Διατροφικές Πληροφορίες στις Ετικέτες Τροφίμων

Σύμφωνα με την καινούργια νομοθεσία της Ε.Ε. (κανονισμός 1169/2011), η οποία θα τεθεί σε ισχύ από τον Δεκέμβριο του 2014 με μια περίοδο προσαρμογής μέχρι το 2016, καθίσταται υποχρεωτική, πέρα από την αναγραφή των συστατικών και των πρόσθετων τροφίμων, και η διαθρεπτική επισήμανση για όλα τα προσυσκευασμένα τρόφιμα (με εξαιρέσεις για ορισμένες κατηγορίες τροφίμων).

Επίσης, καθορίζονται και συγκεκριμένα κριτήρια για το είδος των απαιτούμενων διατροφικών στοιχείων και τον τρόπο αναγραφής τους στις ετικέτες, έτσι ώστε να παρέχουν στον καταναλωτή συγκεκριμένες και έγκυρες διατροφικές πληροφορίες για το κάθε προϊόν.

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

Τα τρόφιμα πρέπει υποχρεωτικά να έχουν στην ετικέτα μια λίστα με τα συστατικά που περιέχουν. Τα συστατικά θα πρέπει να αναγράφονται κατά φθίνουσα σειρά: το συστατικό που περιέχεται στη μεγαλύτερη ποσότητα αναγράφεται πρώτο, ενώ το συστατικό που περιέχεται στη μικρότερη ποσότητα αναγράφεται τελευταίο.

Μία συνήθης παρουσίαση των συστατικών είναι ως εξής:

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ: Αλεύρι σίτου, φυτικά έλαια, ζάχαρη, αλεύρι σίτου ολικής άλεσης 11%, σιρόπι γλυκόζης, διογκωτικές ύλες (όξινο ανθρακικό νάτριο, όξινο τρυγικό κάλιο, μηλικό οξύ), αλάτι, γαλακτωματοποιητής (λεκιθίνη σόγιας). Το προϊόν μπορεί να περιέχει ίχνη από γάλα ή αυγά.

Στην ετικέτα αναγράφονται όλα τα θρεπτικά συστατικά του προϊόντος, συμπεριλαμβανομένων και των πρόσθετων τροφίμων (Ε). Το νερό δεν περιλαμβάνεται πάντα, εκτός εάν ξεπερνά το 5% του βάρους του προϊόντος ή εάν εμπίπτει με προβλέψεις συγκεκριμένης νομοθεσίας.

Σε περίπτωση που κάποιο τρόφιμο περιέχει ή ενδέχεται να περιέχει έστω και ίχνη συστατικών που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις, τότε είναι υποχρεωτική η αναφορά τους. Επίσης, υποχρεωτική είναι η επισήμανση σε περιπτώσεις προϊόντων που περιέχουν ή παρασκευάζονται από Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς (ΓΤΟ).

ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ («E»)

Τα πρόσθετα τροφίμων είναι φυσικές ή συνθετικές ουσίες, οι οποίες έχουν προστεθεί στα τρόφιμα με σκοπό την επίτευξη συγκεκριμένων τεχνολογικών λειτουργιών, όπως για παράδειγμα να προσδώσουν στα τρόφιμα μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, καλύτερη γεύση, χρώμα ή άρωμα. Τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα πρόσθετα στη βιομηχανία των τροφίμων είναι οι χρωστικές ουσίες, τα συντηρητικά, τα αντιοξειδωτικά, οι σταθεροποιητές, οι γαλακτωματοποιητές, τα πυκνωτικά και τα πηκτικά μέσα, τα ενισχυτικά γεύσης και οι γλυκαντικές ουσίες.

Τα πρόσθετα τροφίμων μπορεί να αναγράφονται στις ετικέτες των τροφίμων είτε με το χημικό τους όνομα είτε με τον κωδικό "Ε" ακολουθούμενο από έναν αριθμό. Ο κωδικός αυτός έχει θεσπιστεί από την Ε.Ε. και δηλώνει την ύπαρξη ενός εγκεκριμένου πρόσθετου, ενώ ο αριθμός που αναγράφεται δίπλα στο "E" προσδιορίζει το είδος του πρόσθετου.

ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

Οι πληροφορίες που παρέχονται σχετικά με τα θρεπτικά συστατικά του τροφίμου θα πρέπει να εμφανίζονται σε ένα μέρος, συνήθως υπό μορφή πίνακα, και αφορούν την ενέργεια, τις πρωτεΐνες, τους υδατάνθρακες και τα σάκχαρα, τα λίπη και ειδικότερα τα κορεσμένα, τις φυτικές ίνες, και το νάτριο (συστατικό του αλατιού).

Οι πληροφορίες για κάθε θρεπτικό συστατικό (Πίνακας 1) συνήθως εκφράζονται ως ποσότητα (g) που αντιστοιχεί σε ποσότητα 100 γραμμαρίων (g) ή 100 ml του προϊόντος, ή μπορεί να αναγράφονται και ανά μερίδα προϊόντος (απαραίτητη η αναφορά του συνολικού αριθμού μερίδων στη συσκευασία), ενώ η ενεργειακή αξία εκφράζεται σε kilojoules (kj) και kilocalories (kcal) ανά 100 g ή ανά 100 ml του τροφίμου.

Πίνακας 1. Παράδειγμα παρουσίασης διατροφικών πληροφοριών για την ενέργεια και τα μακροθρεπτικά συστατικά στις ετικέτες τροφίμων.

Τα τελευταία χρόνια η βιομηχανία τροφίμων έχει υιοθετήσει κάποια σχήματα διατροφικής επισήμανσης, για να παρέχουν με μια γρήγορη ματιά πληροφορίες για τη θρεπτική αξία του προϊόντος. Το πιο δημοφιλές, το οποίο εφαρμόζεται και στη χώρα μας, είναι οι λεγόμενες Ενδεικτικές Ημερήσιες Προσλήψεις (ΕΗΠ, στη βιβλιογραφία: GDAs, Guideline Daily Amounts).

Οι ΕΗΠ αναγράφονται στο πίσω ή πλαϊνό μέρος της συσκευασίας και επαναλαμβάνονται στο μπροστινό. Οι ΕΗΠ υποδεικνύουν την ποσότητα της ενέργειας και συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών (σάκχαρα, λίπη, κορεσμένα λίπη, αλάτι) που περιέχεται σε μία μερίδα προϊόντος, καθώς και τι αντιπροσωπεύει αυτή ως ποσοστό της μέγιστης ποσότητας από το κάθε θρεπτικό συστατικό που θα πρέπει ένας υγιής ενήλικας να καταναλώνει καθημερινά (Πίνακας 2).

Οι τιμές αναφοράς, δηλαδή πόσο πρέπει να καταναλώνει ένας ενήλικας, προέρχονται από διάφορες διατροφικές συστάσεις, και εάν δεν αναφέρεται διαφορετικά, υπολογίζονται με βάση τις ανάγκες μιας γυναίκας μεσαίου μεγέθους με ένα μέσο επίπεδο σωματικής δραστηριότητας. Ωστόσο, επειδή οι ανάγκες κάθε οργανισμού διαφοροποιούνται ανάλογα με το φύλο, την ηλικία, τη σωματική διάπλαση και τη σωματική δραστηριότητα, οι ΕΗΠ πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο ως ένα ενδεικτικό σημείο αναφοράς.

Πίνακας 2. Παράδειγμα παρουσίασης Ενδεικτικών Ημερήσιων Προσλήψεων στις ετικέτες τροφίμων.

Σχετικά με τις βιταμίνες και τα ανόργανα συστατικά (συχνά ως μέταλλα στις συσκευασίες), θα πρέπει να αναγράφονται εάν παρέχουν περισσότερο από το 15% της ΣΗΠ στα στερεά τρόφιμα και το 7,5% της ΣΗΠ στα ποτά ή όταν υπάρχει σχετικός διατροφικός ισχυρισμός. Η αναγραφόμενη ποσότητα και αυτών είναι ομοίως ανά 100 γραμμάρια ή 100 ml του προϊόντος, ανά μερίδα, ενώ εντός κάθε κατηγορίας αναγράφεται και ως ποσοστό της ΣΗΠ (Πίνακας 3).

Πίνακας 3. Παράδειγμα παρουσίασης διατροφικών πληροφοριών για τις βιταμίνες και τα ανόργανα συστατικά στις ετικέτες τροφίμων.

* Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ανατρέξετε στην ιστοσελίδα του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) στο www.efet.gr