιούν τις εξετάσεις, ακολουθώντας τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για την Ανθρώπινη Αναπαραγωγή και Εμβρυολογία.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) ένα στα έξι ζευγάρια παρουσιάζει πρόβλημα στο να συλλάβει παιδί, ενώ ένα στα δέκα χρειάζεται ιατρική βοήθεια και αναμφισβήτητα αυτά τα ποσοστά είναι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι παλαιότερα. Η απόφαση δηλαδή για την απόκτηση ενός παιδιού, όταν παρθεί, δεν είναι απαραίτητο να καταλήξει αυτομάτως στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Υπογονιμότητα ονομάζεται η αδυναμία σύλληψης μετά από έναν χρόνο φυσιολογικών, ελεύθερων, τακτικών σεξουαλικών επαφών. Προσοχή όμως, υπογονιμότητα σε καμμία περίπτωση δε σημαίνει και στειρότητα. Η στειρότητα είναι ένας όρος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις ζευγαριών που δεν έχουν καμιά απολύτως πιθανότητα, με την χρήση οποιασδήποτε θεραπευτικής αγωγής, να επιτύχουν σύλληψη. Αντίθετα, ο όρος υπογονιμότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κάθε ζευγάρι που, αν και φαινομενικά αδυνατεί να τεκνοποιήσει, στην πραγματικότητα, με την χρήση κατάλληλων θεραπευτικών χειρισμών, είναι σε θέση τελικά να επιτύχει κύηση. Η υπογονιμότητα μπορεί να χωριστεί σε δύο τύπους. Προτοπαθής, όταν δεν υπάρχει προηγούμενη εγκυμοσύνη. ( περίπου 40% των περιπτώσεων). Δευτεροπαθής, όταν υπάρχει προηγούμενη εγκυμοσύνη, οποιοδήποτε και αν ήταν το αποτέλεσμα αυτής. (περίπου 60% των περιπτώσεων). Αν και η υπογονιμότητα από μόνη της δεν απειλεί την υγεία, ωστόσο έχει σοβαρές επιπτώσεις στη ψυχική υγεία των ζευγαριών. Πότε πρέπει να συμβουλευθείτε το γιατρό Αυτό εξαρτάται άμεσα από την ηλικία της γυναίκας. Εάν είναι πάνω από 35 χρόνων και προσπαθεί σωστά για έξι μήνες χωρίς αποτέλεσμα, πρέπει να απευθυνθεί σε κάποιο γιατρό. Και αυτό κυρίως για να κερδίσει χρόνο καθώς, έστω και αν τελικά δεν έχει κάποιο πρόβλημα, η προχωρημένη ηλικία και μόνο είναι ικανή να τη δυσκολέψει αφάνταστα. Πρέπει να γνωρίζετε ότι η γυναικεία γονιμότητα αρχίζει να μειώνεται μετά την ηλικία των 30 ετών και επιδεινώνεται από την ηλικία των 35 ετών. Εάν όμως η γυναίκα είναι νεότερη, το ζευγάρι μπορεί να περιμένει προσπαθώντας φυσιολογικά μέχρι και ένα χρόνο. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι το πρόβλημα αυτό αφορά εξίσου και τους δύο συντρόφους. Απο παλιά η υπογονιμότητα είχε αποδοθεί στον γυναικείο παράγοντα, όμως στην πραγματικότητα ο ανδρικός παράγοντας ευθύνεται εξίσου. Πιο συγκεκριμένα :στο 40% των περιπτώσεων το αίτιο εντοπίζεται στην γυναίκα, στο 40% στον άνδρα, ένα 10% και στους δύο και το υπόλοιπο 10% το αίτιο της υπογονιμότητας είναι ανεξήγητο. Για το λόγο αυτό, σε κάθε συζήτηση ή θεραπευτικό χειρισμό που αφορά το πρόβλημα της υπογονιμότητας κρίνεται απαραίτητη η ουσιαστική συμμετοχή και των δύο συντρόφων.

Τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας στην Βαρκελώνη, ενισχύουν πρόσφατες μελέτες, σύμφωνα με τις οποίες οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν προβλήματα γονιμότητας. Θεωρήσαμε πως είναι πιθανόν οι παχύσαρκοι άντρες να έχουν προβλήματα γονιμότητας ειδικά αφού είναι γνωστό πλέον ότι το πάχος είναι από τους βασικούς παράγοντες που δεν επιτρέπουν σε μια γυναίκα να μείνει έγκυος", τόνισε ο Δρ Γκίαθ Σαγιέμπ από το πανεπιστήμιο του Αμπερντίν. Μελέτη σε δείγμα 2.037 ανδρών που ζήτησαν βοήθεια από το Κέντρο Γονιμότητας του Αμπερντίν έδειξε πως οι άντρες με κανονικό δείκτη μάζας σώματος--δηλαδή ούτε ελλειποβαρείς αλλά ούτε και υπέρβαροι είχαν κανονικά επίπεδα σπέρματος και παρήγαγαν περισσότερα σπερματοζωάρια σε σχέση με τις άλλες ομάδες. Άλλες έρευνες έχουν δείξει πως υπάρχει σχέση ανάμεσα στην ανδρική παχυσαρκία και σε σημαντικές βλάβες του DNA του σπέρματος, κάτι που μπορεί επίσης να συνδεθεί με τα προβλήματα γονιμότητας", επισήμανε ο Δρ Σαγιέμπ. Τα αποτελέσματα των ερευνών μας δεν σχετίζονται με άλλους παράγοντες και φαίνεται να δείχνουν ότι οι άντρες που προσπαθούν να αποκτήσουν παιδί πρέπει πρώτα να αποκτήσουν το ιδανικό βάρος", υπογράμμισε. Ο ίδιος πρόσθεσε πως η ομάδα του θα συγκρίνει τώρα τα ποσοστά σύλληψης ανάμεσα σε παχύσαρκους και μη άντρες για να δει αν η όχι ιδιαίτερα καλή ποιότητα σπερματοζωαρίων σχετίζεται με τη μειωμένη γονιμότητα. Ο μηχανισμός της σχέσης αυτής μπορεί να είναι πολλά πράγματα -διαφορετικά επίπεδα ορμονών στους παχύσαρκους άντρες ή ο τρόπος ζωής που οδηγεί στην παχυσαρκία να επιδεινώνει την ποιότητα του σπέρματος ή απλώς το λίπος στην περιοχή των γεννητικών οργάνων να προκαλεί το πρόβλημα", κατέληξε ο Δρ Σαγιέμπ.

ΔΡ ΕΣΚΕΝΑΝΖΙ Το τέλος της ανδρικής γονιμότητας Ελαττωματικές εγκυμοσύνες και προβλήματα στην υγεία του εμβρύου μπορεί να προκαλέσει η γονιμοποίηση με φθαρμένο από την ηλικία σπέρμα. Σύμφωνα με τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, με την πάροδο του χρόνου τα σπερματοζωάρια που παράγει ένας άντρας δέχονται σοβαρές φθορές από το χρόνο. Παρά το γεγονός ότι σε μεγάλες ηλικίες οι άντρες μπορούν ακόμη να τεκνοποιήσουν, υπάρχει πιθανότητα να προκαλέσουν αντικανονική εγκυμοσύνη. Τα ποσοστά των γεννήσεων με γονείς άντρες μεταξύ 35-40 έχουν αυξηθεί κατά 40% από το 1980. Το αντίστοιχο ποσοστό για άντρες κάτω των 30 έχει μειωθεί κατά 20%, σύμφωνα με έρευνα της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ. Η αύξηση αυτή στην ηλικία των πατεράδων, προσθέτει το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, συνδέεται άμεσα με τα αναπαραγωγικά προβλήματα που εμφανίζονται. Αυθόρμητες εκτρώσεις και διάφορα γενετικά σύνδρομα -όπως αχονδροπλασία, σύνδρομο Άπερτ και άλλες δυσμορφίες των οστών- έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Παράλληλα, το φθαρμένο σπέρμα συμβάλλει και στη δημιουργία των κατάλληλων προϋποθέσεων για τη σχιζοφρένεια. Τι έδειξε έρευνα Σε έρευνα που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας έγινε εξέταση DNA σε 97 δείγματα σπερμάτων ηλικιών από 22 μέχρι 80 ετών. Σε σύγκριση με τα σπέρματα των ανδρών από 20 μέχρι 29, αυτά των ανδρών από 40-49 είχαν διπλάσια θρυμματίσματα στο γενετικό υλικό που συνδέονται με τη γονιμοποίηση. Αυτά των ανδρών μεγαλύτερης ηλικίας είχαν τριπλάσια. «Φαίνεται ότι και οι άντρες έχουν βιολογικό ρολόι», ανέφερε η πρωτουργός του προγράμματος δρ Μπρέντα Εσκενάνζι. «Αλλά στους άνδρες φαίνεται να φθείρεται και να σταματά σταδιακά η ικανότητα να παράγουν απογόνους, αντί να σταματά σταδιακά», πρόσθεσε, συγκρίνοντας το γεγονός με τη γυναικεία εμμηνόπαυση. Παρά το γεγονός ότι η έρευνα έχει αναλύσει όσο λεπτομερώς γίνεται το ανδρικό DNA, έχουν μελετηθεί μόνο τα δύο από τα 30.000 γονίδια που μπορεί να φθείρονται με την ηλικία.