Ανεξίτηλα σημάδια κακοποίησης σε χιλιάδες παιδιά

Η ειδική τηλεφωνική γραμμή για τα παιδιά (1056) του «Χαμόγελου του Παιδιού», δέχτηκε πέρυσι 15.087 κλήσεις για παιδιά που βρέθηκαν σε κίνδυνο. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται καταγγελίες για κακοποίηση ή παραμέληση, παιδιά που εξωθούνται στην επαιτεία ή παράνομης διακίνησης παιδιών.

Ανεξίτηλα σημάδια σε αθώες ψυχές

Σύμφωνα με τη διευθύντρια του Παιδοψυχιατρικού Τμήματος του «Σισμανόγλειου» νοσοκομείου Αναστασία Κουμούλα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας περιγράφει τέσσερις κύριες μορφές παιδικής κακοποίησης. Η σωματική κακοποίηση είναι μία πράξη από πρόσωπο φροντίδας, που έχει ως αποτέλεσμα ή έχει μεγάλη πιθανότητα να έχει ως αποτέλεσμα τη σωματική βλάβη έως και τον θάνατο του παιδιού.

Τέτοιες περιπτώσεις είναι οι κλωτσιές, δάγκωμα, ταρακούνημα, μαχαίρωμα ή γρονθοκόπημα. Το χτύπημα του παιδιού θεωρείται συνήθως πράξη για επιβολή πειθαρχίας, αν και μπορεί να θεωρηθεί ως κακοποίηση, όταν προκαλέσει μελανιές ή τραυματισμό.

Η σεξουαλική κακοποίηση συνίσταται σε διάπραξη διείσδυσης, παρενόχλησης με επαφή των γεννητικών οργάνων ή άλλες σεξουαλικές πράξεις, με τις οποίες τα παιδιά χρησιμοποιούνται για να προσφέρουν σεξουαλική ικανοποίηση στον δράστη. Ο συγκεκριμένος τύπος κακοποίησης περιλαμβάνει, επίσης, σεξουαλική εκμετάλλευση και παιδική πορνογραφία.

Η συναισθηματική και ψυχολογική κακοποίηση είναι ένα επίμονο ή επαναλαμβανόμενο μοτίβο συμπεριφοράς εκ μέρους του γονέα και περιλαμβάνει απόρριψη, απομόνωση, τρομοκράτηση, ταπείνωση, περιορισμό, έκθεση σε οικογενειακή βία, δυνατότητα κατάχρησης ουσιών και συμμετοχής σε εγκληματική δραστηριότητα.

Οι πράξεις αυτές έχουν μεγάλη πιθανότητα να βλάψουν τη σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού. Μορφή κακοποίησης θεωρείται και η παραμέληση του παιδιού. Πρόκειται για την άρνηση ή την ανικανότητα, από την πλευρά του γονέα ή άλλου φροντιστή, να παρέχει φροντίδα για την καλή υγεία και την ανάπτυξη του παιδιού.

Ο γονέας δεν είναι σε θέση να ικανοποιήσει τις βασικές ανάγκες του παιδιού, όπως τη διατροφή ή την ένδυση, να του προσφέρει ένα ασφαλές καταφύγιο, στοργή και προσοχή. Μπορεί, επίσης, να υπάρχει ανεπαρκής επίβλεψη και εγκατάλειψη. Η παραμέληση μπορεί να είναι σωματική ή και συναισθηματική.

Οικογένεια και περιβάλλον

Ποιο είναι το ψυχολογικό προφίλ ενός παιδιού που έχει υποστεί κακοποίηση; Αποκαλυπτική είναι η παρουσίαση στοιχείων από 18 παιδιά και 30 γονείς, οι οποίοι αντιμετωπίστηκαν στο Παιδοψυχιατρικό τμήμα του νοσοκομείου «Σισμανόγλειο». Στις εννέα οικογένειες υπήρχαν σοβαρά οικογενειακά προβλήματα, καθώς είχε εκδοθεί ή επρόκειτο να εκδοθεί διαζύγιο. Πέντε από τα παιδιά ανέφεραν χρήση ουσιών και οκτώ κατανάλωση αλκοόλ και κάπνισμα.

Στο στενό περιβάλλον έξι παιδιών, διαπιστώθηκαν επιβεβαιωμένα ψυχιατρικά και ψυχολογικά προβλήματα, ενώ σε πολλά περισσότερα υπήρχε υπόνοια προβλήματος ψυχικής υγείας σε συγγενείς, χωρίς επίσημη διάγνωση. Και τα 18 παιδιά ανέφεραν σωματική κακοποίηση από τους γονείς και κυρίως από τον πατέρα, ενώ οι μητέρες συνήθως ασκούσαν ψυχολογική βία και κυρίως λεκτική. Σε δύο περιπτώσεις, διαπιστώθηκε επιβεβαιωμένη σεξουαλική βία και σε δύο ακόμη υπήρξαν σοβαρές υπόνοιες.

Η ανάλυση των ερωτηματολογίων που συμπλήρωσαν τα παιδιά, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί τους, διαμόρφωσαν την εξής εικόνα: Οι γονείς αναφέρουν ως κύρια προβλήματα των παιδιών τους το άγχος, την κατάθλιψη, την απόσυρση, τη διάσπαση της προσοχής και την επιθετικότητα, την παραβίαση των κανόνων.

Οι εκπαιδευτικοί εντοπίζουν άγχος, απόσυρση και καταθλιπτική συμπεριφορά στα παιδιά και πολύ λιγότερο τα υπόλοιπα συμπτώματα, όπως τα προβλήματα στην προσοχή, την υπερκινητικότητα και την επιθετική συμπεριφορά. Αναφερόμενα στον εαυτό τους, τα παιδιά εστιάζουν στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, όπως με τους φίλους τους, τις σχέσεις, την αλληλεπίδραση στο σχολικό και το κοινωνικό περιβάλλον.