Προεκλαμψία: ένας ύπουλος εχθρός

Οι ερευνητές στον χώρο της μαιευτικής έχουν προσφέρει πολλά τα τελευταία χρόνια, έτσι ώστε να αυξηθεί η ασφάλεια και η επιτυχής έκβαση της εγκυμοσύνης στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, αλλά κι εκείνων που προσεγγίζουν το τέλος της ικανότητάς τους να συλλάβουν.

Ωστόσο, σε ένα σημαντικό τομέα –στην πάθηση της προεκλαμψίας– δεν έχει επιτευχθεί αξιοσημείωτη βελτίωση, παρότι η συχνότητα εμφάνισής της έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 33% την τελευταία δεκαετία.

Η προεκλαμψία, ή αλλιώς τοξιναιμία της κυήσεως, σήμερα προσβάλλει περίπου το 5–8% των εγκύων και περιλαμβάνει συμπτώματα, όπως επικινδύνως αυξημένη αρτηριακή πίεση, υπερβολικό πρήξιμο και έκκριση πρωτεϊνών στα ούρα, συνεπεία βλαβών στα νεφρά.

Τυπικά αρχίζει μετά την 20ή εβδομάδα της κύησης και αν εξελιχθεί, μπορεί να απειλήσει τη ζωή του εμβρύου και της μητέρας. Ο μόνος τρόπος «θεραπείας» είναι ο πρόωρος τοκετός.

Ποιες κινδυνεύουν

Αν και δεν υπάρχουν αποδεδειγμένοι τρόποι για την πρόληψη της προεκλαμψίας, ορισμένες καταστάσεις είναι γνωστό ότι μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες ανάπτυξής της:

• Η εγκυμοσύνη σε μεγάλη ηλικία.

• H εγκυμοσύνη πριν από τα 20 χρόνια.

• Οι πολλαπλές κυήσεις – με δύο ή περισσότερα έμβρυα.

• Η παχυσαρκία – πριν ακόμη η γυναίκα μείνει έγκυος είναι η τρίτη συνήθης αιτία. Μεταξύ άλλων, η παχυσαρκία συχνά συνδέεται με αυξημένη πίεση και διαβήτη τύπου 2, καταστάσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο για προεκλαμψία.

Στους παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση προεκλαμψίας περιλαμβάνονται: Η χρόνια και μη ελεγχόμενη υπέρταση πριν από την εγκυμοσύνη, το ιστορικό υπέρτασης ή προεκλαμψίας σε προηγούμενη εγκυμοσύνη και προβλήματα, όπως νεφροπάθεια, ρευματοειδής αρθρίτιδα, λύκος ή σκληροδερμία.

Επίσης ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για τις γυναίκες που συλλαμβάνουν το καλοκαίρι, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Μαιευτικής & Γυναικολογίας

Τι συμβαίνει

Η αύξηση της πίεσης είναι ένα μόνο σύμπτωμα της προεκλαμψίας. Το βασικό πρόβλημα είναι ο ελαττωματικός τρόπος, με τον οποίο τα αιμοφόρα αγγεία ανταποκρίνονται στην παρουσία του εμβρύου. Φυσιολογικά, χημικά σινιάλα από το έμβρυο υποκινούν τη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων της μητέρας και κυρίως εκείνων που τροφοδοτούν τον πλακούντα. Με καλή παροχή αίματος στον πλακούντα, το αναπτυσσόμενο έμβρυο λαμβάνει επαρκή τροφή και οξυγόνο.

Στην προεκλαμψία όμως τα αιμοφόρα αγγεία αντί να διαστέλλονται συστέλλονται, περιορίζοντας τη ροή του αίματος προς το έμβρυο και στα εσωτερικά όργανα της μητέρας. Η αυξημένη τάση για θρόμβωση του αίματος της μητέρας επιδεινώνει το πρόβλημα, ελαττώνοντας τη ροή του αίματος προς το έμβρυο. Ορισμένα στοιχεία των επιστημόνων υποδεικνύουν ότι γενετικοί παράγοντες ευθύνονται γι’ αυτή την κατάσταση.

Oταν λοιπόν η παροχή αίματος μέσω του πλακούντα μειώνεται, το μωρό δεν μπορεί να αναπτυχθεί φυσιολογικά. Επίσης αν η προεκλαμψία επιδεινωθεί μπορεί να οδηγήσει σε εκλαμψία που προκαλεί τον θάνατο της μητέρας και του μωρού.

Τα συμπτώματα

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν έντονους πονοκεφάλους, πρήξιμο στα πόδια, μειωμένη ποσότητα ούρων, έντονο καρδιακό παλμό, ίλιγγο, κοιλιακό πόνο, βουητό στα αφτιά, πυρετό, υπνηλία, διπλωπία ή θολή όραση ή ξαφνική τύφλωση ή απότομη αύξηση βάρους. Η ήπια προεκλαμψία διαγιγνώσκεται όταν η πίεση της γυναίκας αυξάνεται σε 140/90 mmHg, όταν παρουσιάζεται πρωτεΐνη στα ούρα και όταν εμφανίζεται ασυνήθιστα πολύ πρήξιμο στα χέρια και τα πόδια.

Η πρώτη κίνηση του γιατρού είναι να συστήσει στη γυναίκα ξεκούραση και να ρυθμίσει την πίεσή της. Ορισμένοι συστήνουν τη λήψη ασπιρίνης, για την αποφυγή σχηματισμού θρόμβων, και συμπληρώματα ασβεστίου για τον έλεγχο της πίεσης, αν και δεν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις για την αποτελεσματικότητα αυτών των μέσων.

Συστήνουν επίσης στις γυναίκες να ξαπλώνουν στο αριστερό πλευρό όταν ξεκουράζονται ώστε να εμποδίσουν το βάρος της κοιλιάς να μειώσει περισσότερο τη ροή του αίματος προς το έμβρυο. Η μείωση του άλατος δεν συνιστάται καθώς σε κανονικές ποσότητες το αλάτι και το νερό χρειάζονται για να διατηρηθούν τα υγρά του σώματος. Αν τα συντηρητικά μέτρα για τον έλεγχο της προεκλαμψίας αποτύχουν, ο γιατρός δεν έχει άλλη επιλογή από τον πρόωρο τοκετό με καισαρική τομή.

Η πρόληψη

Αν έχετε υψηλή πίεση, θα πρέπει οπωσδήποτε να την κρατήσετε υπό έλεγχο πριν μείνετε έγκυος. Περιορίστε το αλάτι, γυμνάζεστε τακτικά και αν είστε υπέρβαρη, χάστε τουλάχιστον 10% του βάρους σας. Αν παρ’ όλα αυτά η πίεση δεν επανέλθει σε φυσιολογικά επίπεδα, περίπου 120/80 ή λιγότερο, o γιατρός θα συστήσει φαρμακευτική αγωγή. Βέβαια, η λήψη ενός απλού διουρητικού και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να είναι εξίσου αποτελεσματικές με τα φάρμακα.