Εμφανίζονται συνεχώς να πρέπει να υπολογίσουν την καθημερινή πραγματικότητα και να πρέπει να διαλέξουν μεταξύ της συγκατάθεσης και της άρνησης, μεταξύ της επιδοκιμασίας και της τιμωρίας, μεταξύ του ναι και του όχι, μεταξύ του διαλόγου και του μαλώματος. Ποιο τύπο διαπαιδαγώγησης είναι καλύτερα να υιοθετήσουν, μέχρι ποιο σημείο είναι καλό να είναι αυταρχικοί ή ανεκτικοί;
Εάν υπάρχει ένα πράγμα στο οποίο συμφωνούν εκείνοι που ασχολούνται με μελέτες πάνω στη νηπιακή ηλικία, είναι ότι τα παιδιά έχουν πραγματική ανάγκη από πειθαρχία για να αναπτυχθούν αρμονικά και για να αισθάνονται σιγουριά.
Το παιδί πρέπει να ξέρει να συσχετίζεται με κάτι και με κάποιον, έχει ανάγκη από σημεία αναφοράς. Αυτό απαιτεί την ύπαρξη ορισμένων αξιών, σύμφωνα με τις οποίες θα μπορεί να συγκρίνει και να κρίνει τις επιτυχίες του και φυσικά όλα αυτά απαιτούν ορισμένους κανόνες και πειθαρχία.
Είναι αυταπάτη να πιστεύουμε ότι το παιδί αισθάνεται πιο ελεύθερο έξω από ένα πλαίσιο παραδεκτών πράξεων και είναι μάλλον αλήθεια το αντίθετο, δηλαδή υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος να περιορίζουμε το παιδί μας όταν σκεπτόμαστε ότι δεν το περιορίζουμε. Το να απαλλάσσουμε το παιδί μας από τον δικό μας έλεγχο σημαίνει ότι επιτρέπουμε ο έλεγχος αυτός να ασκηθεί από άλλους. Η απόλυτη συγκαταβατικότητα δεν είναι μια πολιτική, μα μια εγκατάλειψη και είναι τόσο αρνητική στην ομαλή ανάπτυξη του παιδιού όσο και στην αυταρχικότητα.
Το να αφήσουμε το παιδί να απελευθερώνει τις πρωτόγονες επιθυμίες του σημαίνει ότι αποκλείουμε την εξέλιξη της ωρίμανσης και υπονομεύουμε το αίσθημα της σιγουριάς. Οι επιθυμίες του παιδιού δεν συμπίπτουν με τις ανάγκες του και συχνά επιθυμίες και ανάγκες συγκρούονται. Για παράδειγμα το παιδί έχει ανάγκη να κοιμηθεί, μα επιθυμεί και να παίξει. Είναι δουλειά των γονέων να ορίσουν κανόνες που επιτρέπουν στο παιδί να δέχεται και αυτό που δεν συμπίπτει με τις επιθυμίες του, βοηθώντας το έτσι να μεγαλώνει, να ελέγχει τις επιθυμίες του, να αποδέχεται τους καινούργιους όρους που προκύπτουν από την ανάπτυξή του, εγκαταλείποντας αυτά που χαρακτηρίζουν το προηγούμενο στάδιο.
Συνήθως θεωρούμε ότι η πειθαρχία είναι το μέσο για να εμποδίζουμε το παιδί να λειτουργεί σύμφωνα με τις δικές του επιθυμίες. Όμως πιο σημαντική από την πειθαρχία είναι η δυνατότητα να κάνουμε το παιδί ικανό να αναπτύξει την αυτοπειθαρχία, δηλαδή την αίσθηση ευθύνης και εκτίμησης του εαυτού του που είναι η βάση κάθε μόρφωσης.
Η σωστή πειθαρχία δεν πρέπει να είναι μια άρνηση αλλά ένας θετικός οδηγός που καθοδηγεί το παιδί προς αυτό που είναι επιτρεπτό και χρήσιμο. Μια από τις γενικές αρχές είναι ότι τα παιδιά είναι διατεθειμένα να μη μαθαίνουν σύμφωνα με τα διάφορα στάδια της ανάπτυξης και τα καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται εάν αυτό που ζητείται συμφωνεί με τις επιθυμίες τους.
Την πειθαρχία, όπως και τις άλλες μορφές εκπαίδευσης, το παιδί την μαθαίνει πιο εύκολα όταν η σχέση του με τους γονείς είναι τέτοια που να το κάνει να θέλει να τους ευχαριστεί, όταν είναι σίγουρο ότι είναι αποδεκτό και αγαπητό. Με την εμπιστοσύνη και τη στοργή το παιδί μπορεί να αποσπαστεί από τις παρορμήσεις του, δυναμώνοντας την επιθυμία του για ωρίμανση.
Είναι ανάγκη να αρχίζει να συνηθίζει σε ορισμένους κανόνες με τέτοιο τρόπο, ώστε να τους δέχεται με φυσικότητα, αναπτύσσοντας εξαρχής τη συμπεριφορά του μέσα στο σύστημα αμοιβές-τιμωρίες. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι πρέπει να υποτάσσεται σε ένα στενό αυταρχικό καθεστώς. Σημαίνει απλά να κάνουμε το παιδί να καταλάβει τι πράγμα περιμένουμε από εκείνο, καθορίζοντας τα όρια με σαφήνεια και με τρόπο που να μπορεί να καταλάβει ποιο είδος συμπεριφοράς είναι αποδεκτό και ποιο όχι.
Πρέπει να είμαστε απλοί και ξεκάθαροι στον ορισμό των κανόνων, περιορίζοντας τους στο ελάχιστο και φυλάγοντάς τους για καταστάσεις για τις οποίες είναι απαραίτητοι. Οι κανόνες δεν πρέπει δηλαδή να υπαγορεύονται από μια παρεξηγημένη αίσθηση εξουσίας, αλλά πρέπει να εξυπηρετούν μια αντικειμενική αναγκαιότητα (κίνδυνος ή σχέση με τους άλλους κ.τ.λ).
Όταν καθοριστεί ένας κανόνας πρέπει να είμαστε ελαστικοί και με την εφαρμογή του. Ελαστικότητα δε σημαίνει κάμψη, σημαίνει ότι σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να γίνει μια εξαίρεση. Εκείνο που τα παιδιά δε μπορούν να ανεχθούν είναι η έλλειψη επιβολής (από τον ένα μόνο ή και από τους δύο γονείς) σαν διαλείπουσα κατάσταση, δηλαδή όταν οι γονείς καθορίζουν πρότυπα ή κανόνες συμπεριφοράς για το παιδί και μετά δεν μπορούν να τους επιβάλλουν με σταθερότητα.
Αν το παιδί δεν είναι σίγουρο για εκείνο που οι γονείς περιμένουν από αυτό και για τις αντιδράσεις τους, τείνει να γίνει αβέβαιο για όλα.
Μια γενικά ήρεμη και αρμονική ατμόσφαιρα συμβάλει στο να δώσει μια αίσθηση σιγουριάς στο παιδί, αφού έτσι καταλαβαίνει ευκολότερα τι περιμένουμε και ποια θα είναι η στάση και η συμπεριφορά μας απέναντί του σχετικά με μια ορισμένη πράξη.
Recommended Comments
Δεν υπάρχει κάποιο σχόλιο