Εκτέλεση της Αναζήτησης

Όλο και περισσότερες μελέτες δείχνουν πως το πρωινό γεύμα συχνά λείπει από την καθημερινή διατροφή των παιδιών, ενώ ακόμα κι όταν υπάρχει είναι ελλιπές. Παράλληλα, η λίστα με τα οφέλη από τη λήψη πρωινού συνεχώς μεγαλώνει. Φαίνεται πως τα παιδιά που παίρνουν πρωινό έχουν λιγότερες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκα, αφού αποφεύγουν την υπερκατανάλωση φαγητού στα επόμενα γεύματα. Επίσης, προσλαμβάνουν συνολικά λιγότερο λίπος στη διατροφή τους, και καλύπτουν τις ανάγκες τους στα περισσότερα θρεπτικά συστατικά στη διάρκεια της μέρας. Το πρωινό γεύμα όμως συνδέεται και με καλύτερη απόδοση στο σχολείο, πράγμα που φαίνεται απόλυτα κατανοητό, αρκεί να σκεφτούμε πόσες ώρες έχει μείνει ο οργανισμός μας χωρίς ενέργεια, αλλά συνεχίζοντας να «δουλεύει» κατά τη διάρκεια της νύχτας. Για ένα πλήρες και ισορροπημένο πρωινό κάθε μέρα: Για ένα πλήρες πρωινό συνδυάστε τρόφιμα από την ομάδα των δημητριακών (ψωμί, δημητριακά, φρυγανιές κλπ.), την ομάδα των πρωτεϊνών (γάλα, γιαούρτι, τυρί, αβγό) και την ομάδα των φρούτων/λαχανικών (φρέσκα φρούτα, φυσικό χυμό, αποξηραμένα φρούτα, λαχανικά). Συνδυάζοντας τρόφιμα τουλάχιστον από 2 από τις 3 ομάδες έχετε πετύχει ένα επαρκές πρωινό. Eπιλέγετε συχνότερα δημητριακά ολικής άλεσης και αποφύγετε αυτά με την προσθήκη ζάχαρης. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλά σε λίπος μπορεί να αποτελούν μια εναλλακτική, τόσο για σας όσο και για παιδιά άνω των 2 ετών. Μην ξεχνάτε ότι εσείς είστε το παράδειγμα! Για να πείσετε το παιδί σας να βάλει το πρωινό στη ζωή του πρέπει να πειστείτε εσείς πρώτα! Ξεκινώντας από το Σαββατοκύριακο όπου υπάρχει περισσότερος χρόνος, δημιουργήστε ένα ευχάριστο περιβάλλον και επιδιώξτε να πάρετε πρωινό μαζί με όλη την οικογένεια. Αλλάξτε το! Γνωρίζετε καλύτερα από τον καθένα πόσο απαιτητικοί καταναλωτές είναι τα παιδιά. Για να μείνουν πιστοί στο πρωινό τους γεύμα, πρέπει να είναι εύκολο, γρήγορο αλλά κυρίως νόστιμο! Εάν το παιδί δεν συνηθίζει να τρώει καθόλου πρωινό, ξεκινήστε με ένα μόνο τρόφιμο και τη συνήθεια να το καταναλώσει καθισμένο στο τραπέζι. Εμπλέξτε τα παιδιά στην παρασκευή του πρωινού γεύματος, και δώστε τους σχετικές ευθύνες και αρμοδιότητες! Η άμεση ενασχόλησή τους θα αυξήσει την πιθανότητα να καταναλώσουν ό,τι ετοίμασαν, για τα ίδια ή και για τους άλλους. Μην ξεχνάτε πως κάθε αρχή είναι και δύσκολη. Ξεκινήστε με μικρές και σταδιακές αλλαγές, μέχρι να καταφέρετε να καθιερωθεί η συνήθεια του πρωινού καθημερινά.

Οι έφηβοι, των οποίων οι γονείς έχουν χωρίσει ή ζουν σε διάσταση, αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης διαφόρων ψυχοσωματικών προβλημάτων, σύμφωνα με μια νέα σουηδική επιστημονική έρευνα, η οποία μάλλον επιβεβαιώνει το αναμενόμενο. H μελέτη δείχνει ότι τα προβλήματα των παιδιών μετριάζονται πάντως, όταν την επιμέλειά τους, μετά τη διάλυση της οικογένειας, έχουν και οι δύο γονείς και όχι μόνο ένας από τους δύο. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη δρα Μάλιν Μπέργκστρομ του Ιατρικού Ινστιτούτου Καρολίνσκα του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό επιδημιολογίας «Journal of Epidemiology and Community Health», ανέλυσαν στοιχεία για σχεδόν 150.000 εφήβους 12 έως 15 ετών. Οι επιστήμονες συσχέτισαν την συχνότητα και την ένταση εμφάνισης μιας σειράς ψυχοσωματικών προβλημάτων (δυσκολία συγκέντρωσης, αϋπνία, πονοκέφαλοι, στομαχόπονοι, άγχος, λύπη, ζαλάδες, ανορεξία κ.α.) με την οικογενειακή κατάσταση κάθε παιδιού. Σημασία δόθηκε στο κατά πόσο ένα παιδί μπορούσε να μιλήσει άνετα και στους δύο γονείς του μετά τον χωρισμό τους και αν είχε αρκετά χρήματα από αυτούς. Η μελέτη διαπίστωσε ότι, μετά τον χωρισμό των γονιών, τα κορίτσια αναφέρουν περισσότερα ψυχοσωματικά προβλήματα από ό,τι τα αγόρια, ανεξαρτήτως ηλικίας, αν και, σύμφωνα με τους επιστήμονες, γενικότερα τα κορίτσια εκδηλώνουν περισσότερα ψυχοσωματικά προβλήματα, άσχετα με την οικογενειακή κατάστασή τους. Τα πιο έντονα ψυχοσωματικά προβλήματα εκδηλώνουν τα παιδιά – ιδίως τα κορίτσια- που, μετά τη διάλυση της οικογένειας, ζουν σχεδόν αποκλειστικά με τον ένα μόνο γονέα, ενώ τα λιγότερα όσα παιδιά μοιράζουν σχεδόν ισομερώς τον χρόνο τους ανάμεσα στους δύο χωρισμένους γονείς τους. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αν και στα παιδιά μπορεί να προκαλεί στρες το να ζουν σε δύο σπίτια εναλλάξ, από την άλλη αυτό συχνά αντισταθμίζεται από το θετικό γεγονός ότι έτσι καταφέρνουν να διατηρούν στενή επαφή και με τους δύο γονείς τους. Κατά τα τελευταία 20 χρόνια, τα διαζύγια έχουν αυξηθεί σε όλες σχεδόν τις ανεπτυγμένες χώρες, με τις όποιες αρνητικές επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό για τα παιδιά. Προηγούμενες μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι τα παιδιά διαλυμένων οικογενειών είναι πιο επιρρεπή σε συναισθηματικά προβλήματα και σε διαταραχές συμπεριφοράς, σε σχέση με όσα μεγαλώνουν σε μια «δεμένη» οικογένεια. Πηγή:protothema.gr

Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι το γεγονός πως ορισμένα παιδιά που επιδεικνύουν μεγάλο ταλέντο στη μουσική και ταυτόχρονα είναι αριστούχοι μαθητές αποδίδεται στο ευρύτερο μορφωτικό επίπεδο του οικογενειακού τους περιβάλλοντος. Ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Γκλεν Σχέλενμπεργκ από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, στον Καναδά, υποστήριξαν ύστερα από μελέτη που έκαναν ότι η ικανότητα των παιδιών να προσλαμβάνουν ευκολότερα τις γνώσεις, να αποκτούν κριτική σκέψη και να διευρύνουν τη μνήμη τους οφείλεται στην επίδραση που ασκούν πάνω τους οι γονείς τους. Εφόσον οι γονείς εξακολουθούν να είναι ανοικτοί στη μάθηση, να έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο και να παρασύρουν τα παιδιά τους σε κάθε είδους δραστηριότητα που μπορεί που «ανοίγει» το μυαλό, τότε αυτά θα είναι πολύ πιο δραστήρια στο σχολείο και στις επιδόσεις τους. Ο δρ Σχέλενμπεργκ και οι συνεργάτες του μελέτησαν μία ομάδα 130 παιδιών ηλικίας 10 έως 12 ετών. Από διάφορα τεστ στα οποία υπέβαλαν τα παιδιά διαπίστωσαν ότι δεν υπήρχε κάποιος ισχυρός δεσμός αποκλειστικά ανάμεσα στην εκμάθηση μουσικών οργάνων και στην ευφυΐα. Τα μουσικά μαθήματα, όπως διαπίστωσαν, μπορούσαν σε κάποιον βαθμό να καλλιεργούν ορισμένες δεξιότητες, όμως δεν μπορούσαν να υποκαταστήσουν τον ρόλο που διαδραματίζουν άλλοι παράγοντες στην ευρύτητα του πνεύματος των παιδιών. Ορισμένοι ειδικοί σχολίασαν τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής λέγοντας πως τα μαθήματα μουσικής δεν είναι άχρηστα και εφόσον γεμίζουν ικανοποίηση κάποια παιδιά, αυτά θα πρέπει για πολλούς λόγους να τα παρακολουθούν. πηγή: tanea.gr

Η νεότητα χαρακτηρίζεται κυρίως από την αλλαγή πλαισίου. Το άτομο φεύγει από την οικογένεια που προέρχεται, την οικογένεια καταγωγής, και μεταβαίνει προς την οικογένεια που πιθανότατα να κάνει. Αν επιλέγαμε με μια λέξη να χαρακτηρίσουμε αυτήν την περίοδο, θα διαλέγαμε τη λέξη «ανάμεσα». Το διάστημα αυτό, ο νέος αρχίζει να θέτει προσωπικούς στόχους και να εξατομικεύεται, δηλαδή αποκτά και δομεί την προσωπική του ταυτότητα πριν να εισέλθει σε οποιοδήποτε άλλο οικογενειακό σύστημα. Καλείται να αναλάβει την πλήρη ευθύνη του εαυτού του και να εγκαταλείψει την προσδοκία ότι θα έχει τη διαρκή βοήθεια των γονιών του, δηλαδή κάτι περισσότερο από την απλή απομάκρυνση από τον έλεγχο των γονιών. Οι νέοι καλούνται να εστιαστούν στον εαυτό, να δείξουν επιμονή και πειθαρχία, να πειραματιστούν και να είναι σαφώς προσανατολισμένοι προς τους στόχους που έχουν θέσει. Βασική συναισθηματική διαδικασία είναι η ανάληψη της συναισθηματικής και οικονομικής ευθύνης του εαυτού, ενώ άλλοι σημαντικοί στόχοι είναι η ανάπτυξη στενών σχέσεων με τους συνομήλικους και η εγκαθίδρυση εργασιακής και οικονομικής ανεξαρτησίας. Σημαντικό ζήτημα αποτελεί η διαφοροποίηση του ατόμου από την οικογένεια καταγωγής και, για το λόγο αυτό, πιθανότατα τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με την οικογένεια καταγωγής αποτελούν κεντρικά σημεία για την εξέλιξή του. Η ανεξαρτησία των νεαρών ενηλίκων από την οικογένεια μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Η πρώτη είναι η συναισθηματική ανεξαρτησία, κατά την οποία ο νεαρός ενήλικος εξαρτάται ολοένα και λιγότερο από τους γονείς του ως προς την κοινωνική και ψυχολογική στήριξη. Η ιδεολογική ανεξαρτησία συμπεριλαμβάνει την υιοθέτηση στάσεων, αξιών, και πεποιθήσεων διαφορετικών ίσως από εκείνων των γονιών. Η οικονομική ανεξαρτησία και η δυνατότητα του ατόμου να αντιμετωπίζει τις καθημερινές δυσκολίες είναι μια ακόμη μορφή της ανεξαρτησίας. Όλες αυτές, συνθέτουν την πλήρη ανεξαρτησία η οποία αναφέρεται στον επιτυχή αποχωρισμό από τους γονείς χωρίς αισθήματα ενοχής ή προδοσίας. Το άτομο χρειάζεται να αποχωριστεί από την οικογένεια από όπου προέρχεται, χωρίς να διακόψει απότομα τους δεσμούς ή να καταφύγει με αντιδραστικό τρόπο σε ένα άλλο συναισθηματικό υποκατάστατο. Από μελέτες φαίνεται ότι οι νέοι που τα καταφέρνουν καλύτερα είναι εκείνοι που μπορούν να διαφοροποιηθούν από το «συναισθηματικό πρόγραμμα» της οικογένειάς τους. Αντίθετα, οι νέοι που αποκόπτουν βιαίως τους γονείς τους συνήθως μοιάζουν να παραμένουν συναισθηματικά κοντά στο οικογενειακό «πρόγραμμα». Το «πρόγραμμα» αυτό περιλαμβάνει τις αξίες που έχουν εμφυσηθεί στο άτομο, τις προσδοκίες της οικογένειας για το μέλλον του και τα όνειρα των γονιών για το άτομο. Δυσκολίες που μπορούν να προκύψουν κατά αυτήν την περίοδο είναι η μη αναγνώριση εκ μέρους των ίδιων των νέων ή και της οικογένειάς τους της ανάγκης να σχετίζονται μεταξύ τους με λιγότερο ιεραρχικό τρόπο καθώς είναι πλέον ενήλικοι. Αυτό μπορεί να παρατηρηθεί όταν από την πατρική οικογένεια ενθαρρύνεται η εξάρτηση των νέων ή όταν οι νέοι καθυστερούν και παραμένουν εξαρτημένοι. Τέτοιες δυσκολίες προκύπτουν συχνά σε σχέση με τον επαγγελματικό τομέα. Τα ζητήματα επαγγελματικής σταδιοδρομίας είναι μεγάλης σημασίας και το άτομο μπορεί να βιώνει υψηλό άγχος ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που δεν έχει ξεκινήσει ακόμη να εργάζεται στο επάγγελμα που έχει επιλέξει ή δεν έχει ακόμη δεσμευτεί σε μια συγκεκριμένη εκπαίδευση. Το συχνό φαινόμενο επιστροφής στην οικογένεια μπορεί να δημιουργήσει εντάσεις στις ενδοοικογενειακές σχέσεις και να δυσχεραίνει περαιτέρω τις διαδικασίες εξατομίκευσης/ανεξαρτησίας. Για τους γονείς στην οικογένεια καταγωγής η περίοδος της νεότητας εγείρει επίσης σημαντικές δυσκολίες. Οι γονείς συχνά μπορεί να βιώνουν αισθήματα απογοήτευσης σε σχέση με το πώς αποφασίζουν οι νέοι να προχωρήσουν στη ζωή τους, μπορεί να νιώθουν ότι τους απορρίπτουν, καθώς, επίσης, ότι χάνουν ένα σημαντικό κομμάτι της ταυτότητάς τους, εκείνο του γονέα. Συνεπώς, είναι και γι’ αυτούς μια περίοδος έντονων αλλαγών και ανακατατάξεων. Η οικογένεια από την οποία προερχόμαστε αποτελεί αναμφισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα πλαίσια ανάπτυξης. Οι οικογενειακές σχέσεις και εμπειρίες φαίνεται να επηρεάζουν το ποιοι είμαστε και το ποιοι θα γίνουμε. Είναι, επομένως, σημαντικό να υπάρχει και από τις δύο πλευρές, νέων και γονέων, σεβασμός προς την ατομικότητα, αλλά και να διατηρούνται τα όρια μεταξύ των ατόμων. Οι νέοι χρειάζεται να αποφύγουν να αλλάξουν τους γονείς τους, αλλά και να υπακούσουν στις προσδοκίες των γονιών σε βάρος των προσωπικών τους ονείρων. Από την άλλη πλευρά οι γονείς καλούνται να έχουν με τα ενήλικα πια παιδιά τους σχέσεις ισότιμες και αμοιβαία ανταποδοτικές. Νέοι και γονείς χρειάζεται να επαναδιαπραγματευθούν τις σχέσεις τους ως σχέσεις ενηλίκων, προκειμένου ολόκληρη η οικογένεια να μπορέσει να προχωρήσει. Η νεότητα μπορεί, λοιπόν, να ειδωθεί ως μια ευκαιρία για τους νέους να επιλέξουν ποια πράγματα θα πάρουν μαζί τους και ποια θα αφήσουν πίσω στην οικογένεια καταγωγής, τι θα δημιουργήσουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους και πώς θα αποφασίσουν να πορευτούν στην υπόλοιπη ζωή τους. Αλλά, ταυτόχρονα, και μια ευκαιρία για ολόκληρη την οικογένεια να «μεγαλώσει». από την Άννα Ιωαννίδου, MSc Σχολική & Εξελικτική Ψυχολόγο Βιβλιογραφικές πηγές: Carter, B. & McGoldrick, M. (1989). The changing family life cycle. Allyn & Bacon. Craig, J. & Baucum, D. (2008). Η ανάπτυξη του ανθρώπου. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. http://enarthro.blogspot.gr/

Κατά κάποιον τρόπο, όλα αυτά χρειάζεται να ενωθούν σε μια σχέση που να είναι λειτουργική και για τις δύο πλευρές. Η σχέση που αφορά έναν κοινό στόχο αναφέρεται ως συνεργασία. Γιατί όμως χρειαζόμαστε μια τέτοια σχέση; Είναι όντως σημαντική η συνεργασία οικογένειας και σχολείου; Η θεωρία μας ορίζει το πώς θα δουλέψουμε και αν και με ποιον τρόπο θα συνεργαστούμε με την οικογένεια. Στο ερώτημα: «Γιατί να συνεργαστώ;» φαίνεται να δίνει απάντηση η ιδέα ότι: «Τα προβλήματα/δυσκολίες συνδέονται με τις αντιλήψεις, στάσεις και συμπεριφορές που υιοθετούμε ως άτομα, ως μέλη μιας οικογένειας, ως μέλη μιας επαγγελματικής κοινότητας, ως μέλη μιας κοινωνίας μέσα σε ένα συγκεκριμένο χωρο-χρονικό πλαίσιο.» Αυτό ουσιαστικά υπονοεί ότι η δυσκολία προκύπτει ως αποτέλεσμα ενός πλαισίου σχέσεων. Στο ερώτημα «Γιατί να συνεργαστώ;» οι εκπαιδευτικοί χρειάζεται να έχουν υπόψη ότι η ποιότητα της αλληλεπίδρασης της οικογένειας με το παιδί φαίνεται ότι διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πορεία και την προσαρμογή του παιδιού σε θέματα εκπαίδευσης και ανάπτυξης. Πριν αποπειραθούμε να συνεργαστούμε είναι βοηθητικό να αναστοχαστούμε αναφορικά με το ρόλο μας, τις προσδοκίες μας από αυτή τη συνεργασία, τις δυσκολίες που πιθανά να συναντήσουμε. Επιπλέον, οι εκπαιδευτικοί καλούνται να σκεφτούν αναφορικά με τα επαγγελματικά τους καθήκοντα, τις υπευθυνότητες και οι ευθύνες που απορρέουν από το ρόλο τους, το πλαίσιο των καθηκόντων τους, τους στόχους και τους περιορισμούς τους, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο «βλέπουν» παιδί. Άλλωστε, γονείς και εκπαιδευτικοί διαδραματίζουν και υιοθετούν διαφορετικούς ρόλους. Αν κάναμε μια συγκριτική παρουσίαση αναφορικά με τα νοήματα που περιλαμβάνει ο γονικός ρόλος και ο ρόλος ενός εκπαιδευτικού, θα διαπιστώναμε σημαντικές διαφορές. Ο ρόλος του γονέα περιλαμβάνει πλήρη και ισόβια δέσμευση προς το παιδί, νομική ευθύνη και κηδεμονία του παιδιού έως την ενηλικίωση, έντονη συναισθηματική ανάμειξη και έντονη προσήλωση στη ζωή του συγκεκριμένου παιδιού, άμεση εμπειρία, στενή σχέση και γνώση σε ότι αφορά την οικογένεια και συνολική θεώρηση των πολλαπλών ρόλων του παιδιού. Από την άλλη πλευρά, ο ρόλος του εκπαιδευτικού, υπονοεί προσωρινή δέσμευση και βραχυπρόθεσμη επαγγελματική ευθύνη, ανάγκη για εξισορρόπηση του ενδιαφέροντος προς το συγκεκριμένο παιδί με μια ευρύτερη ομάδα παιδιών, πιο αποστασιοποιημένη συναισθηματική ανάμειξη, αντιμετώπιση του παιδιού ως κατέχοντος ενός μοναδικού ρόλου, καθώς και πιθανή ακαδημαϊκή εκπαίδευση σε συγκεκριμένους τομείς, ψυχολογικές διεργασίες και χαρακτηριστικά των οικογενειών. Η οικοδόμηση μιας σχέσης χρειάζεται να συμπεριλαμβάνει την οικειότητα, την εμπιστοσύνη, το σεβασμό, την κατανόηση, αλλά και την αφιέρωση επαρκούς χρόνου. Η ποιότητα της σχέσης μεταξύ των ατόμων διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο στην επιτυχία των διαπραγματεύσεων, στην ικανότητα κατάληξης σε αποφάσεις και στο αποτέλεσμα της συνεργασίας. Παράμετροι της σχέσης είναι η επικοινωνία και η ενεργητική ακρόαση. Η επικοινωνία αποτελεί απόρροια μιας βασικής στάσης των ανθρώπων που συνίσταται στο να δεχτούμε τον άλλο όπως είναι και η ενεργητική ακρόαση είναι ένας τρόπος να κατανοούμε το συνομιλητή μας και να έχουμε μια ουσιαστική επικοινωνία. Ακρόαση σημαίνει ότι ακούμε κάποιον με προσοχή και με συναισθηματική συμμετοχή, χωρίς να προβαίνουμε σε ερμηνείες, αλλά προτείνουμε και δεν επιβάλλουμε τις ιδέες και τις απόψεις μας, όταν αντέχουμε τη σιωπή και, κυρίως, όταν δίνουμε χρόνο. Η ανοιχτή στάση, η βλεμματική επαφή, η έκφραση προσώπου, ο τόνος φωνής, η προσοχή, η παροχή ελάχιστης ενθάρρυνσης, οι ανοιχτές ερωτήσεις, οι παραφράσεις, η περίληψη, η διατύπωση προτάσεων, η παροχή πληροφοριών και επιλογών και η διευκόλυνση της συμμετοχής περιγράφουν καλύτερα το νόημα του όρου. Άξονας όλων των ενεργειών είναι αναμφίβολα το παιδί. Σημαντικά ερωτήματα είναι ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε την εξέλιξή του, τι πιθανότητες θεωρούμε ότι έχει για να αλλάξει, τι πιστεύουμε ότι μπορεί να μάθει, τι θα το βοηθήσει περισσότερο και ποια πράγματα είναι εκείνα που αντιλαμβανόμαστε ότι παρεμποδίζουν την ανάπτυξη και την πρόοδό του. Χρειάζεται, λοιπόν, να ορίσουμε τις βασικές προτεραιότητες, αλλά και τις απώτερες φιλοδοξίες μας για το παιδί και να διερευνήσουμε τη συμβολή μας σε όλα αυτά. Είναι σαφές ότι ένας γονιός θα διατύπωνε διαφορετικές προσδοκίες για το παιδί του σε σχέση με τον εκπαιδευτικό του παιδιού του. Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό να βρούμε τα σημεία σύνδεσης-σύγκλισης, αλλά και εκείνους τους στόχους στους οποίους υπάρχει απόκλιση. Αναρωτηθείτε από κοινού ποια αλλαγή θα ήταν πιο χρήσιμη για το παιδί και γιατί, ποια αλλαγή του παιδιού θα ήταν χρησιμότερη για τον κάθε εμπλεκόμενο και γιατί, ποια είναι η πιο επείγουσα ανάγκη για το παιδί, για την οικογένεια και για το σχολείο. Προσπαθήστε να προβλέψετε παράγοντες που μπορούν να σας δημιουργήσουν προβλήματα. Τι μπορείτε να κάνετε: —Εκτιμήστε καταρχήν τη συναισθηματική κατάσταση του γονέα —Δείξτε συμπάθεια και ενδιαφέρον —Προσκαλέστε τους γονείς να παρουσιάσουν τις δικές τους ιδέες, προσδοκίες, ερωτήσεις —Το μήνυμα σας πρέπει να είναι καθαρό, ευθύ-άμεσο, απλουστευμένο (μικρές προτάσεις, λέξεις) —Δώστε προτεραιότητα στις πληροφορίες —Αναλύστε —Επαναλάβετε —Ρωτήστε για απορίες/ελέγξτε την κατανόηση του γονέα —Αποφύγετε τεχνική ορολογία (γλώσσα) Προτείνετε στους γονείς να παρατηρήσουν το παιδί Αναθέστε τους μια αρμοδιότητα Ανταλλάξτε πληροφορίες Υπογραμμίστε ότι δεν υπάρχουν απόλυτες ή μοναδικές λύσεις Μην υιοθετείτε στάση αυθεντίας Σημειώστε ότι: Δεν είναι πάντα οι γονείς πρόθυμοι να εκφράσουν ανοιχτά τις ανάγκες και τις ανησυχίες τους. Η εμπιστοσύνη σχετίζεται κυρίως με το πώς μας βλέπουν ως επαγγελματίες. Πολλές φορές οι γονείς δεν ξέρουν τι μπορούν να ζητήσουν και πώς να το ζητήσουν. Μην αποφεύγετε τη διαδικασία συνεργασίας ακόμα και αν νιώθετε ότι δεν μπορείτε να προσφέρετε πράγματα. Ζητήστε χρόνο για να ενημερωθείτε. Να είστε ειλικρινείς γι’ αυτό που μπορείτε και δεν μπορείτε να επιτύχετε. Μην δημιουργείτε προσδοκίες στις οποίες μπορεί να μην καταφέρετε να ανταποκριθείτε, αλλά επιλέγετε ρεαλιστικούς και βραχυπρόθεσμους στόχους. Σημαντική είναι η οριοθέτηση των καθηκόντων της κάθε πλευράς. Επιπλέον, σημειώστε ότι οι στόχοι που θέτετε ορίζονται συχνά διαφορετικά. Για παράδειγμα, πώς ο καθένας αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τη λέξη «ανεξάρτητος»; Για το λόγο αυτό, προσπαθήστε να είστε σαφείς με τους στόχους σας και να έχουν κοινά αποδεκτό νόημα. Τέλος, θυμηθείτε ότι οι στόχοι είναι ανοιχτοί σε επαναδιαπραγμάτευση. Θυμηθείτε να: - Ενημερώνετε συχνά τους γονείς για τα σπουδαία πράγματα που λένε και κάνουν τα παιδιά τους. - Μπορείτε να γράψετε αυτά τα σχόλια - Στέλνετε συχνά σημειώματα για να τους λέτε οτιδήποτε εξαιρετικό/διαφορετικό κάνατε με τα παιδιά τους - Πριν καλέσετε τους γονείς σε συνάντηση προκειμένου να συζητήσετε κάποιο ειδικό ζήτημα, που χρειάζεται να αντιμετωπιστεί, φροντίστε να τους έχετε ενήμερους. - Είναι σημαντικό να μην βάζουμε τους γονείς μπροστά σε μεγάλες (και δυσάρεστες) εκπλήξεις. Ακόμα: - Προγραμματίστε τακτικές συναντήσεις με τους γονείς - Φροντίστε να τους δοθεί η ευκαιρία να εκφράσουν τη γνώμη τους, τις ανησυχίες τους και να κάνουν ερωτήσεις. - Εμφυσήστε την αίσθηση του συμμάχου. Δεν έχει σημασία που οι γνώσεις των γονιών είναι συνήθως χωρίς δομή ή μοιάζουν συγκεχυμένες. Μεγαλύτερη σημασία έχει το γεγονός ότι είναι διαθέσιμες. Δώστε προσοχή στις συνθήκες συνάντησης: —Φροντίστε να συναντιέστε με τους γονείς σε ξεχωριστό χρόνο, όταν δεν έχετε να κάνετε κάτι άλλο —Ορίστε τη διάρκεια της συνάντησης —Ξεκαθαρίστε τους στόχους της συνάντησης —Ορίστε τον τρόπο που θα προχωρήσει η συζήτηση —Υιοθετήστε έναν τρόπο να κάθεστε με τους γονείς που δεν σας διαφοροποιεί και δεν σας φέρνει αντιμέτωπους. Για παράδειγμα, καθίστε δίπλα τους, χωρίς να παρεμβάλλεται μεταξύ σας κάποιο φυσικό εμπόδιο. Επίσης, φροντίστε να δώσετε κάποιο χρόνο ώστε να παρουσιάσετε στους γονείς τα προσόντα σας, τις δεξιότητες, τη φιλοσοφία και τους στόχους σας. Μην ξεχνάτε να ενημερώνετε για τις προσδοκίες, αλλά και τις απαιτήσεις σας. Η αυτοπαρουσίαση σας δίνει τη δυνατότητα να αποσαφηνίσετε το ρόλο σας, τα αποθέματα και τις δυνατότητές σας και βοηθά τους γονείς να ορίσουν τις προσδοκίες τους μέσα σε ένα πιο ρεαλιστικό πλαίσιο. Ο ρόλος της διαφωνίας Γονείς και εκπαιδευτικοί έχουν ανάγκη τη συνεισφορά του ενός προς τον άλλο. Ωστόσο και οι δύο πλευρές έρχονται αντιμέτωπες με τις ατομικές και συχνά διαφορετικές θεωρήσεις (ή απόψεις σε σχέση με την ερμηνεία των συνθηκών), επειδή κατέχουν κοινωνικούς ρόλους που έχουν διαφορετικές λειτουργίες, ευθύνες, θέσεις εξουσίας και πιθανόν συμφέροντα και λειτουργούν μέσα σε διαφορετικές κοινωνικο-οργανωτικές δομές. Η απροθυμία των επαγγελματιών να συνεργαστούν/ακούσουν μπορεί να οφείλεται στο ότι δεν θέλουν να επιτρέψουν στους γονείς να εισχωρήσουν σε περιοχές της δικής τους ειδικότητας ή επειδή πιστεύουν ότι έχουν λίγα να προσφέρουν. Ωστόσο, η διαφωνία αποτελεί ιδιαίτερα σπουδαίο παράγοντα στη σχέση, καθώς αναδεικνύει την ανάγκη αλλαγής. Συνέπειες της διαφωνίας μπορεί να είναι ο ανταγωνισμός, ο εξαναγκασμός, ο συμβιβασμός, η υπεκφυγή, η απόσυρση, αλλά και η συνεργασία. Τρόποι να αντιμετωπίσετε τη διαφωνία: —Αύξηση οικειότητας —Χρήση ανώτερων στόχων —Αναδιαμόρφωση —Υποχώρηση —Συμβιβασμός —Καμία αλλαγή Η στρατηγική της υποχώρησης, όταν δηλαδή αποδεχόμαστε την άποψη των γονιών, τουλάχιστον για μια χρονική περίοδο, έχει πλεονεκτήματα, όπως ότι τους αναγνωρίζουμε ως πρόσωπα και τους παραχωρούμε τον έλεγχο, ενώ ενισχύεται η αίσθηση του σεβασμού. Αν αποφασίσετε να δεχτείτε την ιδέα της οικογένειας, εξηγείστε ότι θα πειραματιστείτε και διατυπώστε τις αμφιβολίες σας για τα αποτελέσματα. Συναντηθείτε για επανεκτίμηση. Συχνά, ερχόμαστε αντιμέτωποι με γονείς που βιώνουν αρνητικά συναισθήματα. Να είστε προετοιμασμένοι να ακούσετε το θυμό και την απογοήτευση του γονέα. Σκεφτείτε ότι η διευκόλυνση της έκφρασης παραπόνων τους επιτρέπει να ανακουφιστούν από τα συναισθήματά τους, αλλά και να τα γνωστοποιήσουν. Αυτό συνήθως τους βοηθά να αισθάνονται λιγότερο απελπισμένοι και έτσι επιβεβαιώνεται ότι τα αισθήματά τους είναι λογικές αντιδράσεις σε μια δυσάρεστη κατάσταση. Τις περισσότερες φορές, ο θυμός και τα αρνητικά συναισθήματα δεν αφορούν εσάς προσωπικά. Τα έντονα συναισθήματα του γονιού μπορεί να απορρέουν από το γεγονός ότι συνήθως παρέχεται ελάχιστη ή καθόλου αναγνώριση στο κύρος και χρησιμότητα των γνώσεων και εμπειριών του. Θυμηθείτε ότι: Οι απεριόριστες ώρες που παρέχονται δωρεάν από το γονέα βρίσκονται σε αντίθεση με το ρόλο ενός αμειβόμενου επαγγελματία. Βασική προϋπόθεση ως προς το πόσο θα συνεργαστούμε με ένα γονέα εξαρτάται από το πόσο επιθυμούμε αυτήν τη συνεργασία. Σημαντικό είναι να λαμβάνουμε υπόψη τη δική μας επιθυμία και να μην πιέζουμε τον εαυτό μας σε ένα συγκεκριμένο είδος σχέσης με το γονιό. Κάθε σχέση είναι μοναδική. Κάθε οικογένεια και γονιός έχει τη δική του ιδιοσυγκρασία, όπως και κάθε επαγγελματίας έχει μοναδικά χαρακτηριστικά και τρόπους που δουλεύει και σχετίζεται με τους άλλους. Σημασία έχει να μην χαθεί η ατομικότητα και η δημιουργικότητα των σχέσεων σε ένα μηχανιστικό και αφαιρετικό ορισμό της συνεργασίας. Αναλογιστείτε: Αν φανταστείτε τη σχέση σας με το γονιό σαν μια διελκυστίνδα, όπου είστε αντιμέτωποι, ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες για το παιδί; και Ποιος είναι αλήθεια αυτός που μπορεί να εκφράσει περισσότερο ικανοποιητικά τις ανάγκες του παιδιού; από την Άννα Ιωαννίδου, MSc Σχολική και Εξελικτική Ψυχολόγο Bιβλιογραφία Dale, N. (2000). Τρόποι συνεργασίας με οικογένειες παιδιών με ειδικές ανάγκες. Αθήνα: ΄Ελλην. Κέντρο Εκπαίδευσης για την Πρόληψη της Χρήσης των Ναρκωτικών και την Προαγωγή της Υγείας (1996). Επικοινωνία στην Οικογένεια. Ε.Π.Ι.Ψ.Υ./ ΟΚΑΝΑ, Αθήνα, 1-96. Κωτσάκης, Δ., Μουρελή, Ε., Μπίμπου, Ι., & Μπουτουλούση, Ε. (2010). Αναστοχαστική πράξη: Ο αποκλεισμός από το σχολείο. Αθήνα: Νήσος (Τετράδια 21). Molnar A, & Lindquist, B. (1998). Προβλήματα συμπεριφοράς στο σχολείο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Σάιφερ, Σ. (1994). Πρακτικές λύσεις για κάθε πρόβλημα. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. http://enarthro.blogspot.gr/

Ένα βασικό χαρακτηριστικό των οικογενειών είναι η μεταβλητότητά τους στο χρόνο, καθώς και το γεγονός ότι βρίσκονται σε διαρκή ανάπτυξη, μεγάλωμα και αλλαγή. Ακόμα και αν για τους περισσότερους από εμάς μοιάζει η οικογένεια να είναι μια σταθερά, όπου λίγα πράγματα αλλάζουν, αυτή η ιδέα δεν αντανακλά την πραγματικότητα. Γιατί η οικογένειά μας αλλάζει συνεχώς, όντας σε αλληλεπίδραση με το χρόνο, νέα πρόσωπα προστίθενται, παλιά φεύγουν, οι σχέσεις τροποποιούνται και οι ρόλοι βρίσκονται σε διαρκή εναλλαγή. Ο κύκλος ζωής της οικογένειας αποτελεί μια συνοπτική περιγραφή της εξέλιξής της η οποία επισημαίνει τις σημαντικές διαδικασίες και αλλαγές που χρειάζεται να γίνουν προκειμένου να υπάρχει επιτυχής εξέλιξη της οικογένειας. Σκεφτείτε το σαν έναν τρόπο να δούμε ποια είναι τα σημεία εκείνα που μας λένε ότι συμβαίνει μια σημαντική αλλαγή που μπορεί να φέρει μια έστω και πρόσκαιρη «αναστάτωση» και μας καλεί σε προσαρμογή. Ποιος είναι, λοιπόν, ο κύκλος ζωής μιας οικογένειας; Ποια είναι τα στάδια που διέρχεται; Τι είδους μεταβάσεις γίνονται και ποιες οι συναισθηματικές διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα; Σε ποια επίπεδα χρειάζεται να γίνουν αλλαγές έτσι ώστε τα μέλη μιας οικογένειας να καταφέρνουν να προσαρμόζονται ικανοποιητικά; Κατά το πρώτο στάδιο, το νεαρό άτομο φεύγει από το σπίτι και αναλαμβάνει την οικονομική και συναισθηματική ευθύνη του εαυτού του. Είναι η περίοδος που καλείται να διαμορφώσει τους προσωπικούς του στόχους και να αποκτήσει υπόσταση ως «άτομο» με δικά του όνειρα, ιδέες, φιλοδοξίες. Όταν, λοιπόν, ξεκινά ουσιαστικά η διαδικασία συναισθηματικής διαφοροποίησης από οικογένεια που προέρχεται. Εξίσου σημαντική είναι η δημιουργία στενών σχέσεων με συνομηλίκους, καθώς και η εξασφάλιση οικονομικής ανεξαρτησίας σε συνδυασμό με την απόκτηση εργασίας. Στη συνέχεια, πραγματοποιείται η ένωση δύο οικογενειών (συνήθως) μέσα από το γάμο, οπότε και έχουμε το νέο ζευγάρι. Η δέσμευση στο καινούριο σύστημα, το συζυγικό, είναι εξαιρετικής σημασίας συναισθηματική διαδικασία που απαιτεί από τους συντρόφους να ορίσουν επαρκώς τη σχέση τους, τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους και το επίπεδο της διαπερατότητας σε σχέση με τρίτους, για παράδειγμα το βαθμό στον οποίο επιτρέπουν την παλιά τους οικογένεια να εισέρχεται στη νέα οικογένεια. Αναμφίβολα, η διαπραγμάτευση μεταξύ των συζύγων όλων αυτών των ζητημάτων, θα επιφέρει και αλλαγή στις σχέσεις με την ευρύτερη οικογένεια, αλλά και τους φίλους. Όταν η οικογένεια αποκτά παιδιά, καταρχήν χρειάζεται να «υποδεχτεί» αυτά τα νέα μέλη. Και η υποδοχή αυτή περιλαμβάνει μια σειρά προσαρμογών, από τη συναισθηματική επένδυση στο ρόλο του γονέα, την πιθανή αλλαγή στο εργασιακό κομμάτι ως την αναπροσαρμογή των σχέσεων με τους γονείς από την παλιά οικογένεια, οι οποίοι και αυτοί χρειάζεται να «αναβαθμιστούν» από «γονείς» σε «παππούδες». Σίγουρα, το να «κάνει χώρο» το ζευγάρι για να εισχωρήσει το παιδί, είναι πρωταρχικής σημασίας. Οι γονείς καλούνται σε συνεργασία για το μεγάλωμα των παιδιών σε θέματα οικονομικά και οικιακών υποχρεώσεων και η συνεργασία αυτή και οι διακανονισμοί που γίνονται μπορούν εν δυνάμει να ασκήσουν συναισθηματικές πιέσεις στους συντρόφους. Αναμφίβολα, είναι μια περίοδος ολικής αναπροσαρμογής σε επίπεδο σχέσεων και ρόλων. Κατά το επόμενο στάδιο, όταν η οικογένεια έχει παιδιά στην εφηβεία, ξεκινά η διαδικασία εξατομίκευσης των παιδιών, αυτή η στιγμή που σιγά-σιγά αφήνουν τη γονική ασφάλεια και σιγουριά και καλούνται να ανεξαρτητοποιηθούν, να καταλάβουν ποιοι είναι και τι θέλουν, να ορίσουν επαρκώς τον εαυτό τους, να βάλουν τα όρια του «εγώ» τους, διαδικασία που θα οδηγήσει σταδιακά στην ενηλικίωσή τους. Οι γονείς χρειάζεται να γίνουν παράλληλα «γονείς ενηλίκων», να δείξουν ευελιξία και διαλλακτικότητα, για να διευκολύνουν τους εφήβους και πιθανά στρέφονται ξανά σε θέματα επαγγελματικής σταδιοδρομίας και σε θέματα της μεταξύ τους σχέσης. Όταν τα παιδιά φεύγουν από το σπίτι όλη η οικογένεια χρειάζεται να προσαρμοστεί σε νέους τύπους σχέσεων. Η περίοδος αυτή μπορεί να διαφανεί ιδιαίτερα δύσκολη για το ζευγάρι που μπορεί να νιώσει ότι χάνει σημαντικό κομμάτι του ρόλου του, ιδιαίτερα αν ο γονικός ρόλος είχε προηγουμένως «καταλάβει» όλους τους υπόλοιπους. Αυτό μπορεί να φέρει στην επιφάνεια σχεσιακές δυσκολίες του ζευγαριού, το οποίο καλείται να επαναδιαπραγματευθεί τη σχέση του. Από την άλλη οι σχέσεις γονέων-παιδιών χρειάζεται να γίνουν σχέσεις ενηλίκων προς ενήλικες, να δοθεί χώρος σε περίπτωση που τα παιδιά παντρευτούν, ώστε να συμπεριληφθούν οι νέες οικογένειες, ενώ συχνή σε αυτή τη φάση είναι η αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας και ο θάνατος των γονέων του ζευγαριού. Στο τελικό στάδιο, η οικογένεια διανύει την ώριμη ηλικία και σε συνδυασμό με την αποδοχή των αλλαγών στους ρόλους, σημαντικά ζητήματα είναι η φροντίδα για την υγεία του κάθε συντρόφου και η υποστήριξη του ηλικιωμένου πια ζευγαριού από τα παιδιά του με τρόπο που να μην παρεμποδίζεται η δική τους ζωή. Αναμφίβολα, ο θάνατος αποτελεί κεντρικό ζήτημα, είτε συζητιέται είτε όχι, και το άτομο καλείται να αντιμετωπίσει τη θνητότητά του, να αντιμετωπίσει τον πιθανό θάνατο του συντρόφου του και να ευαισθητοποιηθεί στο θέμα του προσωπικού θανάτου. Να σημειωθεί ότι τα συγκεκριμένα στάδια αποτελούν έναν τρόπο για να δούμε την οικογένεια, και όχι το μοναδικό, καθώς η οικογενειακή ζωή δεν ξεκινάει από ένα συγκεκριμένο σημείο, ούτε έχει ξεκάθαρο τέλος. Η εξέλιξη της οικογένειας είναι πολύ πιο πολύπλοκη. Βιβλιογραφική πηγή: McGoldrick, M. (1989). The chaniging family life cycle. Boston: Alyn & Bacon. http://enarthro.blogspot.gr/