Τα τικ στην παιδική ηλικία

Τα τικ ορίζονται ως οι επαναληπτικές ακούσιες κινήσεις που εμφανίζονται σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος. Τα κινητικά τικ περιλαμβάνουν το γρήγορο άνοιγμα και κλείσιμο των ματιών, το ανασήκωμα των φρυδιών, τις γκριμάτσες του προσώπου, το τρίκλισμα των δοντιών, το γρήγορο τίναγμα του κεφαλιού, το τίναγμα των ώμων ή των χεριών, το ρούφηγμα ή το ζάρωμα της μύτης, το ψυχαναγκαστικό χτύπημα του κεφαλιού, το άγγιγμα αντικειμένων, τη μίμηση κινήσεων άλλων ατόμων (ηχοπραξία) κ.ο.κ.

Τα φωνητικά τικ περιλαμβάνουν την επαναλαμβανόμενη ακούσια χρήση συγκεκριμένων φράσεων, την ψυχαναγκαστική εκφώνηση λέξεων ή φράσεων, τη μίμηση και την επανάληψη λέξεων άλλων ατόμων (ηχολαλία) κ.λπ.

Τα τικ εμφανίζονται συνήθως στην ηλικία των 5 έως 14 ετών και συχνότερα στα αγόρια. Μειώνονται όταν το παιδί εμπλέκεται σε απορροφητικές δραστηριότητες, όπως είναι το διάβασμα ή ο αθλητισμός, εκλείπουν κατά τη διάρκεια του ύπνου, ενώ επιδεινώνονται με το στρες και την κόπωση.

Οσο το παιδί μεγαλώνει, μπορεί να αρχίσει να ενσωματώνει τα τικ σε άλλες καθημερινές σκόπιμες κινήσεις και τελετουργίες προκειμένου να μπορεί να τα συγκαλύπτει.

Τι επιπτώσεις έχουν τα τικ στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού;

Η βιβλιογραφία αναφέρεται σε δυσλειτουργίες στα βασικά γάγγλια του εγκεφάλου όπου κεντρικό ρόλο διαδραματίζει ο νευροδιαβιβαστής ντοπαμίνη. Συχνά τα τικ είναι μια ιδιοπαθής κατάσταση και αν δεν συνοδεύονται από άλλα συμπτώματα, δεν προκαλούν σοβαρό πρόβλημα στο παιδί.

Οταν όμως τα τικ είναι συχνά και έντονα, παρεμβαίνουν στην ποιότητα της καθημερινότητας του παιδιού και μπορεί να οδηγήσουν σε ιδεοληπτικές σκέψεις, ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές, υπερκινητικότητα, ευερεθιστότητα, παρορμητικότητα και διαταραγμένη προσοχή.

Το παιδί συχνά γίνεται στόχος προσοχής, αντικείμενο χλευασμού, απόρριψης ή περιθωριοποίησης στον σχολικό χώρο, με αποτέλεσμα η αυτοεκτίμησή του να πλήττεται και ο συναισθηματικός του κόσμος να είναι ιδιαίτερα ευάλωτος.

Τα τικ δυστυχώς θεωρούνται από ορισμένους εκπαιδευτικούς ή ακόμη και από του ίδιους τους γονείς «κακές συνήθειες», με συνέπεια το παιδί να υφίσταται ανάρμοστες τιμωρίες και εν τέλει το πρόβλημα να επιδεινώνεται. Πολλά παιδιά με την κατάλληλη φροντίδα από τους γονείς τους και τη σταδιακή μείωση του άγχους τους μπορούν και ξεπερνούν τα τικ τους στο τέλος της εφηβείας.

Της Μυρσίνης Κωστοπούλου (ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια (PhD) )