Η μαγεία των παλαιών παιχνιδιών!

Σήμερα, το τσίγκινο ποντικάκι που καιροφυλακτεί, κοντά σε ένα σακί αλεύρι αντικαθίσταται από την ντουλάπα της “Barbie Fashionista” και από Playmobil με πειρατικές φρεγάτες και δράκους. Ο κόσμος των παιχνιδιών είναι πλέον, τοποθετημένος στα ράφια γνωστών πολυκαταστημάτων και κατασκευάζεται σε ένα μεγάλο ποσοστό, από πλαστικά υλικά που απομυθοποιούν την μαγεία της παράδοσης.

Η μαγεία των παλαιών παιχνιδιών

Τι είναι αυτό λοιπόν που έχει αλλάξει με το πέρασμα του χρόνου στα παιχνίδια; Η έκθεση “Παίζω”, που φιλοξενείται στο “Christmas Factory” στην Τεχνόπολη μέχρι τις 6 Γενάρη, δίνει απάντηση σε αυτό το ερώτημα, όπως και σε πολλά άλλα. Η συλλέκτρια Νίνα Καρακώστα παρουσιάζει στο κοινό για πρώτη φορά, 900 παιχνίδια που ταξιδεύουν τον θεατή στην ιστορία του παιχνιδιού, από την αρχαιότητα μέχρι τον 20ο αιώνα. Ξύλινα, ρωσικά, επιτραπέζια παιχνίδια, παιχνίδια της πεντάρας, αλογάκια, κούκλες όλων των ειδών, κουδουνίστρες, και μινιατούρες πλέκονται περίτεχνα σε μία αίθουσα που ξεχειλίζει από συναίσθημα και νοσταλγία.

Τα παλαιά παιχνίδια κουβαλούν επάνω τους, τη μυρωδιά του χρόνου. Σε μεταφέρουν σε έναν άλλο κόσμο γεμάτο χρώμα και παιδικά χαμόγελα …Όπως στο σπίτι του Ισπανού θεατρικού συγγραφέα, Φεδερίκου Γκαρθία Λόρκα στη Γρανάδα, όπου, όπως μας ενημερώνει η συλλέκτρια, ο χώρος έχει μετατραπεί σε μουσείο παιχνιδιών. Μία αγγλική κιβωτός Βικτωριανής Εποχής, ένα αυτοσχέδιο ποδοσφαιράκι, μια πάπια σε ρόδες, ένας κλόουν με τύμπανα, τσίγκινα αυτοκινητάκια και τρενάκια είναι μερικά μόνο από τα συλλεκτικά αντικείμενα που παρελαύνουν στο χώρο της έκθεσης και συνθέτουν ένα τρυφερό κλίμα, που υπενθυμίζει πως όλοι ανεξαρτήτως ηλικίας, είμαστε παιδιά.

Θυμάστε την “πατατούφα” ή την “μπιμπιμπό”; Ξέρατε πως η “Σίντι” πρόλαβε το ψυγείο πάγου; Γνωρίζετε τις κούκλες του “καναπέ”; Τη δεκαετία του 1950, οι ναυτικοί, επιστρέφοντας από τα ξένα, τις έκαναν δώρο στις γυναίκες και τα παιδιά τους. Συνήθως, ήταν ιταλικές με πράσινη και ροζ οργαντίνα και οι γυναίκες τις προόριζαν αποκλειστικά για τον καναπέ, αφού πρώτα τις τοποθετούσαν με σχολαστικό και προσεκτικό τρόπο εκεί.

Αυτό σημαίνει πως δεν άφηναν κανέναν, ούτε τα παιδιά τους να παίξουν με αυτές. Οι κούκλες άλλοτε ήταν στατικές και άλλοτε με κινητά μέλη, (τα λεγόμενα νευρόσπαστα). Εκείνες που δεν είχαν μαλλιά ήταν μάλιστα, μία μόδα που καθιερώθηκε, πριν την δεκαετία του 1940.

Με μεγάλη καθήλωση, τα παιδιά που παρευρέθηκαν στο χώρο, “ρουφούσαν” τις ιστορίες για μαριονέτες, γαντόκουκλες και πιερότους. Η συλλέκτρια μεταξύ άλλων, στάθηκε σε αφηγήσεις για κούκλες από παπιέ μασέ, χειροποίητα τσίγκινα παιχνίδια από την Αφρική και παιχνίδια εμπνευσμένα από ελληνικούς και ρωσικούς μύθους. Οι μεγάλοι μάθαμε ότι τα ρώσικα παιχνίδια είναι καλύτερα από τα γερμανικά, αλλά και ότι οι Έλληνες πάντοτε, αντιγράφαμε τη γερμανική και γιαπωνέζικη τεχνική κατασκευής των τσίγκινων παιχνιδιών.

Ανατρέχοντας πίσω, στην Αρχαία Ελλάδα, ο ρόλος του παιχνιδιού κατείχε κι εκεί δεσπόζουσα σημασία. Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες έπαιρναν συνήθως, Έλληνες δασκάλους για να μεταφέρουν στα παιδιά τους την ιστορία των παιχνιδιών. Ο Πλάτωνας τόνιζε ότι τα παιδιά έπρεπε μέχρι την ηλικία των έξι ετών, να παίζουν με όποια παιχνίδια ήθελαν και όπως ήθελαν. Θα έπρεπε όμως, σύμφωνα με τον φιλόσοφο, να τους δίνεται πρώτα μία καθοδήγηση. Ο Αριστοτέλης συμβούλευε τους γονείς να δίνουν, όσο γίνεται πιο πρωτότυπα παιχνίδια στα παιδιά για να αναπτύσσουν τη δημιουργική τους φαντασία.

Τα κορίτσια στην Αρχαία Ελλάδα έπαιζαν με κούκλες, όπως και σήμερα. Έχουν σωθεί πήλινες, οστέινες ή ακόμα και μαρμάρινες κούκλες, ενώ έχουν βρεθεί και άλλες από πιο φθαρτά υλικά, όπως ξύλο, κερί, γύψο ή ύφασμα. Τα αγόρια έπαιζαν με ομοιώματα αμαξών, όπως τα σημερινά παιδιά με αυτοκινητάκια. Δύσκολα, όμως, ένα κορίτσι πια, θα παίξει με τόπι ή στεφάνι ή ένα αγόρι με πήλινο παιχνίδι σε μορφή ζώου.

“Τα παιδιά μπορούν να φτιάξουν τα πάντα”, επισημαίνει η κα. Καρακώστα, τονίζοντας πως η κατασκευή μίας κούκλας είναι ένας στόχος επιτεύξιμος για κάθε παιδί. Φανερά τασσόμενη, κατά των καινούριων παιχνιδιών που κυκλοφορούν στην αγορά, προσθέτει πως το να φτιάξουν τα παιδιά μόνα τους μία κούκλα από ότι να την αγοράσουν είναι μία ποιοτικότερη λύση: “Με ένα χειροκίνητο καλούπι κατασκευάζεις το πρόσωπο και μετά το ζωγραφίζεις”.

Η μετάβαση από την παραδοσιακή στη σύγχρονη κατασκευή παιχνιδιών έχει διαμορφώσει και τις αντίστοιχες υλικές συμπεριφορές των παιδιών. Η αρχική σύλληψη ωστόσο, των παιχνιδιών παραμένει περίπου, ίδια. Η έκθεση που παρουσιάζεται στο Γκάζι απαντά σε πολλά ερωτήματα. Κάποιος μπορεί να τη δει σαν μία απλή συγκέντρωση “αξιοπερίεργων αντικειμένων”, κάποιος άλλος σαν μία γλυκιά ανάμνηση ή σαν μία βόλτα σε βιτρίνες παιχνιδιών του παρελθόντος.

news.pathfinder.gr